30 lesplannen Geschiedenis basisschool

Iedereen laat iets van zichzelf zien in de keuze van kleding en de patronen op kleding. Ook kinderen doen dat. Zich mooi uitdossen om daarmee de identiteit te bevestigen doet de mensheid al eeuwenlang. De eerste katoendrukkerij van Europa vestigde zich in de 17de eeuw in Amersfoort. Hier werd naar Indiaas voorbeeld katoen met houten handgegraveerde drukblokken bedrukt. Deze handbedrukte katoenen stoffen, ook wel sits genoemd, werd gebruikt voor kleding en woonstoffering. Voorbeelden daarvan zijn terug te vinden in de collecties van o.a. Museum Flehite, Museum Spakenburg en het RijksmuseumAnno 2021 kunnen leerlingen zelf het katoendrukken beoefenen en zelf patronen bedenken. Met oude en nieuwe drukblokken. Ze leren over de techniek van het ambacht en de geschiedenis van Amersfoort.

De Katoendrukkerij in De VolmolenContactpersoon Nathalie Cassee Plantsoen Noord 2 3811 GH Amersfoort Telefoon: +31(0)6 12526099 E-mail: info@dekatoendrukkerij.nl Openingstijden: woensdag t/m zondag van 10.00-17.00 uur Er kunnen maximaal 28 leerlingen meedoen per bezoek. Het bezoek duurt 1,5 uur en wordt begeleid door een medewerker van de Katoendrukkerij, de leerkracht en tenminste 3 hulpouders.

Het is fascinerende tijd en zeker geen middelmatige tussenperiode: de middeleeuwen. De negatieve status die dit tijdperk in de geschiedschrijving heeft gekregen is zeker niet altijd terecht. Zeker, de middeleeuwen hadden zo hun momenten met hun langdurige oorlogen, dodelijke ziekten, almachtige kerk en onwetende burgers. Maar als je de ontwikkelingen in de middeleeuwen volgt zie je dat West-Europa langzaamaan vanuit de donkere nadagen van het Romeinse Rijk weer opkrabbelt. Zover is het nog niet bij de eerste deel van de middeleeuwen. Voor dit tijdvak, dat van Monniken en Ridders, hebben we gekozen voor de meer universele term: Vroege Middeleeuwen, hoewel deze benaming niet altijd meer wordt gehanteerd in de methoden.De Vroege Middeleeuwen kenmerken zich door het ontstaan van Frankische Rijk, met zijn bekendste koning Karel de Grote, dat voortkwam uit het vacuüm dat door de val van het West-Romeinse Rijk was nagelaten; door het leenstelsel als oplossing en ondergang voor het nieuwe bestuur; maar ook door de Angelsaksische missionarissen die zichzelf in levensgevaarlijk situaties brachten met de kerstening van delen van Europa. Het is de tijd van ridders, die als een soort huurlingen de vorsten helpen in oorlogen. Van het hofstelsel met vroonhof en horigen. En van monniken die in kloosters monnikenwerk leveren in scriptoria. Kortom: het is écht een fascinerende tijd.

In deze les wordt eerst ingegaan op de naam en periodisering van de middeleeuwen. Voor het gemak wordt in de methoden meestal uitgegaan van twee tijdvakken, Monniken en Ridders en Steden en Staten, die rond het jaar 500 beginnen en duizend jaar later eindigen in 1500 voor Christus. Dat is natuurlijk een versimpeling, en ook historici kunnen elkaar nog regelmatig in de haren vliegen als het gaat om de periodisering. De tijdbalk in deze les gaat uit van de val van het West-Romeinse Rijk als startpunt en de ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus als eindpunt. Dit had ook de val van Constantinopel kunnen zijn, maar als je kijkt naar de benaming van de tijdvakken vóór (Tijd van Grieken en Romeinen) en ná (Tijd van Ontdekkers en Hervormers), dan is de keuze in deze les logischer.Op zich is deze les niet heel groot, maar dat wil niet zeggen dat het eenvoudig is voor leerlingen. Het feodale stelsel is best ingewikkelde materie, zeker als je er diep op zou ingaan. Voor leerlingen is deze light-versie meer dan voldoende om het systeem te begrijpen: voor een vorst als Karel de Grote was het land te groot om alleen te besturen, door gebruik te maken van leenmannen was (of leek) dit eenvoudiger. Er wordt ingegaan op de rechten en plichten van de leenmannen, maar ook op de nadelenOnderwerpen:De opkomst en ondergang van het Frankische RijkHet leenstelselPersonen:Karel de GroteLodewijk de Vrome

De stof van je broek of jas, hoe is die eigenlijk gemaakt? En wat is het verschil tussen breien en weven? Hoe werkt de weeftechniek precies en hoe heeft die zich ontwikkeld in de loop van de tijd? In Amersfoort waren vroeger verschillende weverijen, de kinderen van het weeshuis werkten bijvoorbeeld in een bandjes-weverij. En wist je, dat je niet alleen met textiel kunt weven, maar ook met allerlei industriële materialen? Er valt dus van alles te leren over deze techniek!In de Volmolen is de Katoendrukkerij gevestigd, een plek voor verschillende vormen van textielnijverheid. Leerlingen gaan hier aan de slag met weefmachines en krijgen een workshop weven naar het patroon dat ze tijdens de voorbereidingsles op school hebben gemaakt. Ze ervaren wat het is zelf iets te ontwerpen en het daarna ook te maken.

