Oplossingsgericht werken met jongeren (nascholing Spermalie)

• Gedragswetenschappen
• Hoger onderwijs

Oplossingsgericht werken met jongeren

voorjaar 2025

Alice in

Dodo: ‘Everybody has won, and all must have prizes!’

Wie ben ik?

Dieter Ysebaert

Kinder- en jeugdpsycholoog (CAR - klinische praktijk)

Onderzoek & therapie

Lerarenopleiding

In deze nascholing:

1. Uitgangspunten

2. Praktische werkvormen

Oplossingsgericht werken

Psychotherapeutische stromingen

Therapeutische stromingen

Psychodynamisch (Freud)
Leertheorieën (cognitie - gedrag)
Systeemtheorieën 

Oplossingsgericht werken

Inleefoefening

Stel alleen maar vragen die de focus leggen op het probleem.

Voorbeelden:

Wat is het probleem?

Wanneer is het begonnen?

Wat loopt er fout?

Waarom?

Hoe wordt het erger?

Inleefoefening

Stel nu vooral vragen met de focus op wanneer het probleem minder voorkomt, minder zwaar aanvoelt, ...

Voorbeelden:

Zijn er momenten waarop het probleem minder voorkomt?

Wanneer is het eens beter?

Wat doe je dan anders?  Wie helpt er?

Waaraan zie je dat het beter gaat?

Experiment

Basisprincipes oplossingsgericht werken

(solution-focused)

Premissen

• Mensen hebben zelfhelende capaciteiten.
• De oorzaak van een probleem zegt vaak niets over de   oplossing.
• Mogelijkheid om keuzes te kunnen maken: essentieel om       zich goed te voelen.
• Het verkregen mandaat bepaalt de mogelijke interventies.

1. Mensen hebben zelfhelende capaciteiten

Invloed van therapie op hersenen

      ...........................................................

      ............................................................

      ............................................................

      ............................................................

      ............................................................

Homeostase: het probleem is een oplossing die niet meer werkt

      ............................................................

      ............................................................

      ............................................................

Homeostase: het probleem is een oplossing die niet meer werkt.

      ............................................................

      ............................................................

Homeostase: het probleem is een oplossing die niet meer werkt.

2. De oorzaak van een probleem zegt vaak niets  

    over de oplossing

• Soorten vragen: oplossingsgerichte vragen
  
• Positief, hoopgevend
  
• Geloof in groeimogelijkheden, gericht naar de toekomst
  
• Door op oplossingen/sterktes te focussen, versterk je die

3. Mogelijkheid om keuze te kunnen maken:  

    essentieel om zich goed te voelen

• Typerend voor het Brugse Model (Korzybski)
  
• Keuzevrijheid geeft de controle terug
• Positieve connotaties: door een andere context te     scheppen, ga je kijken wat bruikbaar is

Positieve connotaties

• We moeten niet van nul beginnen
  
• Mensen kunnen niet anders dan samenwerken: band wordt   versterkt (positieve benadering)
  
• Symptomen als oplossing (Erickson): symptomen als nuttig    zien om een bepaald doel te bereiken                                     ----                        weerstand vermindert

Positieve connotaties

• Taal als uiting van ‘respect’: 

           ‘Everything before but is bullshit!’

            'Wat maakt er ...?'

            '... terzelfdertijd ...'

• Joinen via positieve connotaties (intenties benoemen)

4. Het verkregen mandaat bepaalt de mogelijke 

     interventies

• Mandaat:

- Goed contact opbouwen
- Vertrouwensrelatie ontwikkelen
- Betekenis hebben voor die persoon (sensitief/responsief)
- Noodzakelijke voorwaarde om te begeleiden en oplossingen       te zoeken

4. Het verkregen mandaat bepaalt de mogelijke 

     interventies

• Hoe mandaat opbouwen?

- Kind ‘volgen’: joinen (non-verbaal en verbaal)
- Krachten benoemen, inzet opmerken & last erkennen
- Pas in tweede instantie: ‘leiden’ via uitzonderingsvragen, doe-     opdrachten, observaties, etc.

LSD

4. Het verkregen mandaat bepaalt de mogelijke 

     interventies

Oplossingsgericht?

