Paragraaf 2.2 Broeikasaarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Opbouw van het hoofdstuk

Paragraaf 2: Broeikasaarde

Paragraaf 2.2 broeikasaarde

Doelen: 
- Je kan uitleggen waarom er tijdens het Krijt sprake was van een broeikasaarde

- Je weet waardoor er een abrupt einde kwam aan broeikasaarde. 

Geologische tijdschaal

Het Krijt was een enorm warme periode in de geschiedenis van de aarde. 
Hiernaast zie je dat het Krijt (tijdperk) tijdens 66-144 miljoen jaar geleden heerste.

Pangea valt uiteen

Door mantelpluimen met hotspots brak het supercontinent pangea uiteen. De gebieden die hierdoor lager kwamen te liggen (de slenken) liepen vol met water. 
Midden atlanische rug in de Atlantische oceaan is hier een voorbeeld van. 

Zeespiegel

Door deze plaatbewegingen ontstond een groot oppervlak aan nieuwe oceaanbodem. De zeespiegel in die tijd stond 200 tot 300 meter hoger dan nu.

Het bergend vermogen van de oceanen nam af door de grote hoogte van de mid-oceanische ruggen.

Stijgende zeespiegel

Ook door de enorme warmte toen (zie afbeelding hiernaast) steeg de zeespiegel. 

Wanneer water namelijk warmer wordt zet het uit en neemt het dus meer plek in --> stijging van de zeespiegel. 

Koolzuurgas

Door het snel uiteendrijven van de platen ontstaan vulkaanuitbarstingen --> grote hoeveelheden vulkanische gassen in de atmosfeer.

 Hierdoor ontstond een zeer hoog CO2-gehalte in de atmosfeer.

(ppm = parts per million)

Waar is al dat koolzuurgas gebleven? 

Koolzuurgas & koolstofcyclus

De CO2 in de lucht verbindt zich met waterdruppels en vormt koolzuur -->

Dit zwakke zuur valt samen met de neerslag op de gesteenten op aarde -->

Het natrium (Na), het kalium (K) en het calcium (Ca) waar de mineralen van deze gesteentes uit bestaan, lossen op en vormen klei -->

Deze klei wordt door de rivieren en het grondwater samen met het koolzuur naar de zee gebracht -->

Hier maken allerlei beestjes er kalkskeletten van. Uiteindelijk worden er dikke kalklagen gevormd.

Mergelgroeve in Limburg

Meteorietinslag.

Een enorme asteroïde, met een middellijn van zo’n 12 kilometer, sloeg met een snelheid van meer dan 72.000 kilometer per uur in. Dit veroorzaakte een enorme as- en zwavelwolk die de zon verduisterde en de aarde deed afkoelen. Zo’n 76 procent van de diersoorten stierf uit.

Meteorietinslag

Filmpje: 

• Noem 5 oorzaken die zorgden voor dino-sterfte
• Noem minstens 3 aanwijzingen voor de theorie over de meteorietinslag

meteorietinslag 

1. tsunami
2. verdamping condenseren --> gloeiende glasdeeltjes --> branden
3. Zwavel in atmosfeer: nevel houdt licht tegen --> extreme kou 
4. Basis voedselketen weg hongerwinter.
5. Broeikasgassen --> extreem warm (niet goed voor de eieren)

iridium

Kleinere zoogdieren waren succesvolste overlevers.

Waarom overleefden deze kleinere dieren het vaker?

Maar hoe komt het nu dat sommige dieren de KT-grens wel overleefden en anderen niet? Grootte speelde daarbij waarschijnlijk een belangrijke rol. Bijna alle grote dieren stierven namelijk uit. Ze hebben immers een enorme hoeveelheid voedsel nodig en in een periode van crisis is dat op veel plaatsen niet voorhanden. Denk aan de mosasauriërs, plesosauriërs, dino’s en grote krokodillen. Zoogdieren – één van de succesvolste overlevenden – waren veel kleiner en hebben dus minder voedsel nodig. Bovendien leefden ze vaak in een beschermde omgeving zoals in holen of in en nabij water.

Geschiedenis van de aarde

In de geschiedenis van de aarde zijn er vaker klimaatveranderingen geweest:

- Perm: Woestijnaarde

- Krijt: Broeikasaarde

- Kwartair: IJstijdaarde