De Katoendrukkerij in De VolmolenContactpersoon Nathalie Cassee Plantsoen Noord 2 3811 GH Amersfoort Telefoon: +31(0)6 12526099 E-mail: info@dekatoendrukkerij.nl Openingstijden: woensdag t/m zondag van 10.00-17.00 uur Er kunnen maximaal 32 leerlingen meedoen per bezoek. Het bezoek duurt 1,5 uur en wordt begeleid door een medewerker van de Katoendrukkerij, de leerkracht en tenminste 3 hulpouders.

Het is fascinerende tijd en zeker geen middelmatige tussenperiode: de middeleeuwen. De negatieve status die dit tijdperk in de geschiedschrijving heeft gekregen is zeker niet altijd terecht. Zeker, de middeleeuwen hadden zo hun momenten met hun langdurige oorlogen, dodelijke ziekten, almachtige kerk en onwetende burgers. Maar als je de ontwikkelingen in de middeleeuwen volgt zie je dat West-Europa langzaamaan vanuit de donkere nadagen van het Romeinse Rijk weer opkrabbelt. Zover is het nog niet bij de eerste deel van de middeleeuwen. Voor dit tijdvak, dat van Monniken en Ridders, hebben we gekozen voor de meer universele term: Vroege Middeleeuwen, hoewel deze benaming niet altijd meer wordt gehanteerd in de methoden.De Vroege Middeleeuwen kenmerken zich door het ontstaan van Frankische Rijk, met zijn bekendste koning Karel de Grote, dat voortkwam uit het vacuüm dat door de val van het West-Romeinse Rijk was nagelaten; door het leenstelsel als oplossing en ondergang voor het nieuwe bestuur; maar ook door de Angelsaksische missionarissen die zichzelf in levensgevaarlijk situaties brachten met de kerstening van delen van Europa. Het is de tijd van ridders, die als een soort huurlingen de vorsten helpen in oorlogen. Van het hofstelsel met vroonhof en horigen. En van monniken die in kloosters monnikenwerk leveren in scriptoria. Kortom: het is écht een fascinerende tijd.

In deze les wordt eerst ingegaan op de naam en periodisering van de middeleeuwen. Voor het gemak wordt in de methoden meestal uitgegaan van twee tijdvakken, Monniken en Ridders en Steden en Staten, die rond het jaar 500 beginnen en duizend jaar later eindigen in 1500 voor Christus. Dat is natuurlijk een versimpeling, en ook historici kunnen elkaar nog regelmatig in de haren vliegen als het gaat om de periodisering. De tijdbalk in deze les gaat uit van de val van het West-Romeinse Rijk als startpunt en de ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus als eindpunt. Dit had ook de val van Constantinopel kunnen zijn, maar als je kijkt naar de benaming van de tijdvakken vóór (Tijd van Grieken en Romeinen) en ná (Tijd van Ontdekkers en Hervormers), dan is de keuze in deze les logischer.Op zich is deze les niet heel groot, maar dat wil niet zeggen dat het eenvoudig is voor leerlingen. Het feodale stelsel is best ingewikkelde materie, zeker als je er diep op zou ingaan. Voor leerlingen is deze light-versie meer dan voldoende om het systeem te begrijpen: voor een vorst als Karel de Grote was het land te groot om alleen te besturen, door gebruik te maken van leenmannen was (of leek) dit eenvoudiger. Er wordt ingegaan op de rechten en plichten van de leenmannen, maar ook op de nadelenOnderwerpen:De opkomst en ondergang van het Frankische RijkHet leenstelselPersonen:Karel de GroteLodewijk de Vrome

In principe is het een wonderlijke combinatie: een economische bloeiperiode ten tijde van een langslepende oorlog. Toch is dat precies wat er in de Nederlanden gebeurde aan het eind van de zestiende- en gedurende een groot deel van zeventiende eeuw. De Nederlandse Opstand (of minder correct: Tachtigjarige Oorlog) was weliswaar nog steeds in volle gang, maar het slagveld had zich inmiddels steeds meer verplaatst naar andere delen van de Nederlanden. De Republiek ziet en grijpt steeds meer handelskansen: van de groei van Amsterdam als Europese stapelmarkt, naar de handel van de VOC in Azië en de slavenhandel van de WIC in Amerika.De relatieve, doch zeer pragmatische, tolerantie in de Republiek zorgde ervoor dat zowel kunst als wetenschap enorm konden opbloeien. Vervolgingen vanwege andere religie of denkbeelden kwamen hier nagenoeg niet voor.De meeste historici zijn het er wel over eens dat de Gouden Eeuw geen eeuw duurde, al blijft het lastig om een exact begin en eind aan te duiden. Meestal wordt als begin de oprichting van de VOC (1602) gegeven, en als eind het Rampjaar (1672), maar dat is geen wetmatigheid. De Britse historicus Jonathan Israel maakt zelfs een onderverdeling van de periode in de vroege Gouden Eeuw van 1588 tot 1647 en de late Gouden Eeuw van 1647 tot 1702.De afbeelding is een fragment uit het schilderij: De bedreigde zwaan door Jan Asselijn. Het stelt Johan de Witt als zwaan voor die het ei (Holland) beschermt tegen de vijand. Overigens zijn deze interpratie en teksten er pas later aan toegevoegd. Hierdoor kreeg het schilderij een propagandistisch karakter.

