didactiek taal les 2- Woordenschat

• didactiek
• MBO
• Studiejaar 3

Weet je nog?
wat is het verschil tussen passieve en actieve woordenschat?

Taalontwikkeling vanaf babytijd 

Kinderen begrijpen woorden eerder dan ze ze kunnen gebruiken. 

1. passieve woordenschat ( in het hoofd hebben, snappen) 

2. actieve woordenschat ( zelf het woord gebruiken) 

Waarom is woordenschat zo belangrijk?

Dan moet je weten dat variantieanalyse heeft uitgewezen dat het formeren van mentale representaties van lexicale items in verschillende cognitieve domeinen ernstig belemmerd wordt door linguïstische deficiënties. Dat is even schrikken……

Waarom is woordenschat zo belangrijk?
Dan moet je weten dat variantieanalyse heeft uitgewezen dat het formeren van mentale representaties van lexicale items in verschillende cognitieve domeinen ernstig belemmerd wordt door linguïstische deficiënties. Dat is even schrikken he ……

1. ik begrijp precies waarover dit gaat
2. ik snap een meer dan 5 woorden niet
3. ik snap minder dan 5 paar woorden niet
4. ik snap er eigenlijk niks van

01:42

Wat is waar?
woordenschat is..

1. belangrijk voor het begrijpen van alle vakken op school
2. belangrijk om goed mee te kunnen praten in de klas
3. handig als je boeken wilt lezen
4. goed te oefenen door extra lessen begrijpend lezen te geven

Goed om je realiseren...

Een leerling begrijpt de tekst pas goed als het 95% procent van de tekst begrijpt. Ook dan pas bevordert het ook de leesvaardigheid! 

Dat betekent: als een kind meer dan 5 woorden per honderd woorden niet begrijpt, is het boek te moeilijk! ( 1e blz, 5 vingers omhoog; ander boek kiezen) 

hoe heet het programma gericht op de (taal) ontwikkeling van jonge kinderen van 2 tot 6 jaar?

1. VEV voor en vroegschools
2. VVE voor en vroegschoolse educatie
3. AEV altijd even vroeg
4. VVV verbreden verdiepen verrijken

Woordenschat en leesontwikkeling 

De invloed op begrijpend lezen wordt gedurende de basisschool steeds duidelijker. 

Vanaf groep 5 zie je grote verschillen ontstaan. Goede lezers gaan steeds beter lezen, zwakke lezers blijven achter. Begrijpend lezen begint een belangrijk onderdeel te worden. 

de gezinssituatie maakt ook verschil

Verschillen in woorden 

Onderscheid maken tussen basiswoorden en doelwoorden.

   

Basiswoord: dagelijkse context (melk, brood, winkelen..) 

Signaalwoorden: om taal te begrijpen: als, dan, omdat, maar etc

Doelwoord: past bij speciale context of een specifieke activiteit

Voorbeeld doelwoorden bij thema winkelen: kassa, korting, klanten, zegels, euro etc.. (ook wel vaktaalwoorden) 

Woordenschat bij wereldoriëntatie  

Bij biologie, aardrijkskunde, geschiedenis etc. moeten kinderen over een grote woordenschat beschikken om het goed te kunnen begrijpen. 

Er worden 'vaktaalwoorden' (doelwoorden) gebruikt.

Woorden die in de gewone spreektaal niet vaak voorkomen (woorden als 'kraakbeen',  'celkern',  'röntgenfoto' bij het thema menselijk lichaam. 

Welke vaktaalwoorden kun je bedenken bij het thema 'de ruimte' voor jouw doelgroep?

universum

zonnestelsel

melkweg

de oerknal

zwart gat

komeet

asteroïde

meteoriet

planeet

ster 

maan

baan van hemellichaam

aardas

maansverduistering

zonsverduistering

zwaartekracht

eb/vloed

Woordenlijsten WAK en BAK

• BAK: basiswoordenlijst Amsterdamse kleuters (gr 1/2)
• WAK: woordenlijst Amsterdamse kinderen (gr 3/8)    (https://oud.digiwak.nl/woordenlijst/woorden.php)
• basiswoordenlijst VMBO   (https://www.onderwijsconsument.nl/1600-schooltaalwoorden-voor-vmbo-ers/)

Deze woordenlijsten zijn vrij toegankelijk op internet en helpen je de goede woorden te kiezen bij een thema. 

 

Netwerken! 

(koppel woorden aan wat kinderen al weten)  

De breedte of de diepte in?

breedte-aanpak: veel aandacht aan taal, vertellen, luisteren, praten, doorvragen etc. ect. Taal is overal! 

diepte-aanpak: heel gericht nieuwe woorden aanleren bij een thema. Hierbij kun je het didactisch model 'de viertakt van Verhallen' gebruiken

Viertakt van Verhallen

Als je met de kinderen woorden gaat inoefenen met het spelletje 'hints', dan ben je aan het...

1. voorbewerken
2. semantiseren
3. consolideren
4. controleren

Hoe vaak bied je nieuwe woorden aan?

Een woord moet zeker 7 keer worden aangeboden om het te kunnen onthouden om opgeslagen te worden in het netwerk in het brein :

Liefst op zoveel mogelijk verschillende manieren:

Voorlezen

Thematafel

Themahoek

Themawoordenspin

Kringgesprek

Spelleeractiviteiten

consolideerspelletjes  etc..

Rijke leeromgeving aanbieden dus!

woordclusters: trappetje 

woordclusters: paraplu 

consolideren (inoefenen) 

bingo, memory, praatplaten, verhaal vertellen....wat klopt er niet, woordentrapjes maken, galgje, 'wat ben ik?', toneel spelen, speelhoek met voorwerpen etc. etc. 

Google op: consolideerspelletjes

Deze lijst: te vinden in teams 

verwerking 

lezen: hoofdstuk woordenschat + artikel woordenschat in teams

maken: werkblad woordenschat