Observatie van de lichaamstemperatuur

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Observatie van de lichaamstemperatuur

Lichaamstemperatuur

De lichaamstemperatuur wordt geregeld vanuit twee temperatuurcentra. Deze bevinden zich in de tussenhersenen en in de hersenstam.

Warmteproductie en warmte afgifte

Het lichaam produceert warmte door de verbranding van voedingsstoffen in de cellen. Als het lichaam in beweging is, is deze verbranding gedeeltelijk bedoeld als energiebron voor de spieren. Als het lichaam in rust is (bijvoorbeeld tijdens de slaap), is de verbranding in de cellen vooral bedoeld als warmtebron, dus voor het op peil houden van de lichaamstemperatuur. De cellen zetten voedingsstoffen niet alleen om in energie, ze gebruiken ze ook voor de opbouw van het lichaam. Het proces van verbranding en opbouw heet celstofwisseling. Deze stofwisseling in de cellen staat onder invloed van hormonen die de schildklier produceert. De schildklier bevindt zich in de hals. Het lichaam produceert warmte, maar verliest ook warmte:

via de huid, via de uitademingslucht, met de uitscheiding van urine en ontlasting.

Afwijkingen lichaamstemperatuur

Bij gezonde mensen zijn de warmteproductie en warmteafgifte zo op elkaar afgestemd zodat het binnen bepaalde grenzen blijft dit is tussen 35,5 °C en 37,5 °C. 's Morgens is de lichaamstemperatuur meestal lager dan 's avonds. Dit komt doordat de stofwisseling 's nachts op een lager peil ligt dan overdag: er wordt dan minder warmte geproduceerd. Daarom meet je tweemaal per dag de temperatuur: 's morgens, en laat in de middag of 's avonds. Bij zware lichamelijke inspanning kan de temperatuur stijgen tot wel 39 °C. Na zo'n inspanning probeert het lichaam weer zo snel mogelijk de normale temperatuur te bereiken. Een afwijkende temperatuur is een signaal dat er iets niet in orde is. Koorts is op zichzelf dus geen ziekte .Het observeren gebeurt ook wel routinematig, bijvoorbeeld in de kraamverzorging. De kraamverpleegkundige neemt tweemaal per dag de temperatuur van moeder en kind op.

Soorten thermometers

De digitale of elektronische thermometer: de tip van de thermometer bevat een sensor. Deze sensor neemt de warmte van de omgeving op. De elektronica van de thermometer zorgt ervoor dat de temperatuur op de display zichtbaar wordt. De opnameduur is veel korter dan die bij een analoge thermometer. De thermometer is niet breekbaar. De batterij moet van tijd tot tijd vervangen worden.

De infrarode digitale thermometer: de infraroodsensor meet de temperatuur van een bepaald punt van het lichaam (bijvoorbeeld het trommelvlies) en brengt deze op een display in beeld. De temperatuur wordt binnen enkele seconden weergegeven. Ook deze thermometer werkt op een batterij.

Meetbereik en schaalverdeling

 

Beide thermometers geven de temperatuur aan in graden Celsius (°C). De temperatuurwaarden bij een elektronische thermometer variëren soms. de meeste hebben een meetbereik van 15,5 °C tot 43,4 °C.

Lichaamstemperatuur opnemen

 

De lichaamstemperatuur kun je op verschillende plaatsen opnemen. De meeste plaatsen zijn goed afsluitbaar en de bloedvaten lopen er net onder het lichaamsoppervlak:

in het rectum, onder de oksel ,in de mond (oraal); in de lies, in het oor,

via het voorhoofd of de slaap.

Voorbereiding

Controleer de thermometer:

Ga na of de batterij nog in orde is, dit is af te lezen op het schermpje. Stel de thermometer in. Volg de gebruiksaanwijzing goed op.

Controleer of de thermometer niet defect is.

Neem de juiste hygiënische maatregelen.

Geef zo nodig duidelijke instructie aan de zorgvrager. Als de zorgvrager de thermometer zelf kan aanleggen, laat hem dat dan ook doen. Help de volgende zorgvragers door de thermometer in te brengen en vast te houden: bewusteloze mensen; dementerende ouderen; baby's en kleine kinderen;

mensen met hoge koorts en koude rillingen.

Rectale meting

Laat de zorgvrager een geschikte houding aannemen. De beste houding is op de zij, met de benen opgetrokken. Breng de thermometer in. De meeste elektronische thermometers geven een pieptoontje of knipperen bij inbrengen. Als het piepen of knipperen ophoudt, kan de thermometer verwijderd worden. Dat is meestal na ongeveer een minuut. Een analoge thermometer moet drie minuten ingebracht blijven. Verwijder de thermometer en lees de waarde af. Daarna kan de zorgvrager weer de door hem gewenste houding aannemen.

