Incongruentie en contaminatie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Incongruentie en contaminatie

Inhoud

Uitleg congruentie

Quizvragen 

Uitleg contaminatie 

Quizvragen

Verwerkingsopdrachten Vlekkeloos: opdr. 27 t/m 30 (p.110)

Uitleg (Vlekkeloos) op p. 89-91

(In)congruentie

Van congruentie is sprake wanneer het onderwerp en de persoonsvorm hetzelfde getal hebben. 

De bal stuitert door de gang. (enkelvoud)

De ballen stuiteren door de gang. (meervoud)

Lastige gevallen

Soms is het lastig om te bepalen of een onderwerp nou enkelvoudig is of meervoudig. 

Een groep leerlingen komt te laat

Een groep leerlingen komen te laat

Lastige gevallen

Soms is het lastig om te bepalen of een onderwerp nou enkelvoudig is of meervoudig. 

Een groep leerlingen komt te laat

Een groep leerlingen komen te laat

Het woord groep is grammaticaal gezien enkelvoud, maar qua betekenis meervoud...

Lastige gevallen 2

Een ander voorbeeld: de vraag is waarnaar terugverwezen wordt door het betrekkelijk voornaamwoord. Beide opties kunnen verdedigd worden. 

Het aantal mensen die te laat komt neemt toe. 

Het aantal mensen dat te laat komt neemt toe. 

Meer lastige gevallen

Hier zorgt het verschil tussen enkelvoud en meervoud voor een betekenisverschil. 

Er ligt een hoop stenen op straat. 

Er liggen een hoop stenen op straat. 

Meer lastige gevallen

Hier zorgt het verschil tussen enkelvoud en meervoud voor een betekenisverschil. 

Er ligt een hoop stenen op straat. 

Er liggen een hoop stenen op straat. 

op één plek

verspreid

Oplossing: richten op de kern

Er is in de verschillende voorbeelden steeds sprake van een woordgroep bestaande uit een enkelvoudige kern en een meervoudige toevoeging.  

Een groep leerlingen of een massa verdwaalde toeristen.

Oplossing: richten op de kern

Een groep leerlingen of een massa verdwaalde toeristen.

Wanneer je je richt op de kern, volg je het enkelvoud van de kern van de woordgroep. 

Een groep leerlingen haalde de bus wel op tijd. 

Een massa verdwaalde toeristen kwam nooit aan in Volendam. 

Tip: Verwijswoord en geslacht

Denk bij het gebruiken van verwijswoorden ook goed aan het geslacht van woorden. De Apotheek is bijvoorbeeld vrouwelijk, en de bank mannelijk. 

Het kabinet heeft vanmiddag vergaderd, maar ze vergadert vanavond nog door.

1. correct
2. incorrect: zij
3. incorrect: hij
4. incorrect: het

Dit bedrijf heeft minder winst gemaakt daarom gaat ze bezuinigen.

1. correct
2. incorrect: zij
3. incorrect: hij
4. incorrect: het

Verbeter de zin

Noteer alleen de woorden die verbeterd moeten worden. Gebruik een spatie tussen de woorden. Geen hoofdletters!

Het volk kwam in protest; zij hebben massaal anders gestemd.

Een deel van die spullen zijn bij het grof vuil gezet.

Contaminaties

Mensen verhaspelen regelmatig woordcombinaties of uitdrukkingen. Dat verschijnsel noem je een contaminatie. 

Een paar voorbeelden

Ze heeft zichzelf in de voet gesneden. 

Het risico stijgt omhoog. 

Met elk glas alcohol loopt het risico toe.

De aap uit de boom kijken.

Hij heeft het beste voor hem over.

overkopen

Ik besef me nu dat ik fout zat.

Een paar voorbeelden

Ze heeft zichzelf in de voet gesneden. 

Het risico stijgt omhoog. 

Met elk glas alcohol loopt het risico toe.

De aap uit de boom kijken.

Hij heeft het beste voor hem over.

overkopen

Ik besef me nu dat ik fout zat.

Noteer de correcte uitdruk-kingen in je schrift!

Er zijn steeds twee opties

Verwerkingsopdrachten

Maak 27 t/m 30 op p. 110-111

Nalezen uitleg? p. 89-91