Staatkundig gezien nam de Republiek een volstrekt unieke positie in in het Europa van de zeventiende eeuw. Alleen al het feit dat het een republiek was, en dus geen vorst als koning of keizer had, maakte de Nederlanden bijzonder. Voor leerlingen zal dit veel minder vreemd overkomen, want hoewel ze in een koninkrijk leven, zijn de meeste landen die ze kennen een republiek. Het is wel goed om met hen te kijken naar de voor- en nadelen van beide bestuursvormen. Niet alleen toen, maar ook nu. Dergelijke onderwerpen en vraagstukken komen later, bijvoorbeeld in het examenjaar, nog regelmatig terug. Van tijd tot tijd een beetje herhalen is nog niet zo slecht.Daarnaast speelde in Nederland de adel een ondergeschikte rol: het waren de rijke burgers die het hier voor het zeggen hadden. De oorzaak hiervoor ligt al in de middeleeuwen, waar de steden een steeds grotere rol gingen spelen in het bestuur.Het is voor leerlingen een lastig stuk Gouden Eeuw met: Staten-Generaal, Gewestelijke Staten, raadspensionarissen, stadhouders en regenten. Soms is even teruggaan gewoon noodzaak.De politieke moord op de gebroeders de Witt vinden leerlingen fascinerend, al is de term politieke moord misschien was lastig. Overigens is een definitie van een politieke moord: een moord op hoge staatsambtenaren of andere prominente personen door één persoon of een samenzwering van meerdere personen. Grijp eventueel terug op de moord op Caesar.Onderwerpen:het bestuur in de Republiekhet bestuur in de gewestenhet bestuur in de stedende macht van de burgerijde ruzie tussen Johan van Oldenbarnevelt en Prins MauritsPersonen:Johan van OldenbarneveltPrins Maurits van OranjeJohan de WittWillem III

Wat bedoelen we nou eigenlijk met ‘vroeger’? Is dat een week geleden? Een maand, een jaar? Of is het zo lang geleden, dat opa en oma nog klein waren. Kan het nog langer geleden zijn? Voor kleuters is het vaak een lastig begrip.Dit interactieve project sluit aan op het prentenboek “De Steen en de Tijd” van Rian Visser en Tineke Meirink, dat gaat over de tijd die een zwerfkei aan zich voorbij ziet gaan. In de voorbereidingsles maken de kinderen kennis met dit prentenboek en maken zij klassikaal opdrachten in Lessonup. In het museum neemt de museumdocent de kinderen, ieder met een eigen keitje, mee op reis door de tijd. Onderweg komen ze heel bijzondere oude dingen tegen. Voorwerpen die ze goed mogen bekijken en misschien zelfs wel aanraken! Weer aangekomen in het nu, gaan de kinderen aan de slag in Depot Junior in het museum: ze tekenen, knippen en plakken de omgeving waarin hun eigen keitje zich thuis voelt. De kleine kijkkastjes die ze zo maken worden tentoongesteld in het museum, zodat ook (groot)ouders ze kunnen komen bewonderen. Later kunnen deze kastjes natuurlijk worden opgehaald. Weer terug op school wordt met de verwerkingsles in Lessonup kort het museumbezoek met de kinderen besproken.

Een begin maken met een historisch besef van de kleuters; hen kennis laten maken met de begrippen geschiedenis, vroeger en nu, gebeurtenissen en veranderingen in de tijd, (sporen van het verleden)Een begin maken met inleven in de geschiedenis kleuters kennis laten maken met het bestaan van een museumBegrippen als: vroeger, lang geleden, hoe was het toen, Verbeelden van de eigen leefomgevingAansluiting bij de kerndoelen: Nederlands: 1, 2, 3.Oriëntatie op jezelf en de wereld: ruimte en tijd: 51, 52Kunstzinnige Oriëntatie: 56

Neem contact op met de afdeling educatie voor een afspraak: Mail: educatie@museumflehite.nl Telefoonnummer: 033-2471106 Er kunnen maximaal 30 leerlingen meedoen per bezoek, begeleid door minimaal 4 begeleiders van school. Het museumbezoek duurt 75 minuten en wordt begeleid door twee museumdocenten.

In het project Amersfoort middeleeuwse stad?! ontdekken leerlingen van groep 6 en 7 wat er zo middeleeuws is aan Amersfoort. Op school gebruiken zij hiervoor een verhaal dat zich in middeleeuws Amersfoort afspeelt. In Museum Flehite onderzoeken zij het middeleeuws erfgoed, de historischegebouwen in het oude stadscentrum en de collectie van Museum Flehite. Het project is de vernieuwde versie van Bouwen aan een poort. In deze versie wordt meer aanspraak gedaan op het eigen kijk- en denkvermogen van leerlingen. Tijdens het museumbezoek wordt de groep begeleid door twee museumdocenten. Door de groep in tweeën te delen, is er meerruimte voor individuele ontdekking en ervaring.

