Toetsvoorbereiding (1 les)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Toetsvoorbereiding 

Toetsvoorbereiding 

Log in op LessonUp en open deze presentatie

We bespreken per paragraaf:

• Kernbegrippen
• Oefenopdrachten

5.1 Planten bekijken

• Je kunt de delen van een plant benoemen en uitleggen wat hun taak is.
• Je kunt de delen van een plantencel benoemen en de belangrijkste taken geven.
• Je kunt uitleggen hoe planten rechtop blijven staan.
• Je kunt beschrijven hoe vervoer van water in de plant gaat.

De 4 organen van een plant

Wortels: hiermee neemt de plant water op en staat de plant stevig

Stengel: houdt de plant rechtop en vervoert water en voedingsstoffen naar de bladeren (en bloem)

Bladeren: hierin maakt de plant zijn eigen voedingsstoffen 

Bloemen: zijn de voortplantings- organen van een plant, hier ontstaan nieuwe zaden

Een plantencel

Leer de onderdelen van de cel! 

Zie blz . 63 in je tekstboek

Kruidachtige planten hebben water nodig voor de stevigheid. Ze blijven rechtop staan door het water dat in de vacuolen van de cel zit. 

Houtachtige planten hebben houtcellen voor hun stevigheid. Ze blijven rechtop staan door dikke celwanden van houtstof. 

bloemen/ kruiden

struiken en bomen

Vervoer van water

Plant neemt water en voedings- stoffen op met de wortelharen.

Via vaatbundels in de stengels en nerven wordt water en voedings-stoffen naar alle organen van de plant vervoert.

 Leerdoel: Je kent de onderdelen van een plantencel met hun functie

Regelt alles wat er gebeurt in de cel

Hierdoor is de cel stevig

Regelt welke stof de cel in en uit gaan

Zorgt voor een stevige laag om de cel heen

Stroperige vloeistof, hierin liggen de celkern en de bladgroenkorrels

Geeft de plant zijn groene kleur en maken voedingsstoffen 

celmembraan

cytoplasma

vacuole

celwand

bladgroenkorrels

celkern

Hoe blijven kruidachtige planten rechtop staan?

1. De celwand bevat houtstof wat stevigheid geeft.
2. De vacuole vult zich met water.
3. De celmembraan bevat houtstof dat stevigheid geeft.
4. Het cytoplasma vult zich met water.

5.2 Planten groeien

• Je kunt de bouw van een zaadje beschrijven.
• Je kunt beschrijven hoe een plant uit een zaadje komt.
• Je kunt beschrijven hoe een jong plantje verder groeit.
• Je kunt uitleggen hoe een boom in de lengte en in de dikte groeit. 

Zaad

• Zaadhuid: beschermt het binnenste van de boon
• Poortje: hierdoor vond de bevruchtig plaats.
• Navel: plek waar bruine boon in peulvrucht zit. 
• Zaadlob: hierin zit voeding voor het jonge plantje. 
• Kiem: begin van jong plantje

Ontkiemen

Zolang zaden droog blijven, gebeurt er niets. Pas als er vocht bij komt groeit er een nieuw plantje uit de boon.  Dat heet ontkiemen. 

1. De zaadhuid neemt water op
2. Daardoor zwellen de zaadlobben op en knapt de zaadhuid open
3. Het worteltje komt naar buiten
4. De stengel en de blaadjes volgen

Levenscyclus van een plant

De ontwikkeling van een plant: 

1. Zaad ontkiemt

2. Plant groeit uit en krijgt bloemen

3. Uit de bloemen ontstaan vruchten en zaden

4. De zaden worden verspreid en de cyclus begint opnieuw  

1

Een bruine boon is een zaad

2

Het zaadje neemt water op via het poortje. Het zaadje zwelt op en de zaadhuid breekt open.

3

Het worteltje komt naar buiten.

4

Het worteltje groeit de bodem in en de zaadlobben komen boven de grond.

5

Het kiemplantje groeit en gebruikt hierbij voedingsstoffen uit de zaadlobben.

6

Het kiemplantje wordt groter en krijgt meer bladeren.

7

Er is een volwassen bonenplant ontstaan.

8

Aan de bonenplant ontstaan bloemen. Uit de bloemen ontstaan peulvruchten, met zaden. 

9

De bonen uit de peulvrucht zijn de zaden.

Diktegroei bij bomen

De stam en takken worden elk jaar dikker. 

In het groeilaagje vormen zich elk jaar nieuwe houtcellen

Lichte hout: voorjaar/lente

Donkere hout: zomer

Jaarring: lichte + donkere ring

Sleep de stappen van de ontkieming in de juiste volgorde.

