3.4 Macht op de markt

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

4 MAVO

3.4 Macht op de markt

Herhaling lesdoelen 3.3

• Hoe beïnvloeden vraag, aanbod en prijs elkaar?
• Hoe kun je vraag en aanbod in een grafiek weergeven?
• Hoe kan de overheid de markt beïnvloeden?

Lesdoelen 3.4

• Hoe proberen producenten hun marktaandeel te vergroten?
• Welke verschillende marktvormen zijn er?
• Wat zijn de kenmerken van deze marktvormen?

Waar denk jij aan bij 'marktvormen'?

Marktaandeel

De omzet of afzet van een bedrijf uitgedrukt als percentage van de totale omzet of afzet van de productgroep.

Formule = (wat : waarvan) x 100%

Zorgverzekeringen:

Afzet, aantal verkochte zorgverzekeringen.

Marktvorm

Een marktvorm is het geheel van omstandigheden waaronder ondernemingen met elkaar concurreren.

Kenmerken van marktvormen

• Aantal aanbieders
• Aantal vragers 
• Aard van het product (homogene of heterogene producten)

Martkvorm

• Hoeveel aanbieders zijn er?
• Hoeveel vragers zijn er?
• Zijn de producten verschillend of hetzelfde?

Marktvorm:

Hoeveel macht heeft de producent.

Hoeveel macht heeft de consument.

homogene producten

Consumenten zien de producten van de verschillende aanbieders als hetzelfde.

heterogene producten

Als de consument vindt dat er verschil is tussen de producten van de verschillende aanbieders.

Kartel

Verboden prijsafspraken = kartel

reden → onderlinge concurrentie beperken

www.nu.nl

Wanneer 2 bedrijven onder dezelfde naam verder gaan heet dat een ...

1. Overname
2. Fusie
3. Kartel
4. Samenwerkings-verband

Bij een fusie vormen twee bedrijven samen 1 nieuw bedrijf. Wat zijn de voordelen?

Door kartelvorming tegen te gaan, zorgt de overheid dat prijzen van producten stijgen.

1. eens
2. oneens

Waar kijk je naar om het marktaandeel te kunnen bepalen?

1. Naar de afzet, niet naar de omzet
2. Naar de afzet x prijs, niet naar de omzet
3. Naar de omzet, niet naar de afzet
4. Naar de afzet óf de omzet

In Doetinchem zijn er 3 bloemisten. De totale afzet van rozen op Valentijnsdag is 1150 rode rozen. Roberto's Flowershop verkoopt 450 rode rozen op deze dag. Hoe groot is haar marktaandeel?

1. 33%
2. 39%
3. 33,3%
4. 39,1%

Wat voor een marktvorm vormen de terrasjes in Maastricht?

1. volkomen concurrentie
2. monopolie
3. oligopolie
4. monopolistische concurrentie

MONOPOLIE

VOLKOMEN CONCURRENTIE

MONOPOLISTISCHE CONCURRENTIE

OLIGOPOLIE

2

Aanbieders: één

Heterogeen / homogeen: beide

1

Aanbieders: veel

Heterogeen / homogeen: heterogeen

3

Aanbieders: enkele

Heterogeen / homogeen: beide

4

Aanbieders: veel

Heterogeen / homogeen: homogeen

Wat heb je geleerd?

I Bij homogene goederen is de concurrentie feller dan bij heterogene producten
II Naarmate er minder concurrentie is, hebben aanbieders meer invloed op de prijs van hun product.

1. Beide beweringen zijn juist.
2. Beide beweringen zijn onjuist.
3. Bewering I is juist en bewering II is onjuist.
4. Bewering I is onjuist en bewering II is juist.

I. Bij monopolistische concurrentie is er altijd sprake van heterogene producten.
II. De kans op een kartel is bij een oligopolistische marktvorm veel groter dan bij volkomen concurrentie.

1. Beide beweringen zijn juist.
2. Beide beweringen zijn onjuist.
3. Bewering I is juist en bewering II is onjuist.
4. Bewering I is onjuist en bewering II is juist.

In 2010 zijn er 38.097 spelcomputers verkocht in Nederland. Media Markt heeft er daarvan 2.000 verkocht. Bereken het marktaandeel van Media Markt op twee decimalen nauwkeurig.
Tip: gebruik de formule:
eigen afzet/totale afzet x 100%

Hoe proberen producenten hun marktaandeel te vergroten?

Welke verschillende marktvormen zijn er?

Wat zijn de kenmerken van deze marktvormen?

https:

www.meneerjetten.nl

Extra uitleg

Volkomen concurrentie

• Veel aanbieders en veel vragers 
• Prijs wordt bepaald door vraag en aanbod 
• Het maakt de vragers niet uit wie levert (homogeen goed)
• Komt weinig voor

Monopolistische concurrentie

• Veel aanbieders  
• Producten lijken op elkaar, maar elke aanbieder is uniek
• Voor de klant is er een verschil wie levert of wat het merk is (heterogeen goed) 
• Komt veel voor

Oligopolie

• Weinig aanbieders  
• Heterogene goederen → producenten moeten met elkaar concurreren 
• Homogene goederen → klanten letten vooral op de prijs (er kan een prijzenoorlog ontstaan) 
• In een oligopolie komen er niet snel aanbieders bi

Oligopolie:

- Weinig aanbieders

- Veel vragers

- Heterogeen product

- Gevaar voor prijzen-

oorlog.

trollclip.net

OR / MR

• Instemmingsrecht: veiligheid, scholing, opleiding, pensioen/vakantie
• Adviesrecht: fusie, overname, inkrimping, reorganisatie, benoeming bestuur
• informatierecht:beleid, jaarrekeningen, etc.
• initiatiefrecht: voorstellen doen op eigen initiatief
  

Extra oefening

1. Bekijk opdracht 24 t/m 28 op bladzijde 99 van 'Rekenen' en maak diegene die jij lastig vindt.

2. Bekijk opdracht 21 t/m 27 op bladzijde 94  van 'oefenopgaven' en maak diegene die jij lastig vindt.

Extra uitdaging

trollclip.net

www.npo.nl