Par. 1.1 Machtige mannen in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Par. 1.1 Machtige mannen in de Republiek

Planning

7/09 Par. 1.1 Machtige mannen in de Republiek

10/09 Par. 1.1 Machtige mannen in de Republiek

14/09 Par. 1.2 De Republiek als handelsland

17/09 Par. 1.2 De Republiek als handelsland

21/09  SO par. 1.1 en 1.2 + par. 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

24/09 Par. 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

28/09 Par. 1.4 Arm in de Gouden Eeuw

01/10 Par. 1.4 Knappe koppen 

05/10 Par. 1.7 Schilderkunst in de Gouden Eeuw

8/10 Extra

12/10 Repetitie Hoofdstuk 1

Programma

1. Uitleg par. 1.1

2. Opdrachten maken

3. Afsluiten

Tijd over? Film kijken!

Huiswerk: par. 1.1 opdrachten 5, 7, 8 en 10

Leerdoelen

Hoe werd de Republiek bestuurd?

Wat heb je vorige les geleerd?

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588

• Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.

De macht van de Republiek was in handen van de Staten-Generaal. De stadhouder van Holland, altijd een erfgenaam van Willem van Oranje, zou de leiding krijgen over het leger.

De landsadvocaat (later: raadspensionaris) was de belangrijkste bestuurder van de Republiek: hij zorgde voor de agenda van de vergadering en bereidde besluiten (wetten) voor.

Kaart

De Nederlanden

• Zeventien gewesten, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• Elk gewest had een bestuur en een stadhouder (hoge edelman, plaatsvervanger van de vorst of landvoogd, aanvoerder van het leger en zorgde voor orde en rust.

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Keizer Karel V

Huis Habsburg, keizer van het Heilige Roomse Rijk (waaronder de Nederlanden). 

- Zijn rijk werd aan vele kanten aangevallen. 

- Zilver en goud uit Amerika.

- Oorlog tegen de Fransen het Osmaanse Rijk.

Spaanse Rijk

Het Heilige Roomse Rijk

Regenten

• Het bestuur van de gewesten en steden in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden was in handen van regenten.

• Regenten zijn een kleine groep zeer rijke families. 

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
  
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter/leider van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Film Michiel de Ruyter

LB blz. 9

Van Oldenbarnevelt

Raadpensionaris

Prins Maurits

Stadhouder

Van Oldenbarnevelt

• Na bijna 40 jaar vechten besloten de Nederlanders en de Spanjaarden wapenstilstand te tekenen: het Twaalfjarig bestand. (1609-1621).
• Hierom wilde Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt bezuinigen op het leger, het geld kon beter besteed worden aan de handel en het aflossen van schulden.
  
• Stadhouder Maurits (opvolger van zijn vader: Willem van Oranje) was het daar niet mee eens, een grote vloot en een sterk leger was noodzakelijk volgens hem. Hij kreeg ruzie (over meerdere onderwerpen) met Van Oldenbarnevelt en het lukte Maurits om deze in 1619 te laten onthoofden op grond van landverraad.
  

Eerste stadhouderloze tijdperk

• In 1650 overleed de stadhouder Willem II
• Met de Vrede van Münster (1648) vroegen veel regenten zich af of er nog nodig was een stadhouder aan te stellen. --> men ging verder zonder stadhouder. (Eerste stadhouderloze tijdperk, 1650 - 1672/1675)
  
• Na spanningen met Engeland wordt de vloot versterk door raadspensionaris de Witt, in 1667 brak er een oorlog uit met de Engelsen, deze werd onder leiding van Michiel de Ruyter gewonnen door de Nederlanders.
  

film Michiel de Ruyter

Rampjaar 1672

• In 1672 werd opnieuw de Republiek aangevallen door de Engelsen, dit maal hadden deze hulp van de Fransen en twee Duitse legers. Het land werd dus vanaf drie kanten aangevallen.

De moord op de gebroeders de Witt

• Hoewel Michiel de Ruyter wederom de Engelse vloot wist te verslaan was het landleger te zwak om zowel de Fransen als de Duitsers tegen te houden. 
• Raadspensionaris Johan de Witt kreeg de schuld hiervan, deze had te weinig geïnvesteerd in het landleger volgens sommige. Zowel Johan de Witt als zijn broer, Cornelis de Witt, werden door een woedende menigte de Gevangenenpoort uit gesleurd en gelyncht.
  

De lijken van de gebroeders De Witt door Jan de Baen (1672-1675)

Het Rampjaar (1672)

• Door de dijken in Holland door te steken wisten de Hollanders een verovering door de Fransen te voorkomen.

• Het Rampjaar was bewijs voor vele dat men weer een stadhouder nodig had. En wie anders dan dat een Oranje die rol kon vervullen.

https://www.youtube.com/watch?v=LrJlH1U5ZWg

Opdrachten maken

Par. 1.1 opdrachten 5, 7, 8 en 10

Zelfstandig en stil

Klaar? Maak het huiswerk

Par. 1.3 opdrachten 1 en 2.

Afsluiten

Hoe werd de Republiek bestuurd?