Leerlingen lerenOver tijdvak Steden en Staten 1000 – 1500. Over het dagelijks leven in de middeleeuwen in Amersfoort door een beeldend verhaal (wonen en werken, leven en leren, rechtspraak en veiligheid). Het erfgoed in hun eigen leefomgeving kennen (gebouwen en museumobjecten). Over middeleeuwse stadsmuren en gebouwen in Amersfoort.Leerlingen oefenen inHet onderzoeken van historische bronnen. Het betekenis geven aan historische gebouwen en museumobjecten. Het vergelijken van het heden met het middeleeuwse verleden. Leerlingen lerenOver de functie van oude gebruiksvoorwerpen. Over het dagelijks leven in andere tijdvakken. Over verschillende soorten materialen en hun eigenschappen. Over de werkzaamheden in het museum.Aansluiting bij de kerndoelen: Nederlands: 1, 2, 3, 4, 12Oriëntatie op jezelf en de wereld: mens en samenleving: 44, 51, 52Kunstzinnige Oriëntatie: 56

Neem contact op met de afdeling educatie voor een afspraak: Mail: educatie@museumflehite.nl Telefoonnummer: 033-2471106 Er kunnen maximaal 30 leerlingen meedoen per bezoek, begeleid door minimaal 4 begeleiders van school. Het museumbezoek duurt 90 minuten en wordt begeleid door twee museumdocenten.

Museum Flehite heeft sinds 2020 een nieuwe permanente tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog in Amersfoort. Het project Kinderen in de oorlog 1940-945 is daarbij voor de bovenbouw van het PO ontwikkeld en behandelt de oorlog vanuit het perspectief van kinderen. Als u zich inschrijft voor dit project, haalt u voor de voorbereidingsles van te voren acht exemplaren van het boekje Kinderen in de oorlog 1940-1945 op bij Museum Flehite. Leerlingen onderzoeken hiermee hoe acht verschillende kinderen de oorlogsjaren tussen 1940 en 1945 in Amersfoort hebben ervaren. Zo worden via persoonlijke beleving de belangrijkste thema’s van die periode behandeld: de evacuatie in 1940, de Jodenvervolging, het verzet, de NSB, de bombardementen, de hongerwinter en de bevrijding.In het museum bekijken en onderzoeken leerlingen voorwerpen en schriftelijke bronnen uit de Tweede Wereldoorlog. In de verwerkingsles op school presenteren leerlingen aan elkaar wat ze over elk oorlogskind te weten zijn gekomen. Bovendien denken leerlingen samen na over de dilemma's die mensen in een oorlogssituatie tegenkomen, destijds in Amersfoort en nu in tegenwoordige oorlogsgebieden.

Leerlingen weten- globaal hoe de Tweede Wereldoorlog is verlopen in Amersfoort,- dat een historische periode vanuit verschillende perspectieven bekeken kan worden,- dat in oorlogstijd moeilijke beslissingen genomen moeten worden.Leerlingen oefenen in- begrijpend lezen,- onderzoek met historische bronnen,- het formuleren van eigen gedachtes en standpunten.Aansluiting bij de kerndoelenNederlands: 1, 2, 3.Oriëntatie op jezelf en de wereld: ruimte en tijd: 51, 52Kunstzinnige Oriëntatie: 56

Stel je voor… Je wordt met een tijdmachine terug geslingerd naar het jaar 1910. Meer dan 100 jaar geleden! Wat als jij in die tijd een schooldag zou meemaken? Hoe zou die dag er dan uitzien? Word je wakker met een wekker, fiets je naar school, maak je rekensommen op een tablet en ga je uit school lekker spelen of naar sport? Of ziet het leven er dan toch heel anders uit?In dit project stappen leerlingen terug in de tijd naar het jaar 1910. Samen met hun klasgenootjes uit het verleden, Jet en Jan, maken ze een dag mee van vroeger. Hoe zag een ochtendritueel er toen uit? En een schooldag? Hoe en met wie woonden ze samen? Wie zaten er bij hen in de klas. En wat deed de rest van het gezin?De leerlingen leren over vroeger, maar ook over de veranderingen in vergelijking met nu. Na de voorbereidingslessen op school volgt een bezoek aan Museum Flehite in Amersfoort. Daar nemen zeeen kijkje terug in de tijd. Ze zien voorwerpen van vroeger, leren waarvoor deze werden gebruikt en gaan ook zelf aan de slag door net te doen zoals in 1910.Het lesmateriaal bestaat uit 3 voorbereidingslessen en 1 verwerkingsles. De lessen kunnen naar wens aangevuld worden met extra (verdiepende en aanvullende) lessuggesties.

Neem contact op met de afdeling educatie voor een afspraak:Mail: educatie@museumflehite.nl Telefoonnummer: 033-2471106 Er kunnen maximaal 30 leerlingen meedoen per bezoek, begeleid door minimaal 6 begeleiders van school. Het museumbezoek duurt 90 minuten en wordt begeleid door twee museumdocenten.

Lesduur: Les 1: circa 45 minutenLes 2: circa 60 minutenLes 3: circa 60 minutenBekijk het uitgebreide voorbereidingsmateriaal van de lessen via het document hiernaast.

Het project Erfenis van oom Ferdinand nodigt leerlingen uit goed te kijken naar museumvoorwerpen en deze te onderzoeken aan de hand van vragen. Van welke materialen is iets gemaakt? Welke techniek is er gebruikt? Welke vorm heeft het voorwerp? Wie zou het gebruikt hebben? Waarvoor kan het gebruikt zijn? In welke periode is het gebruikt? Welke waarde heeft het? Kortom welke betekenissen kun je aan erfgoed ontlenen?Kinderen ontdekken dat je door onderzoek kunt leren over het gebruik van voorwerpen in een andere periode en daardoor over het dagelijks leven vroeger. Het project bestaat uit een voorbereidingsles aan de hand van een filmpje, een gastles van een museumdocent waarbij leerlingen zelf erfgoed onderzoeken en een beeldende verwerkingsles door de leerkracht zelf.

