Dialect

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Dialect

Lesdoel

Wij gaan ontdekken wat dialecten zijn, waarom ze verschillen en onderzoeken het Twents als dialect.

"Spreken jullie thuis of in de familie een dialect?"

- Leerlingen aan het woord

- Mindmap op whiteboard

"Vandaag gaan we ontdekken hoe dialecten werken en wat Twents bijzonder maakt."

https://www.youtube.com/watch?v=sD39yFog8bw 

Welke woorden ken jij al? Schrijf ze op.

Raad het Twentse woord!

https://www.youtube.com/shorts/3EtuGdy65OM

Wat betekent:

"Mooi waark!"

1. Mooie schilderij
2. Goed werk
3. Hoi ik heb werk
4. Lekkere kwark

Wat betekent:

"Ik heb de sleutel kwiet."

1. Ik heb de sleutel gegooid
2. Ik heb de sleutel in het slot gedaan
3. Ik heb de sleutel kwijt gemaakt
4. Ik heb de sleutel omgedraaid

Wat betekent:

"Zollen wie noar de winkel goan?"

1. Wie gaan er naar de winkel?
2. Wat zullen wij in de winkel gaan doen?
3. Wij hollen naar de winkel
4. Zullen wij naar de winkel gaan?

Wat betekent:

He'j d’r wel schik an?

1. Heb je er wel plezier in?
2. Ben je er van geschrokken?
3. Heb je wel een shirt aan?
4. Heb jij haar wel laten schrikken?

Wat betekent:

Wat hej now weer uutvreten?

1. Wat heeft hij gegeten?
2. Wat heb je nu weer uitgespookt?
3. Wat is er uitgevreten?
4. Wat is er als eten?

Doe moar normaal, dan doe’j al gek genoeg

1. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg
2. Doe maar normaal, je doet gek genoeg door doei te zeggen
3. Doe meer normaal, dan is het al gek genoeg
4. Doe meer normaal, zeg dan doei op een gekke manier

Ik bin d’r biej

1. Ik zie een bij
2. Ik ben een bij
3. Ik ben bij de bak
4. Ik ben erbij

Kiek uut!

1. Een foto maken!
2. Kijk uit!
3. Kijken naar buiten!
4. Uitkijktoren!

Ie bint nich goed wies

1. Je bent niet goed bij je hoofd
2. Je bent niet zo goed als Wies
3. Jij bind het niet goed vast
4. Jij bind het niet op de juiste wijze

"Waarom klinkt dit anders dan Nederlands? Welke klanken of woorden vallen op?"

Noteren in de mindmap op het Whiteboard

Wat is een dialect?

Een dialect is een variant van een taal die in een bepaalde regio wordt gesproken.

Voorbeelden: Twents, Brabants, Limburgs, Fries (al is Fries een taal). 

Waarom verschillen dialecten? 

Dialecten ontstaan doordat regio’s vroeger weinig contact hadden met andere streken. Mensen ontwikkelden hun eigen woorden en klanken. 

Kenmerken van het Twents 

Andere uitspraak van klanken (ik heb → ik hebb’n).

Typische woorden (meisje → wichter, mooi → mooi’n).

Soms een andere zinsopbouw (ik ben het vergeten → ik heb het kwiet). 

Werkblad maken

Je krijgt een lijst met Nederlandse woorden.

Schrijf achter dit woord hoe zij dit in het Twents zeggen.

Stelling:

"Dialecten zoals Twents moeten blijven bestaan."

1. Ja, want het Twents is een mooi dialect
2. Nee, iedereen moet Standaard Nederlands spreken
3. Misschien
4. Ik weet het niet

Ter afsluiting

https://www.youtube.com/watch?v=-ZoMEddJJw8