Les 3: Onderhuids & Hoekig

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Les 3: Onderhuids & Hoekig

Welke kenmerken horen bij het impressionisme en zijn zichtbaar in dit schilderij?

1. De schilder schildert niet precies omdat het maar een schets is
2. De schilder schildert het moment van de dag
3. De schilder schildert een romantisch beeld van twee geliefden op het water
4. De schilder schildert met snelle penseelstreken om het licht en de kleur op dat moment te pakken

Dit zijn kunststromingen uit de moderne cultuur, welke hoort daar niet bij?

1. Kubisme
2. Surrealisme
3. Romantiek
4. Dadaïsme

1. Romantiek
2. Impressionisme
3. Realisme
4. Postimpressionisme

Bij welke kunststroming of stijl hoort dit schilderij?

1. Dadaïsme
2. impressionisme
3. surrealisme
4. expressionisme

Op welke kunststroming was het expressionisme een reactie?

1. Modernisme
2. Impressionisme
3. Romantiek
4. Realisme

Cultuur van het moderne (modernisme)

1. 1850-1900
2. 1900-1950
3. 1950-2000
4. 2000-nu

Welke stelling past bij de moderne kunstenaar? (2 zijn er juist)

1. Kunstenaars maken kunst in opdracht voor rijke mensen
2. Kunstenaars zijn financieel afhankelijk van de vrije markt
3. Kunstenaars hebben veel artistieke vrijheid, zijn autonoom
4. Kunstenaars maken kunst volgens de regels van de Salon

§ 8.1 Expressie - Onderhuids

Muziek - Schönberg

blz. 170 - 171

De schilder Kandinsky wordt enorm beïnvloed door de componist Schönberg (zometeen meer van deze muzikale vernieuwer). Schönberg adviseert om te breken met alle regels: kunst behoort tot het onbewuste, men moet zich rechtstreeks uiten. 

Kortom: vergeet alle regels!

Kandinsky - 'Impression III Concert'

Schönberg - 5 Klavierstücke

Beschrijf met 3 woorden hoe dit werk op je overkomt.

Schönbergs visie

Schönberg zet zich af tegen muziek die oppervlakkig is en de toehoorder in slaap sust. Hij staat voor de provocerende waarheid / gevoeligheid met alle gevolgen van dien. Daarom is de muziek:

 

- niet bedoeld om prettig in het gehoor te liggen;

- wel bedoeld om zo indringend mogelijk uitdrukking te geven aan gevoelens. Esthetiek (het streven naar schoonheid in de traditionele zin) speelt nauwelijks een rol!

Tonaliteit-Atonaliteit

Tonale muziek is gebaseerd op een toonladder: een reeks noten waarbij de grondtoon (tonica / thuisgevoel) de belangrijkste is.

Akkoorden / noten hebben daarbinnen hun eigen functie: zorgen voor een duidelijk verwachtingspatroon bij de luisteraar. 

Schönberg laat dit los: alle noten zijn even belangrijk. Geen 'thuisgevoel' meer = ATONAAL

Mike Boddé en de tonica

https://schooltv.nl/video-item/podium-witteman-in-de-klas-tonica

Erwartung (1909) -

opera van Schönberg

• invloed van Freud
• libretto (= tekst van een opera) is gebaseerd op een aanval van waanzin
• verhaal geeft inkijk in de binnenwereld van verwarde vrouw
• angst, hallucinatie
• verhaal = even onlogisch als een droom

Beluister het fragment uit “Erwartung”.
Beschrijf wat je hoort in de muzikale aspecten:
melodie / harmonie (samenklanken) / tempo /
klankkleur / compositie (vorm)

Dissonant: samenklank die wringt / niet prettig in het gehoor ligt. Niet te verwarren met vals!!

Expressionistische dans

Le Sacre du Printemps - 

Les Ballets Russes

• Zeer invloedrijk gezelschap
  
• Sergej Dhiagilev (producent), Igor Stravinsky (muziek), Vaslav Nijinsky (choreografie)
• Premiere was een enorme rel in 1913
• Verhaal: een jong meisje danst zich dood als offer aan de god van het voorjaar.

Waar was het publiek zo boos over
tijdens deze voorstelling, denk je?
Betrek zowel de muziek als de dans
in je antwoord.

Verslag van de première - Sacre

Op de avond van 29 mei 1913 ging het nieuwste stuk van Stravinsky in première : Le Sacre du Printemps. De verwachtingen waren hooggespannen, want de vorige twee balletten die Stravinsky voor de legendarische Ballets Russes had geschreven, waren een groot succes. Maar nadat het licht in de zaal was gedoofd, kreeg het publiek een compleet onverwachte ervaring voorgeschoteld. Volgens Stravinsky, die zelf bij de première aanwezig was, werd er al na de eerste maten honend gelachen. Vervolgens zwol het rumoer zodanig aan, dat de muziek bijna niet meer te horen was. Vanuit de coulissen probeerde Vaslav Nijinski de dansers wanhopig gaande te houden door hardop te tellen. En het werd nog erger, zoals dirigent Pierre Monteux later vertelde: "Alles wat voorhanden was, werd onze kant op gegooid, maar we bleven doorspelen." Zelfs de politie moest eraan te pas komen om het publiek tot bedaren te brengen.

Opdracht

Ontcijfer de ritmische reeks die Stravinsky gebruikt (3.58 - 2.06 minuten). Op elk accent begin je opnieuw met tellen. 

Noteer de cijferreeks.

Opdracht vervolg

De reeks: 9-2-6-3-4-5-3

stap 1: Klap mee op elke eerst tel

evt. stap 2: verzin een korte, supereenvoudige choreografie die duidelijk de accenten van de reeks benadrukt

Hexentanz (1914)

Mary Wigman

• Duitse expressionistische dans
• Dansbewegingen sluiten niet aan bij academische regels
• Muziek speelt ondergeschikte rol
• Ausdruckstanz
• Hoekige bewegingen
• Veel grondwerk
• Grillige accenten

Presentatieopdracht 20ste eeuw

• Kies een kunstwerk uit jullie stijl en leg aan “je kleine zusje” uit waarom dit werk daarin past. De presentatie dient als herhaling van de les daarvoor.

• Let op: je kiest een kunstwerk dat niet in de LessonUp of het boek staat!

• Je presenteert in 3/4 minuten aan de klas jullie kunstwerk.

• Je laat (een exemplarisch fragment van) je kunstwerk zien/horen, legt kort uit waarom dit werk typisch voor de stijl is en past hierbij de kenmerken van de stijl toe op het werk.

• Gebruik de analysewijzer (werkboek, roze pagina's). van jouw kunstdiscipline als ‘onderlegger’ (je hoeft niet alles daarvan te benoemen, alleen de relevante zaken).

• Geef de klas eventueel een kijk- / luistervraag en bespreek die kort na.

Presentatieopdracht 20ste eeuw

15 mei	Expressionisme beeldend Expressionisme dans	Charise, Rhea Nora, Jan
22 mei	Kubisme Expressionisme muziek	Anna, Boris Judith, Rien
5 juni	Dada	Mees, Loïs
12 juni	Futurisme	Alice, Mia
19 juni	De Stijl	Mylène, Max

Aan het werk

presentatie voorbereiden of aan je huiswerk beginnen:

L TB blz. 170 t/m 173 

M WB H. 8 opdracht 7, 9 

Verdieping

Uitgebreide informatie over de Sacre du Printemps:

https://www.npoklassiek.nl/klassiek/funfact/507c76d7-f9c9-4d78-9313-8c51ce05465e/de-allereerste-uitvoering-van-stravinskys-le-sacre-du-printemps