Les 1 Fysiologie longen + pneumonie

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 1

Periode 2

Leerjaar 2

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris
2. Herhalen anatomie/fysiologie
3. Pathologie van de longen 
4. Afsluiting en huiswerk 

Lesinhoud

anatomie en longaandoeningen vanuit de boeken:

Medische terminologie H5

Medische kennis: H6.1 en 6.2

Geneesmiddelenkennis: 9.1.2 en 9.1.3

Vorig jaar

• Anatomie van de luchtwegen geleerd
• Basis van hoesten, bronchitis en pneumonie

We starten de les met het herhalen van deze leerstof.

Functies van de longen:

Opnemen van zuurstof

Afvoeren van koolstofdioxide

Afweer van het lichaam

Ademhaling en ritme

Tel eens één minuut je eigen ademhaling 

Daarna allemaal even springen, en nog eens een minuut tellen. 

Wat gebeurt er?

Je gaat sneller ademen omdat je energie verbruikt met op en neer springen en je lichaam heeft dan meer o2 nodig en die krijg je alleen maar als je meer o2 inademt, in de lucht zit altijd 21 % dus de zuurstof in de lucht heb je geen invloed op. Je hebt wel invloed op hoeveel lucht je inademt. Je moet dan niet alleen je ademritme verhogen maar je moet ervoor zorgen dat jouw teugen even groot blijven.

Dit is iets wat een gezond iemand wel kan maar wat een zieke patiënt niet kan. Een ziek iemand verhoogd wel het ritme maar heeft niet de kracht om dezelfde milliliters in te ademen.

Teken de longen

Zorg dat onderstaande onderdelen in de tekening terugkomen:

Trachea

Bronchus

Alveoli

Longvlies en borstvlies

Geef aan wat links en rechts is en hoeveel longkwabben er per kant zijn.

Lesdoelen 1

Aan het eind van de les kun je:

1. De anatomie van de onderste luchtwegen uitleggen
2. Uitleggen wat er bedoeld wordt met acute bronchitis en pneumonie, inclusief de oorzaken, symptomen en behandeling.
3. Uitleggen wat er bedoeld wordt met pneumonie door influenza, tuberculose, legionella en SARS, inclusief de oorzaken, symptomen en behandeling.

Intro filmpjes

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën

• Door (verkoudheids)virus, bacterie of allergie
• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Antibiotica? 

Wanneer wordt er antibiotica voorgeschreven?

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën

• Door (verkoudheids)virus, bacterie of allergie
• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Antibiotica: Bacterie, ziekte, longontsteking of kwetsbaarheid (ouderen, chronische ziekte etc.)

Veel slijmvorming

Pathologie luchtwegen (2)

Pneumonie: Longontsteking (ontsteking van de alveoli)

• Vaak verward met acute bronchitis
• Meestal door bacterie, soms begonnen door virus
• Vaak bij patiënten met een lage weerstand (ouderdom, COPD, roken)

Symptomen: Dyspnoe (kortademigheid), koorts, slijm ophoesten, pijn, krakend geluid bij inademing (stethoscoop)

Acute bronchitis en pneumonie zijn qua symptomen vaak moeilijk uit elkaar te houden.

- Longontsteking: ook ontstoken longblaasjes

- Bronchitis: ontsteking slijmvliezen en kleine vertakkingen

Door een lage weerstand wordt het slijm minder opgehoest en kunnen zich daar bacteriën in vermenigvuldigen.

Voorbeeld van longontsteking.

Witter op foto doordat er onstekingsweefsel zit. (Hoe dichter weefsel hoe witter op de foto)

Daarnaast wordt ook bloedonderzoek gedaan.

Pathologie luchtwegen (3)

Behandeling pneumonie: 

Is de patiënt niet erg ziek/kan hij thuisblijven? 

• Orale antibiotica

Is de patiënt wel erg ziek/kan hij niet thuisblijven?

