Tijd van Grieken (en Romeinen)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Tijd van de Grieken en Romeinen

3000 v. chr. - 500 na chr.

Wat weet je al van
de Griekse Oudheid?

Welk begrip/ begrippen hoort/horen bij de afbeelding?

( gebruik GEEN lidwoorden aan het begin van je antwoord)

(K.A) De ontwikkeling van het denken over burgerschap in de Griekse stadstaat

Waarom is de Griekse oudheid belangrijk?

- Athene als 'geboorteplaats' van de democratie

- Discussie over bestuur, burgerschap , geloof & wetenschap

 - Expansiedrift en oorlogen

 - Een teken van moderniteit!

Kan je het hebben over 'één Griekenland' ? Leg je antwoord uit.

"De Griekse wereld"

• 850 v.C.
• Polis (poleis)
• Eenheid versus verdeeldheid ( cultuur versus bestuur)
• Groei --> koloniën; zo verspreiding van de cultuur

democratie

aristocratie

monarchie

tyrannie

bestuur van de 'besten'

bestuur door alleenheerser

(die de macht gegrepen heeft)

bestuur door 'het volk' 

bestuur door een koning 

Bestuursvormen

• Monarchie: staat met één leider via erfopvolging (mono = één)
  
• Aristocratie: ‘regering van de besten (aristoi)’.  in het algemeen de leden van adellijke geslachten. Geboorte is dus criterium
• Oligarchie: ‘regering van weinigen (oligoi)’. een kleine groep machthebbers die niet van adellijke afkomst hoeven te zijn.
  
• Tirannie: staat met één leider die de macht met geweld greep
  
• Democratie: regering van burgers (Athene) (demos = volk)
  
• --> combinatie kan heel goed!

alleen mannen met burgerschap mochten meebesturen;

géén vrouwen, vreemdelingen, slaven (& kinderen)

Inspraak in het bestuur hing  samen met de rol in de verdediging van de stadstaat;

van koning, naar adel, naar inwoners met burgerschap

Onvrede? Dan kon een tiran een poging wagen..

Alleen mensen met een hoog salaris mogen stemmen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

De Tweede Kamer wordt opgeheven en de koning krijgt het voor het zeggen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Mark Rutte is klaar met Koning Willem-Alexander, laat hem ombrengen en neemt zijn plek in

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Zou iemand die een bedreiging voor de democratie vormt voor een periode van 10 jaar verbannen moeten worden?

1. ja
2. nee

Atheense democratie

• Burgerschap: Atheens man
• Belangrijke functies door loting verdeeld ( bijv. Raad van 500)
• Directe democratie
• Ostracisme = schervengericht/ schervenrechtbank. 
• Wie een bedreiging voor het machtsevenwicht vormde kon worden weggestemd

Examenvraag

In Athene bestond volgens de verhalen de gewoonte om voor het begin van de volksvergadering slaven met touwen die in rode verf waren gedrenkt over de markt van Athene te laten lopen, terwijl ze de burgers richting de vergadering dreven. Een rode vlek op je kleding werd gezien als een teken van slecht burgerschap.

2p Leg uit waardoor deze gewoonte de Atheense democratie beschermde.

Leg uit waardoor deze gewoonte de Atheense democratie beschermde.

Antwoord

maximumscore 2

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Deze gewoonte droeg ertoe bij dat er voldoende/veel burgers deelnamen aan de volksvergadering, waardoor besluiten niet door een kleine groep konden worden genomen (wat de democratie beschermde).

KA: De ontwikkeling van wetenschappelijk denken in de Griekse stadstaat

Filosofie en wetenschap

filos = zoon/vriend

sofia = wijsheid

Socrates

• Eén van de belangrijkste Atheense filosofen
• Goed en kwaad (Ethiek)
• Mensen doen slechte dingen als ze niet nadenken
• Socratische manier van vragen stellen
• Werd veroordeeld tot het leegdrinken van de gifbeker.

Plato

• Leerling van Socrates

 Oprichter van de Akademeia 
(Atheense academie - hoger onderwijs)

• Bekendste werk: De Staat, over politiek

Ideeënleer

In deze periode richtte hij zich steeds meer op de ‘Ideeënleer’, het gedachtegoed dat er van alle dingen in het universum perfecte ‘Vormen’ of ‘Ideeën’ bestaan. Alles wat wij om ons heen zien in de wereld zijn echter slechts ‘afspiegelingen’ van deze ideaalbeelden, waardoor de meeste mensen denken de ‘echte’ Ideeën te kennen, maar dat in werkelijkheid niet doen. Deze perfecte vormen liggen namelijk diep opgeslagen in onze ziel, waardoor ze alleen door filosofen te bestuderen zijn.