Leerlingen ontdekken - dat goed kijken, vragen stellen en nadenken kennis oplevert, - dat je over het verleden kun leren via de voorwerpen (nu museumvoorwerpen) uit dat verleden. Leerlingen ontwikkelen - observatievermogen, - onderzoekvaardigheden, - verbeeldingsvermogen, - kritisch denken. Leerlingen leren - over de functie van oude gebruiksvoorwerpen, - over het dagelijks leven in andere tijdvakken, - over verschillende soorten materialen en hun eigenschappen, - over de werkzaamheden in het museum. Aansluiting bij de kerndoelen Nederlands: 2, 3, 12 Oriëntatie op jezelf en de wereld: 44, 51 Kunstzinnige oriëntatie: 54, 55, 56 Aansluiting bij 21ste eeuwse vaardigheden Tijdens dit project ontwikkelen leerlingen 21ste eeuwse vaardigheden: communicatie, kritisch denken, creatief denken, sociale en culturele vaardigheden, probleemoplossen, informatievaardigheden en samenwerken. Aansluiting bij SLO Leerlijn Cultureel Erfgoed De lessen volgen de fases van een creatief proces: oriënteren, onderzoeken, uitvoeren en evalueren. Tijdens het project werken leerlingen aan een groot deel van de streefcompetenties cultureel erfgoed.

Neem contact op met de afdeling educatie van Museum Flehite:Mail: educatie@museumflehite.nl Telefoonnummer: 033-2471106

1000-1500Steden als Zwolle, Kampen en Deventer waren in de Middeleeuwen rijke handelssteden. Ze zijn lid van de Hanze: eerst een samenwerkingsverband van kooplieden, later ook een handelsnetwerk van steden. Dat is nog altijd goed te zien, bijvoorbeeld aan de mooie huizen, de stadspoorten en hoge muren rond de stad. Als Hanzesteden werkten ze samen met andere steden.

Na deze les: kan ik de tijd van de Hanzesteden plaatsen op de tijdbalk. weet ik wat het verbond van Hanzesteden is, welke steden hierbij horen en hoe het ontstaan is. kan ik uitleggen hoe de samenwerking in de handel tussen de Hanzesteden verliep. weet ik wat een koggeschip is. begrijp ik de belangrijke woorden uit de tekst.kan ik een scène uit een script over een toneelstuk over de tijd van de Hanzesteden schrijven.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

3000 voor Christus Hoe het ze lukte weet niemand, maar vroege landbouwers in deze streken wisten loodzware keien te versjouwen om er graven mee te bouwen. 'Hunebedden' worden ze genoemd, en ze zijn zo'n vijfduizend jaar oud. Je kunt ze zien in Drenthe, Groningen, Noord-Duitsland en Denemarken.

Na deze les: weet ik wat hunebedden zijn, wanneer, door wie, hoe en waarom ze gemaakt zijn.weet ik dat de hunebedbouwers tot de eerste boeren van Nederland behoorden.begrijp ik de belangrijke woorden die met hunebedden te maken hebben.kan ik de belangrijkste informatie uit de tekst en filmpjes samenvatten in een stripverhaal.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over orkanen. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

Nog steeds worden er voorwerpen en mummies gevonden die afstammen uit de tijd van de oude Egyptenaren. Een volk met een bijzondere cultuur, een eigen schrift en het brein achter de bouw van wereldberoemde piramides. In deze lessenserie leren de leerlingen meer over dit bijzondere volk.

Na deze les:weet ik waar het land Egypte ligt.leer ik hoe de oude Egyptenaren leefden.kan ik uitleggen wat farao's, piramides, hiërogliefen, mummies, sarcofagen zijn en wat het belang van de Nijl was. begrijp ik de belangrijke woorden die met de Oude Egyptenaren te maken hebben.presenteer ik in een Powerpoint wat ik heb geleerd over de oude Egyptenaren.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1800 - 1900De negentiende eeuw noemen we ook wel de tijd van burgers en stoommachines. In dit tijdvak werd er een democratie gevormd en ontstonden de eerste emancipatiebewegingen. Aletta Jacbos speelde hierin een grote rol. Maar wie was deze bijzondere vrouw eigenlijk? En wat heeft zij betekent voor Nederland zoals we ons land nu kennen? In deze les leren de leerlingen er alles over.

WereldoriëntatieNa deze les: weet ik wie Aletta Jacobs was en welke belangrijke rol zij speelde eind negentiende eeuw.weet ik dat Aletta de eerste Nederlandse vrouw was die mocht studeren aan de universiteit.weet ik dat Aletta de eerste vrouwelijke arts was in Nederland.kan ik in eigen woorden uitleggen wat 'feminisme' betekent en dat Aletta een voorvechter voor het vrouwenkiesrecht was.begrijp ik de belangrijke woorden die met Aletta Jacobs te maken hebben.kan ik een script schrijven van een scène uit een toneelstuk over Aletta Jacobs.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

3000 voor Christus Jij woont vrijwel zeker in een huis, dat in een stad of een dorp staat. Dat is nu hartstikke normaal. Maar tot ongeveer tienduizend jaar geleden hadden mensen nog helemaal geen stenen huizen en steden. Ze waren rondreizende jagers en verzamelaars.

