Uitleg module 3: Beeldspraak en symboliek

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Uitleg module 3: beeldspraak en symboliek 

Lesdoel 1: na deze les herken ik: 

- metaforen

- metonymia 

- personificatie

- synesthesie

- symboliek 

Planning 

- Stijlfiguren herhalen

- Theorie beeldspraak en symboliek

- Vragen over nagekeken opdrachten?

- Uitdelen opdracht verhaalanalyse

- Maken opdr. 2 en 5 (module 3)

Deze wijk heeft te maken met probleemjongeren.

1. understatement
2. eufemisme
3. hyperbool
4. litotes

De directeur van Unicef heeft een leuk salarisje.

1. understatement
2. eufemisme
3. hyperbool
4. litotes

Deze leerling is niet achterlijk.

1. ironie
2. litotes
3. hyperbool
4. understatement

Hij werd kwaad, woedend, nee, witheet toen hij dat zag.

1. anticlimax
2. climax
3. enumeratio
4. repetitio

Mijn lief, ik heb u lief.

1. inversie
2. antithese
3. repetitio
4. prolepsis

'Het ziet er weer schitterend uit', zei de trainer toen we in de plenzende regen liepen.

1. sarcasme
2. litotes
3. ironie
4. hyperbool

Spreken is zilver, zwijgen is goud

1. repetitio
2. inversie
3. chiasme
4. parallellisme

2.3 Beeldspraak en symboliek

Schrijvers spreken vaak met beelden. Zo kan je zeggen 'jouw kamer is een rotzooi',  maar het beeld 'zwijnenstal' is waarschijnlijk krachtiger. 

Beelspraak heeft te maken met figuurlijk taalgebruik. Je moet zelf herkennen wat de schrijver écht bedoelt. Daarvoor moet je ontdekken wat letterlijk bedoeld wordt (object) met het figuurlijke woord (beeld). Je hebt verschillende vormen: metafoor (vergelijking-met-als, vergelijking-zonder-als, metafoor in strikte zin), metonymia, personificatie en synesthesie.

3.3 Beeldspraak 

OBJECT (letterlijk)                          BEELD (figuurlijk)

1.  Een hele bazige docent 

2.                                                     De muren luisteren mee

3.  Een heel slank persoon   

4.                                                       Ze verdronk in emoties

2.3 Beeldspraak en symboliek

Van welke soort beeldspraak sprake is, hangt af van:

• de aanwezigheid van object
• de relatie tussen beeld en object.  

2.3.1 metaforen

vergelijking-met-als = beeld én object aanwezig, met verbindingswoord (als, zoals, gelijk, zo...als, van)

vergelijking-zonder-als (asyndetische vergelijking)= beeld én object aanwezig, zonder verbindingswoord

metafoor in strikte zin= alleen het beeld is aanwezig, het object ontbreekt. op basis van context bepalen wat het object is.

2.3.1 Metaforen -  vergelijking-met-als

vergelijking-met-als = beeld én object aanwezig, met verbindingswoord

Die man  gedraagt zich echt als een beest! 

De jongens leken net een een kudde dieren.  

2.3.1 Metaforen - vergelijking-zonder-als (asyndetische vergelijking)

vergelijking-zonder-als = beeld én object aanwezig, zonder verbindingswoord

Die man is echt een beest! 

Jouw kamer lijkt wel een vuilnisbuilt. 

2.3.1 Metaforen - metafoor in strikte zin

metafoor = alleen beeld aanwezig, het object ontbreekt. De lezer moet op basis van de context bepalen wat het object is. 

Aan de voet van de berg stond ze te wachten. 

beeld = aan de voet

object = aan de onderkant 

Voet en aan de onderkant hebben iets gemeenschappelijks (gelijkenis)! 

2.3.2 Metonymia 

metonymia = alleen beeld aanwezig, beeld heeft niet iets gemeenschappelijk  met object (andere relatie)

Andere relaties: 

• Je noemt maker ipv product                  Ik heb een echte Van Gogh
• Je noemt materiaal ipv product           Even de ijzers onderbinden
• Je noemt verpakking ipv inhoud          Mag ik nog een kopje? 
• Je noemt een deel ipv geheel               De neuzen tellen
• Je noemt geheel ipv deel                        Nederland won 1-0 van Duitsland

2.3.3 Personificatie 

personificatie = levenloze voorwerpen/begrippen worden als levend voorgesteld

Mijn hart zei dat ik het moest doen.

beeld = je hart zegt ... 

Je hart krijgt een menselijke eigenschap

2.3.4 Synesthesie 

synesthesie= twee zintuigelijke waarnemingen worden met elkaar gecombineerd. 

Schreeuwende kleuren, warme stem.

2.3.5 Symboliek 

symboliek= woorden die letterlijk bedoeld zijn, maar ook een diepere, figuurlijke betekenis hebben. 

Denk aan: rozen (liefde) of duiven (vrede)

Beeldspraak is altijd figuurlijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

'Zij is net een nachtegaal.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. vergelijking
2. personificatie
3. metafoor
4. -

'De wind huilt door de bomen.' Welke vorm van beeldspraak is dit?

1. metafoor
2. personificatie
3. vergelijking
4. -

In de zin "Zij is een koele kikker"
is gebruik gemaakt van beeldspraak.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Welke vorm van beeldspraak? 'Mijn ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven voor mij.'

1. personificatie
2. vergelijking
3. metafoor
4. -