Plato

Wanneer wij in de volksvergadering samenkomen en er staan bouwactiviteiten op de agenda, dan vragen we architecten om advies, bij scheepsbouw halen we er scheepsbouwers bij en hetzelfde geldt voor andere projecten. Maar als er gediscussieerd wordt over het politieke beleid van de stad, dan mag iedereen zijn zegje doen: timmerlui, smeden, leerbewerkers, matrozen, arm en rijk, van goede of slechte komaf.

--> wat vindt hij?

Welke mening heeft Plato over de democratie?

Aristoteles

• Leerling van Plato
  
• Filosoof én natuurkundige
• Mens is sociaal wezen kan alleen in een polis-gemeenschap volmaaktheid vinden
• Leraar Alexander de Grote

Lees de bron. Het is een fragment uit het
boek Politica van de Griekse filosoof
Aristoteles. Keurde hij slavernij goed of af?
Leg je antwoord uit.

Natuurfilosofen

• Eigenlijk de voorlopers van moderne wetenschappers.
• Hebben belangrijke ontdekkingen gedaan, die (soms) vandaag de dag nog steeds kloppen.

Archimedes

• Natuurkunde/Wiskunde/Sterrenkunde
• Wet van Archimedes

De Griekse filosoof Aristoteles leefde in de vierde eeuw voor Christus. Hij onderzocht het bestuur van meerdere stadstaten voor zijn boek Politika. Het werk van Aristoteles past hierdoor bij twee onderdelen van een kenmerkend aspect van zijn tijd. 

2p Toon dit aan.

maximumscore 2 

Kern van een juist antwoord is: 

Het werk van Aristoteles past bij

• 'de ontwikkeling van wetenschappelijk denken … in de Griekse stadstaat', want hij baseerde zijn boek op onderzoek 1

• 'het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat', want dat was het onderwerp van zijn boek 1

Griekse cultuur

(Klassieke cultuur)

K.A. De klassieke vormentaal van de Grieks – Romeinse cultuur

Architectuur

Deze zuil heeft vaak een voetstuk. De zuil is slanker dan de Dorische zuil en heeft relief versiering met krullen.

Deze zuil is kaal en breed. De zuil staat niet op een voetstuk en is vaak redelijk saai.

Deze zuil is nog slanker dan de Ionische zuil. Daarnaast zijn er veel versieringen 

Alexander de Grote

Alexander de Grote 

334 v Chr. 

• Alexander wordt koning van Macedonië
  
• Griekse stadstaten waren verzwakt
  
• Alexander verovert stadstaten
  
• Alexander verovert Perzië
  

Alexander de Grote

Alexander de Grote 

• Onder Alexander de Grote (356 – 323 v. Chr.) verenigen de Griekse stadstaten zich tot Hellas:
• Doel: het stichten van een Grieks – Macedonisch en Perzisch rijk
  
• Het verenigen van de Griekse stadstaten zorgt voor een:
  
• Gemeenschappelijke taal
  
• Gemeenschappelijke cultuur
  
• Gemeenschappelijke goden

Alexander de Grote

Hellenisme 

Hellenisme: "verspreiding van (delen van) de Griekse cultuur door de veroveringen van Alexander de Grote."

• Taal 
  
• Nieuwe steden met een rechthoekig stratenplan zoals in Griekse steden
•  Aanleg van Griekse gebouwen als theaters, gymnasia en tempels
• Geloof: Het overnemen van Griekse mythen, goden en gebruiken
•  Griekse invloed in de kunst en architectuur

Zijn de stellingen juist of onjuist? Kies het juiste antwoord 

1: Het Hellenisme is een gevolg van de veroveringen van Alexander

2: Het Hellenisme veroorzaakte de verzwakking van Athene en Sparta

1. Stelling 1 is juist Stelling 2 is onjuist
2. Stelling 1 is onjuist Stelling 2 is juist
3. Beide stellingen zijn juist
4. Beide stellingen zijn onjuist

Leg uit in één zin uit welke bron het beste past bij het begrip Hellenisme. 

Gebruik de bron