Jodendom

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Het jodendom

Leerdoelen: 

• Je kan uitleggen hoe het Jodendom is ontstaan.  
• Je kan verschillende tradities van het Jodendom uitleggen.
  
• Je kan vertellen wat er in een synagoge gebeurd.
  
• Je kan uitleggen met verschillende kenmerken hoe een synagoe eruit ziet. 

Wat weten jullie al over het Jodendom

Bekijk het volgende filmpje

Ontstaan Jodendom

• Het Jodendom is de oudste monotheïstische religie ter wereld
• De precieze ontstaansdatum is niet bekend maar wordt geschat op zo’n 3000-4000 jaar geleden.
  
• Het Jodendom heeft geen echte stichter. De eerste stamvader van het Joodse geloof is Abraham

Jodendom

• Christendom is voortgekomen uit het jodendom
• Islam heeft ook ‘banden’ met het jodendom

                             - jodendom (+/- 4000 v. Chr.)

                             - christendom 

                             - islam

Geschiedenis

• Abraham
• Isaak
• Jacob
• Mozes

Belangrijke stromingen binnen het jodendom

• Orthodoxe joden
• Liberale joden
• Niet-religieuze joden

Orthodoxe joden

Trouw aan de Thora
Strikte regels
Vlees en melk
Jood --> moeder

Uitleg

De orthodoxe joden houden zich streng aan alle regels die in de Thora staan. Ze gebruiken nooit vlees en melk samen. De mannen dragen zwarte kleding en een hoed. Ze hebben baarden, omdat ze zich niet mogen scheren. 

Liberale joden

- Waarden Thora belangrijk (liefde, God, rechtvaardigheid)

- Thora door God geschreven 

- Niet strikt
Koosjer --> geen varkensvlees
Sabbat en synagoge

De liberale joden gaan wat moderner om met de joodse wetten en voorschriften. Als het over joden gaat, dan gaat het ook vaak over het Joodse volk. Voordat het jodendom een officiële godsdienst werd, zou er zo'n 3000 jaar geleden al een Joods volk zijn geweest dat leefde in slavernij onder de Egyptenaren.

uitleg

De liberale joden vinden bepaalde waarden uit de Thora belangrijk. Voorbeelden hiervan zijn: naastenliefde en rechtvaardigheid. Een deel van de libarale joden houdt zich ook aan de joodse leefregels, zoals kosjer eten en niet werken op sjabbat (heilige dag:zaterdag). De liberale joden zijn dus minder streng dan de orthodoxe joden. 

Niet-religieuze joden

• Horen wel bij de joodse bevolkingsgroep
• Doen niets (meer) met hun geloof 
• Alleen jood door moeder
  
• Vieren wel de belangrijkste feesten

3 geloofspunten van religieuze joden

• Het jodendom kent de volgende belangrijke geloofspunten: 

- Eén god
- Het verbond dat God sloot met Abraham en de naleving van de wet
- Het geloof in een Messias  (= bevrijder van een groep mensen)

Geloofspunt 1: 

één god

• Joden geloven in één god: monotheïstisch 

} Mono = één 

} Theos = god 

• Monotheïsme wil zeggen:

een godsdienst waarbij één god wordt erkend

• Joden spreken de naam God                (Jaweh= JHWH) niet uit 
• Men zegt Adonai (=Heer)
• Volgens de joden is God eeuwig; geen begin en geen einde

Geloofspunt 2: 

het verbond en de naleving van de wet

• God heeft met de joden een verbond gesloten

-> God beschermt joden
-> Joden komen in het Beloofde land

ALS

-> Joden volgens de leefregels (Tien Geboden) leven

• Met de wet wordt de Thora bedoeld
• Thora: het heilige boek 

Hierin staan de door God geschreven regels. 

God heeft afspraken met joden gemaakt.

Geloofspunt 3: 

het geloof in een verlosser

• Joden geloven in de komst van een verlosser
  
• Joden noemen de  verlosser ook wel een ‘messias’
• De verlosser brengt de jood naar het Rijk van God 

ideale samenleving - einde aan ellende

Synagoge (Sjoel)

- Dit is de plek waar de Joden samen komen.     

- Ze bidden, feesten of bestuderen de Thora hier

-Vrijdagavond en zaterdagochtend sabbat diensten -> Rabbijn geeft uitleg over de Thora

- de voorzanger = Chazan

- minimaal 10 joodse mannen aanwezig zijn (minjam)

- de heilige ark; hierin wordt de Thora bewaard.