Rapporteer de gemeten lichaamstemperatuur in het elektronisch dossier en ruim de thermometer op.

Axillaire meting

De temperatuurmeting in de oksel is minder betrouwbaar dan de rectale meting. De temperatuur is in de oksel 0,5 °C lager dan in het rectum. Sommige elektronische thermometers zijn in te stellen op de axillaire meting: er hoeft dan niets bij de gemeten temperatuur opgeteld te worden. Zorg ervoor dat de oksel goed droog is. Plaats de thermometer in het diepste deel van de oksel. Let erop dat de okselholte tijdens de meting goed afgesloten blijft. Leg de arm waaronder de thermometer zich bevindt, schuin over de borst op de andere schouder.

wat is orale meting?

1. anus
2. mond
3. oksel
4. lies

Femorale meting

In de lies is de temperatuur 0,5 °C lager dan in het rectum. Sommige elektronische thermometers zijn op femorale meting in te stellen. Toepassing van deze methode is niet mogelijk bij magere mensen, wel bij baby's.

Zorg ervoor dat de lies voor de meting goed droog is.

Leg de thermometer in de liesplooi aan en let erop dat de benen gesloten blijven.

wat denken jullie dat Intra-aurale of tympanische meting is

informatie

1.Plaats het lensdopje voor de meting op de thermometer.

2.Plaats de thermometer met het lensdopje zo in de uitwendige gehoorgang, dat deze afgesloten is.

3.Richt de lens van de thermometer op het trommelvlies en druk daarna op het knopje 'scan'. Er volgt een piepgeluidje.

4.Lees de temperatuur af.

5.Verwijder het lensdopje. Gebruik daarvoor het knopje 'release'.

hoe reinig je een thermometer?

1. vochtig doekje
2. alcohol
3. vochtig doekje met mild reinigings middel
4. water warmer dan 42graden

is koorts goed voor je lichaam

wat zijn verschijnselen van koorts

Koude rilling

Bij een snelle, acute temperatuurstijging kan een zogenaamde koude rilling optreden. Het verschijnsel 'koude rilling' komt bijvoorbeeld voor bij zorgvragers met een longontsteking of een nierbekkenontsteking.

Een koude rilling verloopt als volgt in drie fasen:

Koudestadium, Warmtestadium, Transpiratiestadium 

Na de koude rilling, die tien tot dertig minuten kan duren, valt de zorgvrager meestal in een diepe slaap: het lichaam moet herstellen.

Omgevingstemperatuur

tussen 16+ 18 graden

tussen 14 + 16 graden

tussen 18 + 20 graden

Voeding

Bij koorts is er sprake van een verhoogde stofwisseling. Het lichaam heeft dus behoefte aan extra energie. Meestal heeft een zorgvrager met koorts echter weinig eetlust. De beste voeding in deze situatie is voeding die rijk is aan koolhydraten en eiwitten. Zorg voor kleine porties die er smakelijk uitzien.

hoeveel vocht moet je binnen krijgen met koorts

1. tussen 1 en 3 liter
2. tussen 3 en 4 liter
3. tussen 2 en 3 liter
4. tussen 1 en 2 liter

welk medicijn word er gebruikt bij koorts

koortsstuipen

Als een kind koortsstuipen heeft, is de volgende zorg gewenst:

Voorkom dat het kind zich bezeert als het met de armen en benen slaat.

Probeer de zogenaamde tongbeet te voorkomen, maar steek nooit je vingers tussen de tanden. Neem bijvoorbeeld het handvat van een lepel met een doekje erom.

Observeer van de stuipen het begin, de duur en de verschijnselen die erbij optreden.

Waarschuw zo snel mogelijk een arts

toepassen van warmte:

lichaamstemperatuur verhogen;

pijn verminderen;

koudegevoel bestrijden;

zweetproductie bevorderen;

bloeddoorstroming verbeteren door verwijding van de bloedvaten.

warmte toedienen:

metalen kruik met schroefdop;

metalen, dichtgesmolten kruik;

warmwaterzak;

elektrische deken;

infraroodlamp.

gebruik Metalen kruik met schroefdop

Giet een kopje koud water in de kruik (tegen stoomvorming).

Vul de kruik met kokend water tot het water overloopt; de lucht moet uit de kruik borrelen.

Controleer de gummiring van de schroefdop en sluit de kruik af.

Droog de afgesloten kruik goed af.

Controleer de kruik op lekkage door hem heen en weer te rollen. Hierdoor zuigt ook de rubberring zich vacuüm.

Doe een kruikenzak om de kruik.

warmte toepassen kan met?

Metalen, dichtgesmolten kruik 

Warmwaterzak

Elektrische deken

Infraroodlamp