1

2

3

4

De zaadhuid neemt water op

De zaadlobben zwellen op en de zaadhuid knapt open

Het worteltje komt naar buiten

De stengel en blaadjes komen uit

In een boom is één jaarring veel breder dan de andere jaarringen. Wat kan daarvan de oorzaak zijn?

1. De boom had last van een rupsenplaag.
2. De winter van dat jaar was erg koud.
3. De zomer van dat jaar was erg droog.
4. Het voorjaar van dat jaar was warm en vochtig.

5.3 Planten voeden zich

• Je kunt opnoemen welke stoffen planten nodig hebben.
• Je kunt beschrijven hoe die stoffen in een plant komen.
• Je kunt uitleggen dat een plant glucose en andere voedingsstoffen maakt en waarvoor ze nodig zijn.
• Je kunt beschrijven waar planten de gemaakte stoffen opslaan. 

Fotosynthese 

Fotosynthese: proces waarbij de plant zijn eigen eten (glucose) maakt; vindt plaats in de bladgroenkorrels in de bladeren. 

Glucose

Van de glucose maakt de plant:

- Zetmeel en vetten; als reservevoedsel  voor de nieuwe kiemplant
- Eiwitten; voor groei.

Opslag van reservestoffen

Reservestoffen worden vaak opgeslagen in de wortels

Bij sommige planten in:

- Knol: verdikte wortel/ondergrondse stengel

- Bol: dikke bladeren (rokken)

Ook in de zaadlobben van zaden!

Waar in de cel vindt fotosynthese plaats? 

Fotosynthese

1

2

3

4

5

+

+

Reactieschema van de fotosynthese

Glucose

Water

Licht

Koolstofdioxide

Zuurstof

5.4 Voortplanten

• Je kunt de delen van een bloem in een afbeelding benoemen.
• Je kunt beschrijven hoe de meeldraden en stamper zijn gebouwd en waarvoor ze zijn.
• Je kunt uitleggen hoe bestuiving gaat en hoe dat bij verschillende bloemen gebeurt.
• Je kunt beschrijven hoe de zaden in een bloem ontstaan.
• Je kunt manieren opnoemen van hoe zaden zich verspreiden.
• Je kunt beschrijven wat er allemaal gebeurt in een plantenleven.
• Je kunt uitleggen dat verschillende soorten planten één jaar, twee jaar of langer leven. 

Onderdelen van een bloem met de functie

• Bloembodem: Hierop zitten andere delen van de bloem vast.
• Kelkbladeren: groene blaadjes, beschermen de bloem tegen kou, uitdroging, en beschadiging als de bloem in de knop zit.
• Nectarkliertjes: Klieren onderin de bloem, die nectar maken = zoete stof die insecten eten.
• Kroonbladeren: gekleurde bloemblaadjes, hiermee lokt de plant insecten.
• Stamper: vrouwelijke deel van de bloem dat middenin de bloem zit, is voor de voortplanting
• Meeldraden: mannelijke deel van de bloem en staan rondom stamper, zijn voor voortplanting

De stamper

Stamper bestaat uit: 

1. Stempel

2. Stijl 

3. Vruchtbeginsel

In het vruchtbeginsel zitten zaadbeginsels. 
In elk zaadbeginsel zit een eicel. 

Dit zijn de 'vrouwelijke geslachtsdelen' van de bloem! 

De meeldraad

Meeldraad bestaat uit:

1. Helmknop 

2. Helmdraad

De stuifmeelkorrels zijn de mannelijke voortplantingscellen, te vergelijken met zaadcellen van mensen.

Dit zijn dus de 'mannelijke geslachtsdelen' van de bloem!

Bestuiving

 Stuifmeel van de meeldraden van een
bloem gaan naar de stamper van een 

bloem van dezelfde soort plant.

Door insecten: insectenbloem

Door de wind: windbloem

Ontstaan van zaden

1. Stuifmeelkorrels plakken op de stempel

2. Celkern gaat door de stuifmeelbuis tot in de eicel

3. Elke bevruchte eicel (zaadbeginsel) groeit uit tot een zaadje, daaromheen groeit het vruchtbeginsel tot vrucht

Zaadverspreiding

3 manieren: 

1. Door wind

2. Door dieren

3. Door de plant zelf

Wanneer is er
WEL bestuiving?

1. Situatie 4
2. Situatie 5
3. Situatie 6
4. Situatie 7

Wat gebeurt er op deze
afbeelding?

1. Stuifmeel komt op de stempel.
2. Er ontstaat een stuifmeelbuis.
3. Celkern van stuifmeel komt bij zaadbeginsel.
4. Zaadbeginsel groeit uit tot zaad.

Als dit een tomatenplant is,
hoeveel zaadjes kunnen er
groeien in deze tomaat?

1. 1
2. 2
3. 4
4. 5