Examentraining V6

• Engels
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 4-6

CSE 2025

tips & tricks

Het grote geheim

Het Centraal Schriftelijk Examen vraagt eigenlijk niet alleen om leesvaardigheid.

Het gaat om begrijpen  wat CITO  van je wil. 

Heb je dat door, dan haal je goede cijfers

Tips voor voorbereiding

• bestudeer de linking words
• Omgaan met onbekende woorden
• Ken de Vraagsoorten
• Oefenen met eerdere examens

linking words

Zorg dat je:

1. linking words(=voegwoorden/signaalwoorden) herkent
2. weet welk verband ze aangeven
3. hoe je ze in een zin gebruikt
4. LEER de linking words!!!!!

Gevolg / Conclusie / oorzaak

Als je de linking words van de volgende slide tegenkomt in een tekst, dan weet je dat de schrijver aan het einde is gekomen van bijvoorbeeld zijn verslag of zijn opsomming van argumenten.

 Door het voegwoord weet je dat je nu een gevolg of een conclusie kunt verwachten. 

after all	tenslotte
all-in all	al met al
as a result	als gevolg daarvan
consequently	dus, daarom
in conclusion	concluderend
in short	kortom
so	dus
therefore	daarom, dus

Tegenstelling 

Als je deze linking words tegenkomt in een tekst weet je dat de schrijver een andere kant opgaat in zijn tekst dan ervoor. De schrijver gebruikt bijv. een tegenargument om de tekst ervoor te ontkrachten.

although	hoewel
But	maar
contrary to / in contrast to	in tegenstelling tot
even though	daarentegen
on the one hand …	aan de ene kant …
… on the other hand	… aan de andere kant
however	echter
instead of	in plaats van
in spite of	desondanks
nevertheless	niettemin
besides	behalve
still	toch

Vergelijking 

Als je deze linking words tegenkomt in een tekst weet je dat het genoemde vergeleken wordt met iets anders uit de tekst. 

likewise	evenzo, evenzeer
similarly	op een vergelijkbare manier
such as	zoals
as well as	evenals

Voorwaarde 

Door deze linking words weet je dat er een voorwaarde aan iets wordt gesteld in de tekst. Bijvoorbeeld: 'Als dit gebeurt, kan er vervolgens dat gebeuren'. 

if	als, indien
unless	tenzij
provided	mits, op voorwaarde dat
granted that	ervan uitgegaan dat
as/so long as	zolang als
only if	alleen als

Welk signaalwoord/functiewoord hoort bij welk tekstverband? Sleep de goede antwoorden naar elkaar toe.

As well as

In short

To praise

To criticize

For instance

Uitbreiding/Opsomming

Gevolg/Conclusie

Ondersteunen (positief)

Tegenstelling

Voorbeelden

Welk signaalwoord in de tekst geeft een tegenstelling aan?

He should not be doing this job, ... he was not trained for it.

1. despite
2. however
3. since
4. such as

Many species of wildlife are becoming extinct __________ the rainforests are being destroyed.

1. opsomming
2. reden
3. relativering
4. gevolg/conclusie

They like to watch soap operas
____________ films on TV.

1. opsomming
2. reden
3. relativering
4. gevolg/conclusie

He did not concern himself with the interests of his own class, and ______________ some thought him arrogant and others thought him stupid.

1. consequently
2. as well as
3. due to
4. as a matter of fact

_____________, she'd rather get a room than stay in the house

1. opsomming
2. reden
3. relativering
4. gevolg/conclusie

Many species of wildlife are becoming extinct __________ the rainforests are being destroyed.

1. because
2. and
3. actually
4. all in all

_____________, she'd rather get a room than stay in the house

1. what's more
2. therefore
3. actually
4. as a result

He did not concern himself with the interests of his own class, and ______________ some thought him arrogant and others thought him stupid.

1. opsomming
2. reden
3. relativering
4. gevolg/conclusie

They like to watch soap operas
____________ films on TV.

1. in fact
2. for
3. and
4. in short

Stappenplan:

• Scannen: Titel, plaatjes, intro -> Waar gaat de tekst over?
• LEES NIET DE HELE TEKST DOOR!!! (Zoals je bij Nederlands WEL moet doen, bijvoorbeeld ;) )
• Lees de vraag: In welke alinea's moet je kijken? -> aanstrepen
• Wat voor soort vraag is het? ABCD/gaten/open/bewering?
• Volg de stappen die nu nog gaan komen.

Vraagsoorten:

- Meerkeuzevraag (kunnen ook over hoofdgedachte/opvattingen van de schrijver gaan)

- Open vraag (citeervragen of volledig open vragen)

- Gatenvraag (gap-questions)

- Beweringenvraag (wel/niet, juist/onjuist)

Gatenvragen:

De vrees van veel leerlingen maar stiekem niet zo moeilijk, als je je linking words kent.

