week 5; Ethiek in de zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Ethisch dilemma 

Deze les

10  uur ; korte terugblik vorige les

10.05 uur; Begrippen ethiek en moraal

                       Verschil tussen normen en waarden

                       Moreel/ethische dilemma's

                       Beroepscode

                       Over deze onderwerpen gaan we samen nadenken en discussiëren

11 uur; afsluiting en laatste les

lesdoelen

• Je herkent verschillende normen en waarden
• Je licht de betekenis van de term "ethiek"toe

Thiememeulenhoff

Zorgverlening, beroep en organisatie

Module 7 H2.1 t/m 2.2.1

Digibib opdracht 10 draag bij aan goede kwaliteit

B1-K1-W3. (V1)

Wat weet je al over ethiek?

Wat is ethiek?

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. 

Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Wat vind jij ?

Bij een verdenking misdrijf:

mag je iemand zijn voor en achternaam op het internet zetten zonder dat het proces voor de rechtbank geweest is?

Wat valt er onder normen en waarden?

Waarden zijn de idealen, motieven of achterliggende ideeën die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig en waardevol worden beschouwd. 

Normen zijn de concrete richtlijnen voor het handelen, hoe men zich hoort te gedragen.

Norm is stoppen bij rood stoplicht

Waarde  is ....veiligheid

Wat is moraal?

Moraal

Moraal gaat over wat goed en fout is, en hoe we het beste met elkaar en onszelf om kunnen gaan. 

Het zijn de regels en ideeën die we gebruiken om te beslissen hoe we ons in verschillende situaties moeten gedragen. 

Stel je voor dat je een spel speelt: moraal zijn de spelregels die iedereen helpt om het spel eerlijk en leuk te maken. 

Moreel dilemma

Een moreel dilemma is als je moet kiezen tussen twee of meer acties, maar elke keuze lijkt een beetje fout of heeft een nadeel. 

Het is alsof je tussen twee moeilijke wegen moet kiezen, en op elke weg is iets dat niet helemaal goed voelt. 

Stel je voor dat je twee stukken taart hebt en twee vrienden die allebei heel graag een stukje willen. 

Je kunt maar één stukje geven. Wat doe je? Wie je ook kiest, je voelt je misschien een beetje schuldig omdat je de ander niets kunt geven. Dat is een soort klein moreel dilemma.

Dilemma 

Voorbeelden dilemma's 

• Je komt als thuiszorgmedewerker bij een terminale cliënt thuis om hem te helpen met eten. De cliënt weigert te eten, maar zijn mantelzorger vindt dat hij moet eten en dat jij ervoor moet zorgen. Laat je je leiden door de wens van de cliënt of die van zijn mantelzorger? En waarom?

Heb je zelf een voorbeeld van een ethisch dilemma

Een de dilemma's gaan we deze bespreken alsof we in de ethische commissie zitten

Stel dat...

Je een nachtdienst gedraaid hebt met een collega, en je hebt die nacht de zoveelste reanimatie van een kind in een korte tijd,

en de arts geeft een onnatuurlijke dood af !

Jij bent kort daarna met vakantie, en terwijl je op vakantie bent hoor je dat je in nederland in de krant genoemd wordt !

Er staat dat er een verpleegkundige werkzaam in het hagaziekenhuis opgepakt is omdat zij verdacht wordt van moord !

En de andere verdachte is op vakantie !...............

Vraag

Mag iemand zomaar je naam in een boek of krant gebruiken als je er zelf niks mee te maken hebt?

Je naam mag juridisch wél in een boek of krant als je een publieke rol speelt of de informatie waar is, tenzij er schade of laster is.

Maar ethisch gezien is het kwetsbaar: reputatieschade, privacy, veiligheid en vertrouwen kunnen in gevaar komen.

Dilemma

 Wat zou jij doen als je werd benaderd door een journalist om ‘je verhaal te doen’ over een verdachte collega?

 Moet je als collega loyaal zijn aan iemand die verdacht wordt van iets ernstigs? Waar ligt de grens?

In de zorg geldt het beroepsgeheim en discretie: over collega’s én over cliënten.

Ook in de media geldt een ethische plicht tot zorgvuldigheid – niet alles wat juridisch mag, is ook moreel juist.

Wat is de beroepscode ?

Beroepscode

De beroepscode voor verpleegkundigen en verzorgenden geeft regels en richtlijnen voor hoe je je werk goed en professioneel doet.

