Les 2: Modernisme - Expressionisme

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§ 8.1 Expressie - Onderhuids

Muziek - Schönberg

blz. 170 - 171

De schilder Kandinsky wordt enorm beïnvloed door de componist Schönberg (zometeen meer van deze muzikale vernieuwer). Schönberg adviseert om te breken met alle regels: kunst behoort tot het onbewuste, men moet zich rechtstreeks uiten. 

Kortom: vergeet alle regels!

Kandinsky - 'Impression III Concert'

Schönberg - 5 Klavierstücke

Beschrijf met 3 woorden hoe dit werk op je overkomt.

Schönbergs visie

Schönberg zet zich af tegen muziek die oppervlakkig is en de toehoorder in slaap sust. Hij staat voor de provocerende waarheid / gevoeligheid met alle hinderlijke gevolgen van dien. Daarom is de muziek:

 

- niet bedoeld om prettig in het gehoor te liggen

- wel bedoeld om zo indringend mogelijk uitdrukking te geven aan gevoelens. Esthetiek (het streven naar schoonheid in de traditionele zin) speelt nauwelijks een rol!

Tonaliteit-Atonaliteit

Tonale muziek is gebaseerd op een toonladder: een reeks noten waarbij de grondtoon (tonica / thuisgevoel) de belangrijkste is.

Akkoorden / noten hebben daarbinnen hun eigen functie: zorgen voor een duidelijk verwachtingspatroon bij de luisteraar. 

Schönberg laat dit los: alle noten zijn even belangrijk. Geen 'thuisgevoel' meer = ATONAAL

Erwartung (1909) -

opera van Schönberg

• invloed van Freud
• libretto (= tekst van een opera) is gebaseerd op een aanval van waanzin
• verhaal geeft inkijk in de binnenwereld van een verwarde vrouw
• angst, hallucinatie
• verhaal = even onlogisch als een droom
• Muziek volgt de gedachten van de protagonist: onlogisch, fragmentarisch, geen herhalingen, geen herkenbare vorm.

Beluister het fragment uit “Erwartung”. Beschrijf wat je hoort in de muzikale aspecten: melodie / harmonie (samenklanken) / tempo / klankkleur / compositie (vorm)

Dissonant: samenklank die wringt / niet prettig in het gehoor ligt. Niet te verwarren met vals!!

Mike Boddé en de tonica

https://schooltv.nl/video-item/podium-witteman-in-de-klas-tonica

Picasso's inventieve Desmoiselles

De volgende video bespreekt het werk ten opzichte van de kunst die er al was.

Handig bij H3blok4