4 vragen om ons te gidsen

1. Is er een probleem of beperking en is er een oplossing?

2. Is er een hulpvraag?

3. Is er een werkbare hulpvraag?

4. Zijn er bruikbare hulpbronnen aanwezig?

1. Is er een probleem of beperking?

• Beperking: vb autisme --> leren mee omgaan
  
• Probleem: concreet gedrag --> kan opgelost worden
  
• Respectvol hulp bieden: aandacht voor impliciete     boodschappen
  
• Joinen: benoemen van het positieve
  
• Therapeutische relatie: ouder/kind als expert
  

     --> bevragen wat ze al geprobeerd hebben als oplossing

2. Is er een hulpvraag?

• Meestal vanuit de ouders
  
• Conditie: beide ouders dienen op hetzelfde spoor te zitten
  
•          --> het gemeenschappelijke benoemen
  
• Geformuleerde doelen: concreet gedrag opstellen van   gedragsexperimentjes en pronostieken

3. Is er een werkbare hulpvraag?

• Rol consulent: induceren van een werkbare hulpvraag; door kind/ouder soms vaag geformuleerd, vb ‘Ik ben depressief!'’
• Werkbare hulpvraag: formuleren van concrete doelstellingen, te zien in concreet gedrag (positief geformuleerd)

4. Zijn er bruikbare hulpbronnen/resources  

    aanwezig?

• Zijn al aanwezig, maar het kind/de ouder is er zich meestal  niet bewust van           begeleiden naar het ontdekken ervan
• Vragen naar ‘uitzonderingen’, geeft steeds al een zicht op (gedeeltelijk) aanwezige oplossingen; symptomen zijn er niet dag en nacht, van 1/01 tot 31/12

4. Zijn er bruikbare hulpbronnen/resources  

    aanwezig?

• Meestal geeft een kind/ouder zelf aan wanneer het probleemgedrag minder aanwezig is; dit zijn cadeautjes voor de consulent… hij/zij dient ze alleen maar te zien
  
• Valkuil van de overijverige consulent: aandraven met eigen   oplossingen vanuit het theoretisch kader
  

                 

                             Dit werkt écht niet!

4. Zijn er bruikbare hulpbronnen/resources  

    aanwezig?

                 

                       Het aanbieden van tips werkt niet!

4. Zijn er bruikbare hulpbronnen/resources  

    aanwezig?

Praktische werkvormen

De aangeboden werkvormen zijn geen 'trucjes' maar dienen ingebed te zijn in een oplossingsgerichte visie binnen het begeleidingstraject.

Good practices

Good practices

Good practices

Good practices

• Schaalvragen
  
• Wapenschild
  
• Bootjes
  
• Familie-in-dierenplaat
  
• Dixit
  
• Pluchen dieren
  
• Handpoppen
  
• Kids' Skills

Kids' Skills

Kids’ Skills is een speelse, praktische benadering voor het oplossen van moeilijkheden waarmee kinderen worden geconfronteerd. Centraal staat één heel belangrijk idee: praktisch alle problemen kunnen worden opgevat als vaardigheden die nog ontwikkeld moeten worden.

Kids’ Skills is ontwikkeld door de Finse psychiater Ben Furman en bedoeld voor kinderen tot ongeveer 12 jaar. Voor jongeren is er Mission Possible.

Kids' Skills

• Wondervraag

Wondervraag

• Wondervraag:

- spreekt de verbeelding aan
- stimulerende en uitnodigende vraag
- geeft een schat aan informatie waarmee de consulent aan de    

   slag mee kan gaan
- belemmerende en negatieve overtuigingen geraken op de achtergrond 

   en oplossingen/gedragsalternatieven komen op de voorgrond

Oplossingsgericht werken met jongeren

voorjaar 2025

In deze nascholing:

1. Korte herhaling en aanvullingen

2. Praktische werkvormen

Alice in

Dodo: ‘Everybody has won, and all must have prizes!’

4 vragen om ons te gidsen

1. Is er een probleem of beperking en is er een oplossing?

2. Is er een hulpvraag?

3. Is er een werkbare hulpvraag?

4. Zijn er bruikbare hulpbronnen aanwezig?

'Never forget, you are always one question away from making a difference in someone's life!' (Elliott Connie)

Actief luisteren

Papegaaien, parafraseren, doorvragen, gevoelsreflecties, ... + non-verbaal

Praktische werkvormen

- Deugdenblad

- Wapenschild, dierenplaat, schaalvragen     

  (doel - inspanning - vertrouwen) en  

  'drie vragen voor een gelukkig leven'

Literatuur

• Wolters, C. (2011). Oplossingsgericht aan het werk met   kinderen en jongeren. Uitgeverij Pica
• Koeman, P. & Vranken, S. (2014). Wat kan je van   stokstaartjes leren? Interventietechnieken voor het   oplossingsgericht werken met kinderen en jongeren.   Uitgeverij Acco.

Literatuur

• Le Fevere de Ten Hove, M. (2000). Korte Therapie.   Handleiding bij het ‘Brugs Model’ voor psychotherapie   met toepassing op kinderen en jongeren.   Leuven/Apeldoorn: Garant.
• Furman, B.: https://www.kidsskills.org/WP-fin/
• https://www.uitgeverijpica.nl/titels/kids-skills