bs 4 zenuwstelsel + bs 5 gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

BS 4 het zenuwstelsel

Planning

Vragen over BS 1, 2 en 3--> hou bij van welke basisstoffen je nog niet genoeg weet.

Uitleg BS 4

Een paar opdrachten maken

Uitleg BS 5

We starten met een aantal vragen over BS 1, 2 en 3

Herhaling BS 1:
Welke opmerking over impulsen is juist?

1. Impulsen laten zintuigen reageren.
2. Impulsen bevatten informatie over de situatie buiten het lichaam.
3. Impulsen ontstaan in zintuigen.
4. Impulsen gaan altijd naar spieren toe.

Herhaling BS2:
Welke uitspraken zijn waar?
1) In je vingertoppen zitten meer tastzintuigjes dan in de palm van je hand
2) Als je je vinger in koud water stopt, dan werken zowel de warmtezintuigen en koudezintuigen

1. Beide onjuist.
2. 1 is juist
3. 2 is juist
4. Beide juist

Een ........ is een orgaan dat reageert op bepaalde invloeden uit de omgeving

Een bepaalde invloed uit de omgeving noemen we een ........

Zintuigcellen zetten prikkels om in ......

Zintuig

prikkel

impulsen

Herhaling BS 1:
De prikkel voor je neus is ...

Herhaling BS 3:
Geluid komt je oor binnen. In welk rijtje staan de onderdelen die het geluid tegenkomt in de juiste volgorde?

1. Gehoorgang - trommelvlies - slakkenhuis - gehoorbeentjes
2. Gehoorgang - trommelvlies - gehoorbeentjes - slakkenhuis.
3. Gehoorgang - gehoorbeentjes - trommelvlies - slakkenhuis
4. Gehoorgang - gehoorbeentjes - slakkenhuis - trommelvlies

Herhaling BS 3:
De 3 gehoorbeentjes zijn de hamer, het aambeeld en de ...

Als de iris van het oog groter wordt, wat verandert er dan aan de lens?

1. die wordt kleiner
2. die wordt groter
3. die wordt aangepast
4. die blijft onveranderd

Wat wordt er bedoeld met iemand die bijziend is?

Sleep de juiste onderdelen naar het juiste nummer.

9

3

12

Gele vlek

Hoornvlies

Oogspier

BS 4 het zenuwstelsel

- Je kunt de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.

- Je kunt de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.

Centrale Zenuwstelsel

Werking zenuwstelsel

Ruggenmerg

-Hoofd en hals direct met hersenen verbonden

-Romp en ledematen zijn met ruggenmerg verbonden

-Impulsen gaan via ruggenmerg naar de hersenen

Werking zenuwstelsel

-Hoofd en hals direct met hersenen verbonden

-Romp en ledematen zijn met ruggenmerg verbonden

-Impulsen gaan via ruggenmerg naar de hersenen

Of klieren

Bewuste reactie

Reflex

Bewuste reactie

Impulsen van zintuig via zenuwen naar je hersenen

Hersenen worden zich bewust wat er gebeurt

Impulsen van je hersenen naar spieren en klieren

Onbewuste reactie

Impulsen van zintuig via zenuwen naar ruggenmerg. Niet naar de hersenen

Vaste snelle onbewuste reactie op een bepaalde prikkel

Zenuwcel

- Uitlopers brengen impulsen richting cellichaam.

- Uitlopers brengen impulsen van cellichaam af.

- Cellichamen in of bij het centraal zenuwstelsel (CZ)

Zenuw

Meerdere zenuwcellen samen, beschermd door een isoleerlaag.

Denk aan elektriciteitsdraden.

Zenuw

Wat is de taak van de zenuwen?

1. Impulsen aanmaken
2. Impulsen doorgeven aan de hersenen
3. Ze verbinden het centrale zenuwstelsel met de rest van lichaam
4. Ze produceren bepaalde stoffen

Elke uitloper is omgeven door een dun laagje, waarom is dat?

Uit welke twee onderdelen is een zenuwcel opgebouwd?

Maak opdracht 1 t/m 5 van BS 4 in de digitale omgeving van biologie voor jou

5.5 Gedrag

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen wat gedrag is.

- Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

- Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie

Gedrag

- Bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen

- Bijv. jagen of koken

- Handeling          effect        handelingen = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Waardoor wordt gedrag bepaald?

Gedrag wordt bepaald door prikkels en motivatie

- Prikkel = invloed uit de omgeving

- Inwendige en uitwendige prikkels

Inwendig	Uitwendig
Honger/ dorst	Bericht op je telefoon
Hormonen voor voortplanting	Je ziet een vriend(in) op straat
Een volle blaas	Een hete pan

Motivatie = bereidheid om te reageren op een prikkel

Wat is een voorbeeld van een gedragsketen?

1. Jezelf aankleden voor het voetbal
2. Remmen met je fiets
3. Groente snijden voor de groentensoep
4. De lamp aanzetten in een donkere kamer

Geef een voorbeeld van een inwendige prikkel en een uitwendige prikkel.

Het pakken van een frietje = respons (reactie op een prikkel)

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeboren gedrag

• Gedrag dat een kind of dier uit zichzelf vertoont (instinct)
• Bijv. trappelend kievitskuiken en pasgeboren kalf

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeleerd gedrag

• Gedrag dat door soortgenoten of mensen is aangeleerd
• Bijv. trucjes bij een hond

Is dit een voorbeeld van aangeboren of aangeleerd gedrag?

Aangeboren

Aangeleerd

Wat is hier de uitwendige prikkel voor het kuiken?

1. De aanwezigheid van moedermeeuw
2. Het bedelen van de andere kuikens
3. Honger
4. De snavel van de moeder

Bij welke snavel is de motivatie om te pikken het grootste?

1. Gele snavel
2. Gele snavel met rode stip

Sociaal gedrag

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal

Handeling van een dier/ mens is een prikkel (dus signaal) voor de handeling van een soortgenoot (respons/ reactie)

Aan de slag met...

- Maken 5.4 en 5.5