Caesar H15 genitivus en dativus

• Latijn
• Voortgezet speciaal onderwijs

Programma

Herhaling genitivus 

Nieuwe gebruikswijzen

Herhaling dativus

Nieuwe gebruikswijzen

Open je lesboek op pagina 76 + 77

Instructie

Lees de slides en vul steeds de vragen tussendoor in.

Wat is de functie van een genitivus?

Met welk woord vertaal je een genitivus meestal?

Genitivus possessivus

Tot nu toe heb je de genitivus possessivus gehad. Deze vorm geeft bezit aan. Er is nog een aantal andere manieren waarop de genitivus gebruikt kan worden. 

Genitivus partitivus

De genitivus partitivus geeft het geheel aan waarvan een deel wordt genomen.

Vb 1: pars urbis: een deel van de stad.

Vertaal:
Servus magnam partem praedae rapit.

Genitivus qualitatis

De genitivus qualitatis geeft een eigenschap aan (qualitatis = kwaliteit).

 

• Vb 1: Vir magnae sapientiae

       Een man van grote wijsheid.

Vertaal: nemo virorum ridet

Genitivus objectivus

De genitivus objectivus is iets lastiger. Deze vertaal je niet met 'van', maar met 'voor' of 'naar'. Ze horen bij zelfstandig naamwoorden die oorspronkelijk zijn afgeleid van woorden die een lijdend voorwerp nodig hebben. 

• timeo (ww) hostes (acc): ik vrees de vijanden.
• timor (zn) hostium (gen): de angst voor de vijanden.

Vertaal (aurum = goud): desiderium auri

Genitivus als aanvulling bij bijvoeglijk naamwoorden

De genitivus kan ook gebruikt worden als aanvulling bij bijvoeglijk naamwoorden. Je vindt in de woordenlijst dan bv: cupidus + gen. Leer dat er dus bij als je de woorden leert.

• Vb 1: cupidus virtutis: verlangend naar moed.
• Vb 2: ignarus facti: onwetend van de daad.

Genitivus als aanvulling bij bijvoeglijk naamwoorden

Onder deze gebruikswijze valt eigenlijk ook de laatste: 

causa/gratis + gen: wegens of dankzij

• Vb 1: causa amoris: wegens de liefde
• Vb 2: gratia iuvenis: dankzij de jongeman.

Vertaal: femina gratia amoris templum magnum habebit

Genitivus: gebruikswijzen

Dat waren alle gebruikswijzen van de genitivus! Je hebt dus nu gehad:

• Genitivus possessivus
• Genitivus partitivus
• Genitivus qualitatis
• Genitivus objectivus
• Genitivus als aanvulling (+ causa/gratia)

We gaan nu verder met de verschillende manieren waarop je een dativus kan gebruiken.

Wat is de functie van een dativus?

Met welk woord vertaal je een dativus meestal?

Dativus

Je hebt geleerd dat de dativus een meewerkend voorwerp is en dat je die meestal kan vertalen met aan of voor.

• Vb 1: fabulas senibus narramus: wij vertellen verhalen aan de oude mannen.

De dativus heeft nog twee andere functies: possessivus en aanvulling bij bijvoeglijk naamwoord of werkwoord.

Dativus possessivus

De dativus in combinatie met een vorm van het werkwoord esse geeft altijd een bezit aan:

• Civibus urbs pulchra est: aan de burgers is een mooie stad. 

Civibus staat hier in de dativus. Deze zin kan je zo vertalen, of je kan het vertalen met hebben:

• De burgers hebben een mooie stad. 

Bedenk dan wel dat je een dativus als onderwerp vertaalt. 

Vertaal (aurum = goud): Servo desiderium auri est.

Dativus als aanvulling 

Net als de genitivus kan ook de dativus als aanvulling voorkomen bij een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Ook dan zie je in de woordenlijst staan: appropinquare + dat.

• Vb 1: iuvenis servo appropinquat: de jongeman nadert de slaaf.
• Vb 2: nemo par feminae est: niemand is tegen de vrouw opgewassen.

Vertaal: nemo iuvenum appropinquat seni.

Vertaal: statua deo similis est

Genitivus en dativus 

De drie gebruikswijzen van de dativus zijn dus:

• Dativus als meewerkend voorwerp
• Dativus possessivus
• Dativus als aanvulling bij bijv. nw. of werkwoord.

We hebben nu alle manieren waarop je een genitivus en dativus kan gebruiken behandeld. Nu volgt een aantal oefenvragen waarbij je aan de hand van een zin moet aangeven van welke gebruikswijze er sprake is.

nonnulli senatorum

1. genitivus possessivus
2. genitivus partitivus
3. genitivus objectivus
4. genitivus qualitatis

femina magnae virtutis

1. genitivus possessivus
2. genitivus partitivus
3. genitivus objectivus
4. genitivus qualitatis

vox iuvenis

1. genitivus objectivus
2. genitivus partitivus
3. genitivus als aanvulling
4. genitivus qualitatis

dux custodium ambulat

1. genitivus partitivus
2. genitivus possessivus
3. genitivus objectivus
4. genitivus qualitatis

Ignarus verborum clamat.

1. genitivus possessivus
2. genitivus objectivus
3. genitivus als aanvulling
4. genitivus qualitatis

Romanis imperium est.

1. dativus meewerkend voorwerp
2. dativus possessivus
3. dativus als aanvulling

Dux non par hosti est.

1. dativus meewerkend voorwerp
2. dativus possessivus
3. dativus als aanvulling

vox nemini appropinquat

1. dativus meewerkend voorwerp
2. dativus possessivus
3. dativus als aanvulling

Conclusie

Je kent nu alle gebruikswijzen van de genitivus en van de dativus. Heb je vragen? Stel ze dan in Teams tijdens de les of via Itslearning. Je kan nu verder met je weektaak.