19/9: tijd, thema, motieven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak alvast: leesboek en laptop

Laptops blijven nog dicht

Deze les

Lezen

Uitleg: tijd, thema, motieven

Quiz

Lesdoelen

Aan het eind van de les...

... kan je verschillende vormen van tijdmanipulaties herkennen en onderscheiden;

... weet je wat het thema van een verhaal is;

... weet je welke soorten motieven er in verhalen voorkomen.

Even opfrissen

• Wat is literatuur?
• Welke vijf soorten personages ken je nog?
• Welke vier soorten perspectief ken je nog?
• Welk perspectief wordt soms als 'niet betrouwbaar' gezien?

Tijd 

• Historische tijd: tijdstip waarop het verhaal zich afspeelt
• Vertelde tijd: tijdsduur van een verhaal 
• Vertellend ik: vertelt achteraf
• Belevend ik: vertelt tijdens de gebeurtenissen

Chronologie

• Op volgorde van tijd

• Schrijver springt heen en weer tussen vertelheden, verleden en toekomst
• 'Tijdmanipulaties'

Niet / wel chronologisch

• Flashback: beschrijving van een gebeurtenis die eerder heeft plaatsgevonden.
• Flashforward: beschrijving van een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden. Daardoor wordt vaak al iets verklapt over de afloop.
• Terugwijzing: korte verwijzing (meestal maar één zin) naar iets wat eerder heeft plaatsgevonden. 
• Vooruitwijzing: korte verwijzing (meestal maar één zin) naar een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden.

Fabel en sujet

• Fabel (geschiedenis): verhaal in chronologische volgorde
• Sujet (plot): gebeurtenissen volgens de volgorde zoals ze in het verhaal voorkomen

Thema en motieven

• Literatuur: aan het denken zetten over diepere betekenislaag
• Thema: het onderliggende onderwerp waarover de schrijver jou aan het denken wil zetten
• Motieven: herhaalde verhaalelementen die je op het spoor kunnen zetten van deze diepere betekenislaag

Motieven

• Concreet: komen expliciet terug in het verhaal
• Bijv.: een kleur, voorwerp, dier dat steeds terugkomt
• Symbolen: getallen, voorwerpen, dieren, kleuren met een vaste betekenis (rood = passie en liefde, witte duif = vrede)
• Abstract: komen niet letterlijk terug in het verhaal (bijv. dood, onmacht, schaamte)

Wat bedoelen we met de historische tijd van een verhaal?

1. De tijdsduur van het verhaal
2. Het tijdstip waarop het verhaal zich afspeelt
3. Hoelang het duurt om het verhaal te lezen

Welke twee vormen van 'tijdmanipulatie' onderbreken de chronologie van een verhaal?

1. Flashback en terugwijzing
2. Terugwijzing en vooruitwijzing
3. Vooruitwijzing en flashforward
4. Flashback en flashforward

Het personage in een verhaal verveelt zich nogal vaak. Is dat een concreet of abstract motief?

1. Concreet motief
2. Abstract motief

Wat is het verschil tussen het onderwerp en het thema van een verhaal?

De gebeurtenissen van een verhaal op chronologische volgorde noemen we:

1. Fabel
2. Sujet

Waarom is een 'belevend ik' betrouwbaarder dan een 'vertellend ik'?

Vooruitblik

Vanmiddag: lezen, boekgesprekjes en werkwoordspel(ling)