V4 - T4 : BS 6 Evolutie in populaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

4.6 Evolutie in populaties

Leerdoel B6

- Je kunt beschrijven wat een soort en een populatie is

- Je weet hoe allelen in een populatie overerven

Begrippen: populatie, soort, gene flow, genenpool, allelfrequentie, regel van Hardy-Weinberg, seksuele selectie, micro-evolutie, macro-evolutie, co-evolutie, genetic drift, flessenhalseffect, foundereffect

Definities

Soort = organismen die op natuurlijke wijze onderling vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.  (bijv. honden)

Hoe zit het met de lijger?

Definities

• Populatie = Alle individuen van een soort die in een bepaald gebied leven en onderling voortpanten
  
  
• Genenpool is alle verschillende allelen  die voorkomen in een populatie 
  
  
• Gene flow = (incidentele) uitwisseling van genen tussen populaties 
  
  

Stel dat....

- Populaties volledig gescheiden zijn 

- Ze groot genoeg zijn 

- Er geen evolutie optreedt
(allelen hebben dus geen specifiek voordeel) 

Dan blijkt dat de allelfrequenties
in populaties constant blijven 

(voorbeeld bij mensen is oogkleur of bloedgroep)

Wet van Hardy-Weinberg (equilibrium)

• Allelfrequentie = getal tussen 0 en 1 dat aangeeft hoe vaak bijv. het dominante allel p (Grijs) voorkomt
• Als  p = 0,6  wat is dan  q? 
• q = 0,4.     
  
  
  
  
  hoeveel (%) witte katten zijn er dan?

Wet van Hardy-Weinberg (equilibrium)

• Allelfrequentie = getal tussen 0 en 1 dat aangeeft hoe vaak bijv. het dominante allel p (Grijs) voorkomt
• Als  p = 0,6  wat is dan  q? 
• q = 0,4.     
  
  
  
  
  hoeveel (%) witte katten zijn er dan?

Genetic drift

Het verschijnsel dat in KLEINE populaties door toeval grote verschuivingen in allelfrequenties kunnen optreden

Bijvoorbeeld: bottleneck-effect/flessenhals-effect (calamiteit) of foundereffect (vestiging)

Genetische variatie krijg je dus door: mutaties, selectiedruk, genetic drift en migratie

Evolutie

 Micro-   
binnen soort (bijv. berkenspanner)

Macro- 

onstaan nieuwe soorten 

Co-

Als organismen met elkaar mee evolueren. Bijv. giftigheid bij planten en tolerantie bij rupsen. 

Foundereffect

Genetic drift doordat een klein deel van een populatie zich vestigt in een nieuw gebied

'Soort'  vs.  'Populatie' 

gene flow

Allelfrequentie - wet v. Hardy-Weinberg  (Binas  93D3)

Maak nu eerst opdrachten 74+75+78 +85 t/m 89

4.6 Evolutie in populaties