Na deze les: weet ik hoe jagers en verzamelaars aan hun eten kwamen. weet ik hoe een huis/woonplek van een jager/verzamelaar eruitzag. weet ik hoe jagers en verzamelaars bijzondere natuurverschijnselen verklaarden.begrijp ik de belangrijke woorden die met de jagers en verzamelaars te maken hebben. kan ik een miniatuur (klein) dorpje van jagers en verzamelaars nabouwen met informatiebordjes aan de hand van de informatie uit de tekst.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over orkanen. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1800 - 1900De negentiende eeuw noemen we ook wel de tijd van burgers en stoommachines. In dit tijdvak werd er een democratie gevormd en ontstonden de eerste emancipatiebewegingen. In deze tijd is er veel veranderd in wie er wel of niet mag stemmen. Hoe zit dat? En wie mochten er vroeger wel of niet stemmen? In deze les leren de leerlingen er alles over.

WereldoriëntatieNa deze les: weet ik hoe het kiesrecht in de loop der jaren is veranderd.begrijp ik de belangrijke woorden die met het kiesrecht in de geschiedenis te maken hebben.kan ik aan de hand van een onderzoeksvraag meer informatie opzoeken over een onderwerp/persoon uit de tekst. Deze informatie gebruik ik voor een schema/poster/presentatie.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1900 - 1950 Ook wel het tijdperk van de grote wereldoorlogen genoemd. In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit en zo'n twintig jaar later volgde de Tweede Wereldoorlog. De Duitsers vielen ons land in mei 1940 binnen. De regering en de koningin ontvluchtten het land. Vijf jaar lang werd Nederland door de nazi’s bezet. Meer dan 100.000 Joodse Nederlanders werden opgepakt en getransporteerd naar concentratiekampen. Nog steeds is er veel aandacht voor dit onderwerp. Op 4 mei herdenken we de slachtoffers en op 5 mei vieren we de vrijheid.

Na deze les: weet ik hoe de periode er na WOI uitzag en hoe het kon gebeuren dat er zo snel opnieuw een wereldoorlog ontstond (wereldoriëntatie). weet ik wie Hitler is en welke rol hij heeft gespeeld voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog (wereldoriëntatie). weet ik welke belangrijke gebeurtenissen plaats hebben gevonden tijdens WOII en hoe deze met elkaar in verhouding staan (oorzaak-gevolg) (wereldoriëntatie). begrijp ik de belangrijke woorden die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben (begrijpend lezen & woordenschat). kan ik de informatie uit de tekst en filmpjes samenvatten. Ik kies zelf op welke manier ik dit doe. Ik maak een schema, een tijdlijn of een lapbook (taal - begrijpend lezen).

Na deze les: weet ik wie Anne Frank was en hoe het komt dat het verhaal van Anne Frank zo bekend is geworden (wereldoriëntatie).weet ik waarom Anne Frank en haar familie moesten onderduiken en hoe hun leven er in die periode uitzag (wereldoriëntatie).kan ik in het kort vertellen welke belangrijke gebeurtenissen een rol hebben gespeeld in het leven van Anne Frank (wereldoriëntatie).begrijp ik de belangrijke woorden die met de Tweede Wereldoorlog en Anne Frank te maken hebben (begrijpend lezen & woordenschat). kan ik een betoog schrijven over de vraag: Hadden de teksten uit de dagboeken van Anne Frank uitgegeven mogen worden in de vorm van een boek? (taal - schrijven)

1900 - 1950 Ook wel het tijdperk van de grote wereldoorlogen genoemd. In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog. Van 1914 tot 1918 was dit een van de bloedigste oorlogen ooit in Europa. Vanuit loopgraven bestookten soldaten elkaar met vreselijke wapens. De oorlog veranderde Europa voorgoed.

Na deze les: weet ik hoe de Eerste Wereldoorlog heeft kunnen ontstaan en waarom het een wereldoorlog genoemd wordt. weet ik welke landen er meevochten aan de kant van de 'geallieerden' en welke aan de kant van de 'centralen'. weet ik hoe het leven in de loopgraven er in de Eerste Wereldoorlog uitzag en welke wapens een rol speelden. kan ik vergelijkingen maken tussen mijn leven en het leven tijdens de Eerste Wereldoorlog.begrijp ik de belangrijke woorden die met de Eerste Wereldoorlog te maken hebben.kan ik met behulp van een samenvatting weergeven wat ik heb geleerd over het onderwerp.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

In de Gouden Eeuw (17e eeuw) werd er in Nederland veel geld verdiend met handel. Er werd niet alleen gehandeld in producten zoals tabak en suiker maar ook in mensen. Mensen uit Afrika werden verhandeld en met schepen naar de koloniën vervoerd om ze hier gedwongen arbeid te laten verrichten. De ‘tot slaaf gemaakten’ kregen geen loon en moesten werken op plantages, in mijnen en in huishoudens. In de tijd van de pruiken en revoluties kwamen er steeds meer kritische burgers, die vonden dat vrijheid, gelijkheid en broederschap niet passen bij slavernij. Nederland schaft, als laatste land, de slavernij af in 1863.

