Les 1: fasen + faseovergangen

• Wiskunde
• MBO
• Studiejaar 1

Les 1: fasen + faseovergangen

Opbouw leerjaar 1

• 3 periodes van 10 weken 
• Na iedere periode een toets (oogstweek)
• Dus 3 toetsen in leerjaar 1

Waarom scheikunde?

• Mest en bodem
• Voedingsstoffen
• Melk  kwaliteit 

Les 1: Fasen en  fase overgangen

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun jij:

1. De belangrijkste kenmerken van het deeltjesmodel benoemen
2. De toestand aanduidingen  (fasen) met hun betekenis omschrijven 
3. De zes faseovergangen benoemen.
4. Uitleggen welke invloed verandering van temperatuur heeft op de snelheid en onderlinge aantrekkingskracht van moleculen
5. Uitleggen waarom veranderingen in de snelheid van moleculen en hun onderlinge aantrekkingskracht een faseovergang tot gevolg kunnen hebben

Het deeltjesmodel

Er bestaan miljoenen verschillende stoffen. Elke stof heeft zijn eigen kenmerkende eigenschappen. Om die stofeigenschappen te kunnen verklaren, kun je gebruikmaken van het deeltjesmodel. Dat is een vereenvoudigde voorstelling van hoe stoffen ‘in elkaar zitten’.

Het deeltjesmodel

De belangrijkste kenmerken van het deeltjesmodel zijn:

• Elke stof is opgebouwd uit heel kleine deeltjes, moleculen genoemd.

• Elke stof bestaat uit zijn eigen soort moleculen. Suiker bestaat uit suikermoleculen. Water bestaat uit watermoleculen. Een watermolecuul zit anders in elkaar dan een suikermolecuul.

• Moleculen bewegen voortdurend.

• Als de temperatuur stijgt, gaan de moleculen sneller (heftiger) bewegen.

• Moleculen trekken elkaar aan.

Wat is een molecuul?

1. Een atoom
2. Een stof dat uit metalen is opgebouwd
3. Een klein deeltje waaruit een stof is opgebouwd
4. Een verzameling van protonen en neutronen in de kern

Fasen en toestandsaanduidingen

IJs, water en waterdamp bestaan alle drie uit watermoleculen. Toch ziet ijs er anders uit dan vloeibaar water. 

Dat komt doordat stoffen, in dit geval water, in drie toestanden kunnen voorkomen: vast, vloeibaar en gasvormig. 

Deze toestanden noem je ook wel de fasen. De fase van een stof hangt af van de manier waarop de moleculen in die stof bewegen.

Vaste stof

In een vaste stof zitten de moleculen dicht tegen elkaar aan en veranderen niet van plek. Wel trillen ze heen en weer. Doordat elk molecuul een vaste plek heeft en er niet veel ruimte tussen de moleculen zit, heeft een vaste stof een vaste vorm. Dat komt ook doordat moleculen van een vaste stof elkaar stevig aantrekken.

De vaste fase wordt aangegeven met (s) van het Engelse solid (vast). Bevroren water (ijs) noteer je als water(s).

Vloeistof

In een vloeistof zitten de moleculen nog steeds vrij dicht bij elkaar, maar bewegen kriskras langs elkaar heen. De aantrekkingskracht tussen moleculen is bij een vloeistof minder groot dan bij een vaste stof. Hierdoor houden de moleculen elkaar niet meer op een vaste plek, maar gaan ze door elkaar heen bewegen. Een vloeistof heeft dan ook geen vaste vorm.

De vloeibare fase geef je aan met (l) van het Engelse liquid (vloeibaar). Vloeibaar water noteer je als water(l).

Gas

In de gasfase bewegen de moleculen net als in de vloeistoffase door elkaar heen. Vergeleken met de vloeistoffase is de afstand tussen de moleculen in de gasfase veel groter. Er is dan ook bijna geen aantrekkingskracht meer tussen de moleculen. Doordat de moleculen in een gas ver uit elkaar zitten, hebben gassen een lagere dichtheid dan vloeistoffen en kun je gassen gemakkelijk samenpersen. 

De gasvormige fase geef je aan met (g) van het Engelse gaseous (gasvormig). Waterdamp noteer je als water(g).

Gas

Vast

Vloeistof

Bij welke fase bewegen de deeltjes het snelst?

1. Vast
2. Vloeistof
3. Gas
4. Ze bewegen altijd even snel

Welke fasen zijn op deze afbeelding te zien?

Faseovergangen

Als de moleculen in een gas een vaste stof vormen dan heet dat

1. smelten
2. stollen
3. sublimeren
4. rijpen

Aan de slag!