Kosjer eten

Kosjer eten is belangrijk. 

Kosjer betekent rein. 

Joden zien bloed als een symbool van het leven. 

In het voedsel zit geen bloed. 

Joden eten geen varkensvlees. 

Orthodoxe joden mengen het vlees niet met melkproducten. Dit gebeurt uit respect voor het leven. Melkproducten komen van levende dieren.

Kosjer kun je vergelijken met het woord 'halal' dat moslims gebruiken voor rein.

Orthodoxe joden hebben aparte pannen voor melk- en voor vleesgerechten. Ook hebben ze apart bestek en serviesgoed.

Als het kan, heeft men zelfs twee keukens.

Kosjer eten

Monotheïsme is het geloof in meerdere goden.

1. Waar
2. Niet waar

Joden geloven in een Messias.

1. Waar
2. Niet waar

Er bestaat geen verbond tussen God en het joodse volk.

1. Waar
2. Niet waar

Welke stroming hoort er niet bij?

1. Orthodoxe joden
2. Theravada joden
3. Liberale joden
4. Niet-religieuze joden

Symbolen

Joden en Israël

• Wereldwijd ongeveer 14,5 miljoen joden.


• In Israël wonen ongeveer 6,7 miljoen joden.
• Joden buiten Israël worden diaspora genoemd. 
• Diaspora: verspreid over de wereld

Jodendom

• Antisemitisme - Jodenhaat
• Antisemitisme op basis van ras
• Antisemitisme op economische basis
  
• Zionisme - Nationale beweging die streeft naar een eigen staat
• Joods-nationalisme
  

Holocaust / 6 miljoen doden

Diaspora betekent

1. Verspreiding van het jodendom
2. Joden die alleen in een land wonen
3. Joden die alleen in Europa wonen
4. Joden die alleen in Azië en Amerika wonen

Wanneer wordt de staat Israel uitgeroepen?

1. 1912
2. 1940
3. 1880
4. 1948

Rituelen en feesten

1. Besnijdenis ( achtste dag na de geboorte)

2. Bar Mitswa / Bat Mitswa

3. Huwelijk ( Synagoge)

4. Sjabbat ( zaterdag heilige dag, begint vrijdagavond al met het sjabbatmaal)

5. Kosjer eten

6. Overlijden

Een ritueel is een steeds terugkerend gebruik met een diepere betekenis

Besnijdenis

- Voorhuid wordt verwijderd

- Achtste dag na de geboorte

- Na de besnijdenis krijgen jongens ook pas de naam

- Ook een ritueel bij moslims

Bar - Bat Mitswa

- Bar Mitswa voor jongens

- Bat Mitswa voor meisjes

- Op 13- jarige leeftijd

- De Thora foutloos oplezen in de Synagoge

- Afgesloten met een feestelijke maaltijd

 -  sabbat

De sabbat begint op vrijdagavond met zonsondergang en eindigt op zaterdagavond met zonsondergang

Heilige dag in de week, bedoeld voor rust, geloof/godsdienst en familie

Het herinnert de joden aan de schepping van de wereld door God (JHWH) en de Exodus (bevrijding uit de slavernij)

Men heeft een maaltijd met het gezin, volgt de diensten in de synagoge en bezoekt familie

Overlijden en het Jodendom

• "Hoor Israël de Heer is onze God de Heer is één".
• Ritueel gereinigd = Tahara
• Orthodoxe Joden  - begraven in een Tachriechien (doodsgewaad)
• Liberale Joden - begraven of cremeren 
• Lewaja - sobere uitvaart, je bent ook gekomen zonder iets
• Richting oosten begraven - Tempel Jeruzalem
• Zo lang de overleden persoon niet begraven is, mag niemand getroost worden 
• Shijva (letterlijk = zeven)
• Steentje op het graf leggen, zodat men weet dat er iemand is geweest

Traditionele Feestdagen

- Pesach   (uittocht uit Egypte)

- Chanoeka (het lichtjesfeest, ter nagedachtenis aan het “Chanoeka wonder”)

- Rosj Hasjana (Joods nieuwjaar in oktober / september)

- Jom Kippoer (dag van de vergeving, reflecteren op het leven)

Maken

Werkbladen