Na deze les:weet ik dat Nederlandse kooplieden van de WIC en VOC hebben gehandeld in tot slaaf gemaakte mensen.weet ik wat bedoeld wordt met de 'Driehoek van de slavenhandel'. kan ik uitleggen hoe de tot slaaf gemaakte mensen vanuit Afrika werden getransporteerd en verkocht werden en hoe ze leefden. weet ik dat Nederland op 1 juli 1863 als een van de laatste landen slavernij officieel verbood.kan ik deze periode plaatsen op de tijdbalk.weet ik wat de belangrijke woorden betekenen die met de tijd van slavernij te maken hebben. kan ik een discussie voeren over stellingen die met de tijd van slavernij te maken hebben.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1500 - 1600Ook wel de tijd van ontdekkers en hervormers genoemd. Vanaf 1500 waren de Portugezen de baas in Indië. Ze hadden de hele specerijenhandel in handen. In 1580 werd Spanje de baas over Portugal. Nederland was in oorlog met Spanje, waardoor Nederlandse kooplieden geen specerijen meer konden kopen in Portugal. Ze moesten nu zelf een route naar Indië vinden! Willem Barentsz, Olivier van Noort en Cornelis de Houtman speelden een grote rol bij de ontdekking van deze routes in deze tijd.

Na deze les: weet ik waarom er in de zestiende eeuw ontdekkingsreizen werden georganiseerd.weet ik via welke routes de ontdekkingsreizen gedaan werden.weet ik wie een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontdekkingsreizen.begrijp ik de belangrijke woorden die met ontdekkingsreizen te maken hebben.kan ik een bordspel ontwerpen waarin ik laat zien wat ik heb geleerd over de tijd van de ontdekkingsreizen.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

Eens in de vier jaar mag iedereen in Nederland van achttien jaar en ouder aangeven wie volgens hen in de Tweede Kamer moeten zitten. Maar zo vanzelfsprekend is dit eigenlijk helemaal niet. Pas in de tijd van burgers en stoommachines (1800-1900) werd er een democratie gevormd in Nederland. En daarin mocht nog lang niet iedereen stemmen! Hoe dat precies zit leer je in deze lessen!

Na deze les: weet ik hoe het kiesrecht in de loop der jaren is veranderd.begrijp ik de belangrijke woorden die met het kiesrecht in de geschiedenis te maken hebben.kan ik aan de hand van een onderzoeksvraag meer informatie opzoeken over een onderwerp/persoon uit de tekst. Deze informatie gebruik ik voor een schema/poster/presentatie.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

500 - 1000In de tijd van Monniken en Ridders had Karel de Grote en belangrijke rol. Zijn naam ken je vást en zeker. En dat hij keizer was van West-Europa wist je misschien ook al. Maar wist je ook dat hij een nieuwe manier van besturen bedacht? En dat hij onderwijs superbelangrijk vond? Wat moet je nog meer weten over Karel de Grote? In deze les leren de leerlingen er alles over.

Na deze les: weet ik wie Karel de Grote was, hoe zijn leven eruitzag en welke belangrijke rol hij speelde in de middeleeuwen.weet ik van welk rijk Karel de Grote de baas was en waar dit rijk lag.weet ik wie de vijanden van Karel de Grote waren.kan ik in eigen woorden uitleggen welke nieuwe besturingsvorm Karel de Grote invoerde.begrijp ik de belangrijke woorden die met Karel de Grote te maken hebben.kan ik een vlog maken over of als Karel de Grote.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1547 - 1619In de tijd van Johan van Oldenbarnevelt werden de Nederlanden een Republiek. Johan van Oldenbarnevelt maakte hiervan een succes. Bijzonder, want in die tijd waren maar weinig landen een Republiek. Van Oldenbarnevelt werkte jarenlang samen met de zoon van Willem van Oranje, Maurits. Tot de twee ruzie kregen en van Oldenbarnevelt de doodstraf kreeg.

Na deze les: weet ik wat het Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was en hoe dit eruitzag. kan ik uitleggen hoe het bestuur geregeld was in de Republiek. weet ik wie Johan van Oldenbarnevelt was en waarom hij onthoofd is.begrijp ik de belangrijke woorden die met Johan van Oldenbarnevelt te maken hebben.kan ik door middel van een pitch mijn klasgenoten overtuigen of de straf van Johan van Oldenbarnevelt terecht was of niet.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

Ieder jaar vieren we op 5 december het Sinterklaasfeest. Maar wie was Sinterklaas eigenlijk? Heeft hij echt bestaan? Dat zou goed kunnen. In deze les leer je er alles over! Let op: Deze les is alleen voor groep 7/8!

Na deze les: weet ik of Sinterklaas echt bestaan heeft en wie Sint Nicolaas van Myra was.weet ik waar verschillende dingen uit het Sinterklaasverhaal vandaan komen. kan ik uitleggen hoe het Sinterklaasfeest door de jaren heen is veranderd.begrijp ik de belangrijke woorden die met Sinterklaas te maken hebben. kan ik een gedicht schrijven en voordragen over de herkomst van het Sinterklaasfeest.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

"Dit nooit meer!" Dat zeiden Europese landen tegen elkaar na de Tweede Wereldoorlog. Om nieuwe oorlogen te voorkomen gingen ze samenwerken. Dat leidde uiteindelijk tot de Europese Unie (EU). Maar hoe kwam die tot stand? En hoe werkt de EU eigenlijk? In deze les leer je hier meer over.

