4H: 5.5 Gaswisseling, opname en transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

4H 5.5 Gaswisseling, opname en transport bij planten

Leerdoelen:

1. Gaswisseling en werking van huidmondjes kunnen uitleggen

2. Uitleggen hoe planten uitdroging voorkomen

3. Opname en Transport van water met mineralen kunnen uitleggen (wortel, stengel en blad)

4. Transport van organische stoffen kunnen uitleggen

Even terugblikken

huidmondjes in bladeren 

(en groene stengels)

uitwisseling: CO2 en O2

verdamping H2O

13.3 Gaswisseling Plant

Bij te veel waterverlies

woestijnplant

Kleine bladeren, groene stengel, haren, overdag huidmondjes sluiten

   alle planten: 

huidmondjes sluiten

Gevolg?

epidermis

dekweefsel: sluit af

cuticula: waterafstotend waslaagje

Hoe kan een plant zich beschermen tegen uitdroging?

1. dikke waslaag, weinig huidmondjes,behaarde bladeren
2. verzonken huidmondjes behaarde bladeren, dikke waslaag
3. klein bladoppervlak huidmondjes onderkantblad,
4. zowel a,b als c

Hoe groot is de O2 productie door fotosynthese bij verlichtingssterkte R ?

1. 0,25
2. 0,50
3. 0,75

Transport water

Antwoord

Houtvaten vervoeren water en mineralen= nr 2

Ze hebben dikke celwanden en ze zijn dood, waardoor ze een soort rietsjes in de stengel vormen.

Wanneer de bladeren water verdampen trekken ze water omhoog door de houtvaten

Antwoord

Water verdampt vooral uit de cellen van laag 3 (sponsparenchym).

De waterdamp gaat dan via huidmondje naar buiten.

Water wordt weer aangevuld via de houtvaten.

Antwoord

Wortels hebben wortelharen.

Hout-en bastvaten liggen in een soort stervorm.

Er is een laagje in wortel dat blad niet heeft: endodermis

Wortels hebben geen chloroplasten of huidmondjes.

Houtvaten

•  vervoeren water en mineralen 
  

 van wortel naar blad 

•  dikke celwanden
  
• grote openingen 

water omhoog gepompt door: worteldruk, capillaire werking, verdamping

transport in houtvaten

transport van water en mineralen vanaf wortels omhoog

stuwende kracht door:

• verdamping via huidmondjes zorgt voor zuigkracht
• capillaire werking, doordat het nauwe vaten zijn en het water als een 'draad' omhoog gaat via adhesie/cohesie
• worteldruk: nitraat en fosfaat actief opgenomen, hierdoor hogere osmotische waarde, die water uit bodem trekt

Wortelharen nemen mineralen uit de bodem op in de cel. De concentratie in de cel is hoger dan in de bodem. Dit is een voorbeeld van

1. diffusie
2. osmose
3. actief transport
4. passief transport

Osmose: (A) beweegt altijd naar de plek met de (B) opgeloste stoffen.

1. A:water B: meest
2. A:water B:minste
3. A:opgeloste stoffen B:meeste
4. A:opgeloste stoffen B:minste

Stroming in de houtvaten gaat altijd

1. meestal omhoog
2. meestal omlaag

Door welke 3 krachten wordt water in een plant omhoog getransporteerd?

Opdracht

Maak de opdrachten 

68 t/m 70 bij bladmondjes

73 t/m 75

Bastvaten

•  vervoeren water en organische stoffen (sacharose) 
  

 van blad naar de rest van de plant

•  dunnere celwanden dan houtvaten
  
• dikkere celwanden dan parenchym

waterdruk door osmose

In de bastvaten is de richting van de sapstroom afhankelijk van de plaats waar de suikers nodig zijn. Noem een situatie waarbij de sapstroom omhoog gaat en een waarbij deze omlaag gaat.

Opdracht

Maak 5.5 af