Frysk op 31 maaie 2021

• Fries
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Taal fan myn hert

31 maaie 2021

Weromblik

- Royal Friesians, allegear ynlevere?

- Húswurk yn Searje36 

Lesdoel

- Oan de ein fan de les kinsto it ferskil tusken sterke en swakke tiidwurden

- Oan de ein fan de les kinsto fiif ferskillen beneame tusken taal en dialekt.

Sjen	Sizze	Sitte
Notiid: ik sjoch ('oh'-klank) Doetiid: ik seach ('ea'-klank) Mulwurd: ik ha sjoen ('oe'-klank)	Notiid: ik sis ('i'-klank) Doetiid: ik sei ('ei'-klank) Mulwurd: ik ha sein ('ei'-klank + n)	Notiid: ik sit ('i'-klank) Doetiid: ik siet ('ie'-twalûd) Mulwurd: ik ha sitten ('i'-klank wer)

Kies it sterke tiidwurd

1. gean
2. belje
3. prate
4. fertelle

De 9 eleminten fan de Fryske taal

IEN! It Frysk hat politike erkenning. It ryk hat it Frysk offisjeel ta twadde rykstaal ferklearre.

TWA! It Frysk hat status. Yn ’e wet stiet datst yn ’e rjochtseal, by de gemeente, op it plysjeburo Frysk prate meist. It Frysk hat ek status omdat it in fak is op skoalle.

TRIJE! It Frysk hat in taalhistoarje. In histoarje fan jewelste! It Frysk is nammentlik al hiel âld, noch âlder as it Nederlânsk. It Aldfrysk waard yn it jier 500 al sprutsen. 

FJOUWER! It Frysk hat in rike wurdskat. Der binne in hiel soad moaie Frysk-eigen wurden. It Frysk liket yn guon gefallen sels op it Ingelsk. Sleutel? Yn it Ingelsk is dat key, yn it Frysk kaai. Samen? Together en tegearre. Grappich no?

FIIF! It Frysk hat eigen kombinaasjes fan lûden en bylûden. Fryske klanken as ie, ea, iuw, oe meitsje fan it Frysk in sjongerige taal. Singer-songwriters, dichters en skriuwers wurkje graach mei sa’n rike taal.

SEIS! It Frysk hat eigen regels foar it foarmjen fan wurden. Dat binne regels dy’tst yn oare talen net tsjin komst, dat makket de taal unyk.

SÂN! It Frysk hat ek eigen stavering- en grammatikaregels. 

ACHT! It Frysk wurdt praat en skreaun. Sa’n 440.000 tûzen minsken prate de taal alle dagen. Minsken appe, maile en stjoere elkoar kaartsjes en brieven yn it Frysk.

NJOGGEN! It Frysk wurdt net inkeld privee, mar ek yn it offisjele libben brûkt. Sa hat Fryslân syn eigen radio en telefyzje: Omrop Fryslân. Mar ek Fryske literatuer: Fryske skriuwers en dichters skriuwe de moaiste boeken en gedichten yn harren taal fan it hert.

Opdracht: 

Harseskrabje alfêst oer watst yn it filmke sjenlitte wolst. Betink 3 dingen dy't net ûntbrekke meie.

De harses genôch skrabbe?

Wurkje jim idee út!

Húswurk

- Meitsje les 14 van blok 3 Tiidwurden

Wichtige data:

- 14 juny: tiidwurdetoets

- 21 juny: ynleverje filmke fan Taal fan myn hert

Neam 5 eleminten fan de Fryske taal