• Ziekenhuisopname met röntgenfoto
• Antibiotica via infuus

Prognose is goed, hoewel er wel mensen overlijden aan een longontsteking (vaak met lagere weerstand)

Pneumonie (Influenza)

Influenza: 'gevaarlijke griep' (influenzavirus)

• Hoofdpijn, spierpijn, malaise, verkoudheidsverschijnselen
• Virus beschadigt de luchtwegen

Superinfectie: 

• Bacteriën geven er een infectie bovenop
• Vaak door stafylokokkenbacterie
• Zo snel mogelijk antibiotica

De (zeldzame) stafylokokkenpneumonie leidt vaak tot het overlijden van de patiënt

Pneumonie (Legionella)

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Pneumonie (Legionella)

Legionellose: Longontsteking door Legionella-bacterie

• Zeldzaam, bacterie groeit in stilstaand water (25-55^oC)
• Besmetting door inademing van druppeltjes (douchen)
• Griepverschijnselen, gevolgd door longontsteking
• Vaak braken, buikpijn, diarree, sufheid

Diagnose: Urineonderzoek voor aantonen bacterie

Behandeling: Zo snel mogelijk specifiek antibioticum

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Tuberculose (TBC)

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Tuberculose (TBC)

Tuberculose: Bacteriële infectieziekte ('tering')

• (Zeer) lange incubatietijd -> wel besmet, geen infectie
• Bacterie zit vooral in de longen
• Vermoeidheid, koorts, bloed ophoesten, nachtzweten, vermagering

Diagnose:

• Bacteriën in sputum onderzoeken
• X-thorax (röntgenfoto)
• Mantouxprik

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Tuberculose (2)

Behandeling: Zeer langdurig!

• Intensieve fase: Voor twee maanden, minimaal 4 medicijnen
• Continuatie fase: Voor vier maanden, minimaal 2 medicijnen
• Therapietrouwheid is vaak een probleem
• TBC-bacterie wordt steeds vaker resistent tegen medicijnen

Er bestaat een vaccinatie tegen TBC: Het BCG-vaccin

• Alleen bij kinderen (<12 jaar met een allochtone ouder)
• Reizigers naar landen waar TBC voorkomt

Latente tuberculose-infectie (LTBI) is hetzelfde als 'gesloten tbc'

We spreken van een latente vorm van tbc wanneer je natuurlijke weerstand volstaat om niet ziek te worden. De bacterie blijft dan in je lichaam aanwezig, zonder dat je ziek wordt of besmettelijk bent voor anderen.

De kans dat een persoon met een LTBI toch actieve tuberculose ontwikkelt, is ongeveer 1 op de 10. In de helft van deze gevallen gebeurt dit binnen de 2 jaar na de besmetting.

SARS

SARS: Severe Acute Respiratory Syndrome

• Wordt veroorzaakt door een SARS-virus (diverse varianten)
• Besmetting via druppelcontact (via handen, hoesten of niezen)
• Momenteel bekend als het Coronavirus
• Symptomen: Plotseling koorts, spierpijn, hoofdpijn, keelpijn, droge hoest

Complicaties: Pneumonie door het virus zelf, vaak door gehele long

Behandeling: Symptomatisch (evt. antibiotica) 

Al eerder epidemieën in 2002 en 2003, alleen toen nog niet in Nederland. Vanaf 2020 een pandemie (wereldwijd)

Symptomen lijken op griep, alleen heeft COVID het verlies van smaak en reuk erbij.

Remdesivir en dexamethason zijn niet bewezen effectief

Viraal

• Acute bronchitis
• Pneumonie door influenza
• SARS

Behandeling: Vaak symptomatisch, antibiotica alleen bij uitzonderingen:

• Kwetsbaarheid
• Risico op verergering 

Bacterieel

• 'Gewone' pneumonie 
• Tuberculose

• Pneumonie door legionella

Behandeling: Antibiotica

• Let op resistentie 
• Let op therapietrouwheid

Huiswerk

• Zorg dat het schema aandoeningen compleet is voor Pneumonie (de verschillende soorten.
• Zoek in je boek de verschillende onderzoeken op (Poliklinieken, onderzoeken)
• Een praktijkvoorbeeld van een longpatiënt meenemen naar de volgende les. (Of van stage of een ervaringsverhaal van internet, Longfonds.nl)

Aan de slag

Oefenen

Schema invullen tot en met SARS/Covid.

Theorie

Medische terminologie anatomie & fysiologie: H5 ademhalingsstelsel

Poliklinieken, JGZ en arbo: H 4.3

Medische kennis: Hoofdstuk 6.1 en 6.2