Les 7 H3 Overheid

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we vandaag doen?

• Herhaling stof vorige les
• Theorie Overheid bespreken
• Voorbereiding toets
• Herhaling stof voor de toets
• Zelf opdrachten maken/oefentoets maken

Herhaling stof vorige les

• Wanneer is er sprake van een marktevenwicht? 
• Bij welk punt maximaliseren bedrijven hun winst?
• Waarom wordt er (theoretisch gezien) geen winst gemaakt bij volkomen concurrentie?
• Aan welke voorwaarden moet voldaan worden voor prijsdiscriminatie plaats kan vinden? 

Opdrachten bespreken

Hoofdstuk 3: De overheid

Vind jij dat de overheid zich moet bemoeien met marktwerkingen (waarom wel en waarom niet)

Overheid

Zonder overheidsingrijpen is sprake van marktwerking: de markt is vrij om tot een evenwicht te komen. De overheid kan dit ongewenst vinden en grijpt in, bijvoorbeeld door:

• subsidies
• accijnzen
• minimumprijzen
• enz.

Belangrijkste reden ingrijpen

Externe effecten: een effect van productie dat buiten de markt om werkt, bijvoorbeeld milieuvervuiling, leereffect, uitzicht, stank, gezondheid enz.

Gevolg van extern effect:

Marktfalen: de marktprijs geeft niet de 'maatschappelijke' prijs weer. 

Andere redenen

• vanwege beperkte economische doelmatigheid: voorkomen en oplossen van monopolies, kartelvorming e.d.
•  politieke redenen: vriendjespolitiek, beschermen bepaalde markten, tevreden stellen politieke achterban

Drie manieren waarop overheid evenwicht beïnvloedt:

1. Prijsregulering
2. Wet- en regelgeving
3. heffen belasting/verstrekken subsidies 

Prijsregulering

Door middel van minimumprijzen of maximumprijzen. Leidt tot bescherming leverancier, bescherming consument of beiden.

Maak een economisch verband tussen een maximumhuur en een stijgende verkoopprijs van huizen

Wet en regelgeving

Belangrijkste wet: de mededingingswet: voorkomt prijsafspraken, kartelvorming, enz.

Belasting en subsidies

kostenstijging door accijnzen

kostendaling door subsidies

Collectieve goederen

Product waarbij het niet mogelijk is niet-betalende consumenten uit te sluiten van consumptie en waarbij de consumptie door de ene consument niet ten koste gaat van de consumptie door een andere consument.

Oftewel: goederen die van ons allemaal zijn

Welke collectieve
goederen ken je?

Uitsluiting

Wel mogelijk bij:

• pretparken
• wifi

Niet mogelijk bij:

• dijken
• het leger

Praktische zaken

Woensdag 29 oktober van 08:30 tot 10:00 uur.

Inhoud: gehele boek van 'Vraag en Aanbod' en van 'Markt en Overheid'

Tips voor leren

• Zog dat je de berekeningen goed kunt.
  
• Ken de berekeningen die bij de begrippen horen (bijv. breakeven-afzet, prijselasticiteit, consumentensurplus enz.)
  
• Bij economie zal niet snel gevraagd worden naar definities. Zorg dus dat je begrijpt wat de begrippen betekenen.
  
•  Leer hoe je grafieken af moet lezen en moet gebruiken
  
• Maak gebruik van de LessonUp-bestanden en de PowerPointbestanden in Teams, maar oefen ook met opdrachten (zie planner). Voornamelijk toepassingsopgaven zijn goed om te oefenen

Belangrijkste punten per hoofdstuk

Domein 2 hoofdstuk 1

5 factoren bepalen de individuele vraag(lijn):

  

• Individuele voorkeuren
  
• Beschikbaar budget
  
• Aanwezigheid van substitueerbare goederen
  
• Aanwezigheid van complementaire goederen
  
• Exogene factoren

Domein 2 hoofdstuk 1

prijselasticiteit = procentuele verandering gevraagde Hoeveelheid

                                                            Procentuele verandering Prijs

inkomenselasticiteit = procentuele verandering gevraagde Hoeveelheid

                                                                  Procentuele verandering inkomen

Domein 2 hoofdstuk 2

Totale winst = Totale opbrengst - totale kosten

Totale opbrengst = p * q (prijs * hoeveelheid)

totale kosten = variabele kosten + constante kosten

variabele kosten zijn afhankelijk van omzet/afzet, constante kosten niet

marginale kosten (mk) = extra kosten per extra productie

marginale opbrengsten (mo) = extra opbrengst per extra productie

maximale winst bij mo = mk

Domein 2 hoofdstuk 2

Consumentensurplus +
producentensurplus = totaal surplus

Domein 2 hoofdstuk 3

Vraag en aanbod bepalen de prijs.

(wordt dus gevraagd waardoor een prijsverandering wordt veroorzaakt, dienen zowel de vraag als het aanbod genoemd te worden)

Evenwichtsprijs = prijs waarbij vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn

Evenwichtshoeveelheid = aantal waarbij vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn

Domein 3 hoofdstuk 1

Domein 3 hoofdstuk 2

Marktevenwicht bij een monopolie

• hoeveel gaat hier aangeboden
  worden door de monopolist?
• Tegen welke prijs gaat de
  monopolist aanbieden?
• Wat is de omzet van de
  monopolist?

Domein 3 hoofdstuk 3

De overheid grijpt in door middel van:

• subsidies
  
• accijnzen
  
• minimumprijzen/maximumprijzen
  
  
  

Grijpen voornamelijk in vanwege externe effecten: een effect dat buiten de prijs van een product dat buiten de markt om werkt.

Hierdoor ontstaat marktfalen: de marktprijs geeft niet de 'maatschappelijke' prijs weer. 

Domein 3 hoofdstuk 3

Overheid speelt daarnaast een rol bij collectieve goederen.

 

Bij collectieve goederen:

• Is het niet mogelijk mensen uit te sluiten (dmv een toegangspoort oid)
  
• Gaat de consumptie van de een niet ten kosten van de consumptie van de ander
  

Zelf aan de slag

Of met de oefentoets