 Het legt uit welke waarden, normen en verantwoordelijkheden belangrijk zijn in de zorg. Deze code helpt ervoor te zorgen dat de zorg altijd respectvol is en rekening houdt met de wensen en privacy van de cliënt. Het gaat om respect voor de zelfstandigheid en waardigheid van iedere persoon.

www.venvn.nl

Wat betekent autonomie?

1. Gelijkheid
2. Onafhankelijk
3. Alleenrecht
4. Gezamenlijk

Stelling

Autonomie en zelfregie is erg belangrijk, een zorgvrager moet altijd zijn eigen keuzes mogen maken?

Ook als jij als professionial deze keuzes niet verstandig vindt?

www.ad.nl

Op welke drie niveaus kunnen ethische vragen zich afspelen?

Beroepsethiek bestaat uit 3 niveaus

• Relatie tussen zorgverlener en patiënt                         (individuele niveau -> micro)
• Zorginstellingen en organisaties                                     (organisatie niveau -> meso)
• De samenleving (samenleving niveau -> macro)
  

Wat doe je als een terminaal zieke zorgvrager stiekem zit te roken?
Dit is een ethische vraag op...

1. Organisatie niveau
2. Samenleving niveau
3. Individuele niveau
4. Alles is goed.

Ethischekwesties kunnenopdrieniveaus afspelen:

• microniveau: bij jezelf (individueel)

• mesoniveau: bij kleinere groepen (organisatie niveau)

• macroniveau: bij grote groepen (samenleving)

Dilemma 

Mag een vader in een zorginstelling het haar van zijn verstandelijk beperkte zoon knippen zoals hij thuis gewend was, namelijk vastgebonden aan een stoel? 

Wat zou jij doen? En waarom kies je voor deze aanpak?

Juridische normen

Juridische wetten waar een zorgverlener zich aan moet houden

Wet BIG,
 de WGBO,
 de Wet zorg en dwang
en de Wvggz

Ethiek en recht zijn met elkaar verbonden. Ethische afwegingen maak je zelf iedere dag. In wet- en regelgeving ligt een moraal vast waar veel mensen achter staan. Wetten en regels aanpassen gebeurt meestal na een ethische discussie. Als je afweegt hoe je een juridische regel interpreteert of zou moeten aanpassen, dan ben je met ethiek bezig. 

1.Vrijheidsbeperkende maatregelen (VBM)

Iemand vastbinden aan een stoel valt onder vrijheidsbeperking.

Volgens de Wet zorg en dwang (Wzd) is dit alleen toegestaan onder strikte voorwaarden:

Als er sprake is van ernstig nadeel.

Als er geen andere minder ingrijpende oplossing mogelijk is.

Na een zorgvuldig stappenplan en besluitvorming.

En altijd met toestemming of rechtsgeldige vertegenwoordiging.

2. Thuis is geen zorginstelling

Wat thuis “gewoonte” was, mag in een professionele zorginstelling niet zonder meer toegepast worden.

In de instelling geldt wet- en regelgeving, beroepsethiek en het recht van de cliënt op respectvolle, veilige zorg zonder onnodige dwang of beperking.

3. Rechten van de cliënt

De zoon, ook als hij verstandelijk beperkt is, heeft het recht op respect voor zijn lichamelijke integriteit en autonomie.

Vastbinden is een ernstige inbreuk op zijn vrijheid en waardigheid.

4. Rol van de zorginstelling

De instelling is verantwoordelijk voor het garanderen van veilige en verantwoorde zorg.

Zorgverleners mogen en moeten ingrijpen als handelingen van familieleden schadelijk of in strijd met de wet zijn.

Alternatieve manieren van kapsels knippen moeten gezocht worden in overleg met vader, cliënt en eventueel een gedragsdeskundige.

 Ethisch dilemma:

Aan de ene kant: respect voor de rol van ouders/mantelzorgers en de vertrouwde thuissituatie.

Aan de andere kant: respect voor de lichamelijke integriteit en wettelijke bescherming van de cliënt.

Wat mag wel?

Vader mag zijn zoon knippen zonder vrijheidsbeperking, mits de zoon ermee instemt of geen bezwaar maakt.

In situaties waarin de zoon niet goed kan meewerken, moet gezocht worden naar een zorgvuldige oplossing samen met zorgprofessionals (bijv. afleiding, hulpmiddelen, extra begeleiding).

Evaluatie

Welke situatie uit de les over ethische dilemma's vond je het meest interessant, en waarom?"

Volgende week

Experimenteerhuis !

Geen les kwaliteit !