Na deze les: weet ik hoe de Europese Unie tot stand is gekomen. weet ik hoe de Europese Unie werkt. weet ik welke landen lid zijn van de Europese Unie.begrijp ik de belangrijke woorden die met de Europese Unie te maken hebben.kan ik door middel van een explainer de kinderen in groep 5/6 uitleggen hoe de Europese Unie is ontstaan of hoe de EU werkt.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

In de Gouden Eeuw (17e eeuw) werd er in Nederland veel geld verdiend met handel. Er werd niet alleen gehandeld in producten zoals tabak en suiker maar ook in mensen. Mensen uit Afrika werden verhandeld en met schepen naar de koloniën vervoerd om ze hier gedwongen arbeid te laten verrichten. De ‘tot slaaf gemaakten’ kregen geen loon en moesten werken op plantages, in mijnen en in huishoudens. In de tijd van de pruiken en revoluties kwamen er steeds meer kritische burgers, die vonden dat vrijheid, gelijkheid en broederschap niet passen bij slavernij. Nederland schaft, als laatste land, de slavernij af in 1863.

Na deze les:weet ik dat Nederlandse kooplieden van de WIC en VOC hebben gehandeld in tot slaaf gemaakte mensen.weet ik wat bedoeld wordt met de 'Driehoek van de slavenhandel'. kan ik uitleggen hoe de tot slaaf gemaakte mensen vanuit Afrika werden getransporteerd en verkocht werden en hoe ze leefden. weet ik dat Nederland op 1 juli 1863 als een van de laatste landen slavernij officieel verbood.kan ik deze periode plaatsen op de tijdbalk.weet ik wat de belangrijke woorden betekenen die met de tijd van slavernij te maken hebben. kan ik een discussie voeren over stellingen die met de tijd van slavernij te maken hebben.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

Nog steeds worden er voorwerpen en mummies gevonden die afstammen uit de tijd van de oude Egyptenaren. Een volk met een bijzondere cultuur, een eigen schrift en het brein achter de bouw van wereldberoemde piramides. In deze lessenserie leren de leerlingen meer over dit bijzondere volk.

Na deze les:weet ik waar het land Egypte ligt (wereldoriëntatie). leer ik hoe de oude Egyptenaren leefden (wereldoriëntatie). kan ik uitleggen wat farao's, piramides, hiërogliefen, mummies, sacrofagen zijn en wat het belang van de Nijl was. begrijp ik de belangrijke woorden die met de Oude Egyptenaren te maken hebben (begrijpend lezen & woordenschat). presenteer ik in een Powerpoint wat ik heb geleerd over de oude Egyptenaren (taal - mondelinge taal).

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1000-1500In 1457 werd Maria van Bourgondië geboren. Haar opa was niet bij de doop, omdat het ‘maar een meisje’ was. Maar dit meisje heerste later wel over een enorm gebied! En door een paar slimme zetten bepaalde ze een belangrijk deel van onze geschiedenis.

Na deze les: weet je wie Maria van Bourgondië was.weet je meer over andere Bourgondiërs, zoals Filips de Goede en Karel de Stoute.kun je uitleggen wat het Groot Privilege is.weet je meer over het huwelijk van Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostenrijk.begrijp ik de belangrijke woorden die met Maria van Bourgondië te maken hebben. kan ik een dagboekfragment schrijven in de rol van Maria van Bourgondië.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1000-1500Op zijn tweede werd hij graaf van Holland: Floris de Vijfde. Als volwassene veroverde hij veel gebieden, onder andere Amsterdam. Bij de boeren was Floris V erg populair. Zij noemde hem ‘der keerlen god’: de god van de boeren. Maar de edelen dachten hier anders over. Drie van hen ontvoerden hem en sloegen hem dood met hun zwaarden.

Na deze les: weet ik wie Floris V was, wanneer hij leefde en over welke gebieden hij de baas was. weet ik door wie en waarom Floris V vermoord werd. weet ik waarom hij 'der Keerlen God' genoemd werd. weet ik meer over de Ridderzaal en het Muiderslotbegrijp ik de belangrijke woorden uit de tekst.kan ik de belangrijkste informatie uit de tekst en filmpjes samenvatten in een stripverhaal.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.

1800 - 1900De negentiende eeuw noemen we ook wel de tijd van burgers en stoommachines. In dit tijdvak werd er een democratie gevormd en ontstonden de eerste emancipatiebewegingen. In deze tijd is er veel veranderd in wie er wel of niet mag stemmen. Hoe zit dat? En wie mochten er vroeger wel of niet stemmen? In deze les leren de leerlingen er alles over.

WereldoriëntatieNa deze les: weet ik hoe het kiesrecht in de loop der jaren is veranderd.begrijp ik de belangrijke woorden die met het kiesrecht in de geschiedenis te maken hebben.kan ik aan de hand van een onderzoeksvraag meer informatie opzoeken over een onderwerp/persoon uit de tekst. Deze informatie gebruik ik voor een schema/poster/presentatie.

Speel met uw leerlingen de afsluitende quiz. In deze quiz testen zij hun kennis over het onderwerp en laten zij zien wat zij hebben geleerd over het onderwerp. Uw leerlingen kunnen meedoen met een wisbordje of kladblaadje, of zij kunnen meedoen met hun eigen device.