Er zijn 2 soorten:

-gatenvragen met signaal-/functiewoorden 

Kan een gatenvraag zijn, maar ook bijvoorbeeld  'wat is het verband tussen deze alinea en de vorige'.

- gatenvragen waar een inhoudelijk woord of stukje tekst is weggelaten

Tips

Belangrijk is om te kijken naar de:

structuur van de tekst

functie van de alinea

relatie tussen alinea's en zinnen

--> Kijk naar hoofdzaken, functies, gevoelens, signaalwoorden 

Stappenplan

1. Zorg dat je alle antwoorden kunt vertalen --> noteer de vertalingen
   
2. Lees de hele alinea waar de 'gap' in staat
   
3. Probeer eerst zelf een antwoord te bedenken
   
4. Kies je antwoord
   
5. Lukt niet --> kijk naar positief en negatief en streep weg OF lees de laatste zin(nen) van de vorige alinea en de eerste zin(nen) van de volgende alinea

Which of the following fits the gap in paragraph 1?

1. Atonement
2. Deification
3. Incompetence
4. Indifference

Correct answer explanation

First important to translate. The entire paragraph explains how surgeons on TV seem to have a lot of power. Almost 'god-like'. 'Deification' means vergoddelijking, which fits best with the paragraph. 

Which of the following fits the gap in the letter?

1. a categorical denial
2. a false dichotomy
3. a logical conjecture
4. a perceptive analogy

Verder te oefenen bij:

Eindexamensite -> onderwerpen

• Gatenteksten (gaps met stukjes tekst)
• Signaalwoorden + tekstverbanden (verbanden aanduiden tussen stukken tekst en signaalwoord-gap questions)

Explanation

In de eerste alinea wordt beschreven hoe Michael Schermer armoede/honger en klimaatproblematiek los ziet van elkaar. De alinea erna beschrijft hoe ze met elkaar te maken hebben. Daarom is 'a false dichotomy' (een valse/foute tweedeling) het juiste antwoord. 

Hoofdgedachte vaststellen stappenplan

1. Lees de tekst goed door en kijk waar het over gaat.
   
2. Let op de titel, inleiding en conclusie – daar staat vaak de hoofdgedachte.
   
3. Zoek naar kernzinnen in de tekst, meestal de eerste of laatste zin van een alinea.
   
4. Formuleer de hoofdgedachte in één korte zin: wat wil de schrijver jou vertellen?
   

What is the point Barry Marler makes in his letter?

1. A more representative reflection of the population in the banking world is long overdue
2. Racial diversity at the top can only be achieved if there is equal diversity in the lower echelons
3. Students from humble backgrounds deserve a generous leg-up to progress their careers
4. The present education system is at the root of the socially unfair working place conditions

Explanation

Vooral de laatste zin geeft hier het antwoord weer: 'I think I can use my own eyes as sufficient statistical evidence, even at graduate level BAME (Black, Asian, minority ethnics) numbers appear low. Without appropriate numbers at the start of their careers, promotions to board levels will not happen.'

What is the point made by Fiona Bayly (letter 1)?

She wonders whether all doctors are

1. Keeping abreast of the latest developments in the profession
2. taught to display confident behaviour in a medical emergency
3. trained to set a patient's mind at rest under all circumstances
4. willing to retire in time to make place for more adept practitioners

Explanation

Niets in de tekst wijst eigenlijk op de drie andere antwoordmogelijkheden. De enige aanwijzing komt uit de laatste zin: 'To the contrary, seeing a silver-haired doctor walk up to my bedside could give me plenty of concern about his experience with modern techniques and recent medical research.'

Open vragen

Open Vragen komen weinig voor op het eindexamen Engels.

Vaak op zoek naar:

• redenen die gegeven worden
  
• voorbeelden die genoemd zijn
  
• naam of term van/voor een specifiek persoon, voorwerp of fenomeen

Tips bij open vragen

• zo kort mogelijk antwoord geven
  
• beantwoord in de taal waarin deze geschreven is (meestal Nederlands), tenzij anders staat aangegeven.
  
• beperk je tot wat er gevraagd wordt: "In welke twee gevallen kun je meer uitbetaald krijgen?"
  
• dus --> twee gevallen noemen
  
• en --> niet noemen wanneer je minder kunt krijgen

Hoe illustreert Marc Riese zijn punt van kritiek?

Explanation

Door iedere zin met een voegwoord te beginnen. / Iedere zin begint met ‘en’/’and’ en ‘maar/’but’.

OF

Hij gebruikt zelf de schrijfstijl waarop hij kritiek heeft. / Hij doet juist dat wat niet zou mogen.

• De vraag is 'HOE'. Daar moet je antwoord ook bij aansluiten. 
• Als je antwoord overeenkomt met één van deze mogelijkheden, krijg je één punt voor deze vraag.

“he has had an encouragingly uncomfortable week” (alinea 2) Leg uit waarom de auteur van het artikel het woord “encouragingly” gebruikt.

Explanation

• Waarom -> je zoekt een reden
• Juiste antwoord: Om aan te geven dat Dangour de winnaar is in de strijd om het gelijk / om aan te geven dat Dangour gelijk heeft

Verder oefenen bij

Eindexamensite -> onderwerpen

• Opvattingen van de auteur
• Daar oefen je ook citeervragen, vragen over de toon van alinea's/teksten, soms beweringsvragen.

Citeervragen

• Citeervragen komen vaker voor op eindexamens Engels.
  
• Gericht op 1 specifiek stukje informatie in de tekst
  
• Vaak een voorbeeld, een reden of waar wordt iets eerder in de tekst ook al genoemd

Stappenplan

• Lees eerst de alinea goed door waar het citaat staat (indien nodig: markeer het citaat).
  
• Voor citeervragen is het meestal nodig om meer alinea's te lezen, bekijk per alinea of daar je antwoord staat. Zo niet, verder lezen.
  
• Vaak is het zo dat het antwoord op het citaat NA het citaat zelf staat.

In welke zin geeft Michael Billington kritiek op de inhoud van het toneelstuk The Shoemaker’s Holiday, zoals geschreven door Thomas Dekker?

Explanation

Vooral dit stukje uit de geciteerde zin, geeft kritiek aan: ... Dekker ducks their implications and lets Lacy off lightly  ...

Tips citeervragen

• houd je aan de instructie van de vraag: "Citeer de eerste twee woorden van de zin waarin ..."
  
• dus --> geeft bijv. het antwoord: "The main"
  
• "Citeer de eerste en de laatste twee woorden van de zin ...
  
• dus --> geeft bijv. het antwoord: "The main ... be resolved."
  
• schrijf NIET de hele zin op als er naar een zinsgedeelte wordt gevraagd, 

Overige tips

• moelijkere citeervraag: "Wordt duidelijk uit de tekst onder welke voorwaarden je eerder gebruik kunt maken van de hotelkamer dan in je reservering staat? Zo nee, antwoord "Nee". Zo ja, citeer de eerste twee woorden van de zin waarin dit staat. 
• ga je hierbij niet doodstaren op de tekst: het kan best zo zijn dat het antwoord er dus niet instaat.
   

Beweringsvragen

Bij juist-onjuist vragen moet het antwoord altijd letterlijk in de tekst staan, wil je het antwoord juist kiezen. Zo niet, dan is het dus onjuist. Wanneer de mening wordt gevraagd van de schrijver moet er letterlijk in de tekst staan: “De schrijver is het niet eens met … omdat, zus of zo.” In alle andere gevallen is je eigen mening of de mening van de schrijver die ergens vaag wordt geschreven altijd onjuist.

Tips beweringsvragen

• Antwoorden met de woorden: altijd, nooit, niet zijn vaak onjuist 
• Het is mogelijk dat álle antwoorden juist zijn, of álle antwoorden onjuist
• Kijk goed in welke alinea je moet zoeken en kijk alleen daar naar om je antwoord vast te stellen.

Stappenplan

• Voor dit soort vragen kun je altijd 2 of meer punten halen, dus dit wil je goed doen!
  
• Lees eerst alle beweringen door bij de vraag.
  
• Lees de alinea('s) waar de vraag bij hoort.
  
• Let extra op dubbele punten en signaalwoorden (zoals: furthermore, additionally, moreover, however, but, etc.)
  
• De bewering is alleen goed als ALLES klopt!

Geef van elk van de volgende meningen aan of deze wel of niet toegeschreven kan worden aan Kate Nicholls. (TEKST: Really simmering)

The importance of studying practical subjects is underestimated                                            WEL/NIET          

Cooking classes may contribute to reducing unemployment                                                      WEL/NIET

In times of economic crisis students should enroll in occupational training programmes

                                                                                                                                                                                     WEL/NIET

Vocational training and education guarantees financial security                                              WEL/NIET

Explanation

Juiste antwoord: wel - wel - niet - niet

De laatste 2 beweringen zijn niet terug te vinden in de tekst, dus komen niet overeen met haar opvattingen. 

Verder oefenen

• We hebben de meest voorkomende vraagtypen behandeld
• Ik wil jullie op eindexamensite nog even verder meenemen in de vragen over 'opvattingen van de auteur' en 'schrijfdoel en schrijffunctie' 
• Indien nog tijd, gaan we daarna door oefenen met de vraagtypen die jullie door willen oefenen

Ter conclusie

Om een voldoende te halen moet je woordjes leren uit de gedeelde lijst van SSL Leiden (zie Teams)

Weet wat CITO van je vraagt en je kunt genoeg vragen goed beantwoorden.

Oefening baart kunst

Linking words, linking words, linking words!!!

Heel veel succes!