§2.4 Eiwitsynthese DNA replicatie, transcriptie-translatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Moleculen in leven

Vandaag 2.4

Uitleg (30 min): De bouw van het DNA molecuul

Verschillen DNA en RNA

Eiwitsynthese 

oefenen eiwitsynthese

leerdoelen

• Je kan uitleggen hoe het DNA en RNA gebouwd zijn
• Je kunt met behulp van Binas (71 en 67)  uitleggen op welke manier (en waar in de cel)  de erfelijke informatie in het DNA wordt omgezet in een bepaald eiwit (enzym).
• Je kan met de volgende termen eiwitsynthese uitleggen: DNA dubbelstreng,  m-RNA enkelstreng,  kern, ER,  ribosoom, aminozuur, eiwit
  

Wat is een gen?

DNA  chromosomen en                 genen

DNA bestaat uit 46 chromosomen (23 paar)

Chromosoom: Een stuk DNA met erfelijke informatie 

Gen = stuk DNA dat de code is voor bepaald eiwit (enzym)

bv     gen voor productie van insuline
Dit gen is een stukje van het DNA en zit in de kern.
Insuline is een eiwit en wordt gemaakt in ribosomen.

DNA (desoxyribonucleïnezuur)

                kern, erfelijke informatie, genen
dubbelstrengs, wenteltrap

                      stijlen:    ribose, fosfaat, ribose, fosfaat,....

            treden:   4 verschillende nucleotiden

base:  Adenine, Thymine
Cytosine, Guanine

BINAS

71 A,B,C

Adenine + Thymine

Cytosine + Guanine

eiwitten voorbeelden

-enzymen (bio-katalysator)

- hormonen

- transporteiwit

- stollingseiwit

- afweerstoffen

- bloedeiwitten

-spieren

bijvoorbeeld

eiwit bouwstenen

"kralenketting" van aminozuren

BINAS 71 G,    20 verschillende aminozuren

waar wordt het eiwit gemaakt?  in ribosomen

DNA-RNA verschillen

Suiker

Base 

Lengte

Bouw

(bron:https://www.allesoverdna.nl/kennisbank/rna/)

De informatie moet van DNA naar de ribosomen.

 
Stap 1:   messenger RNA wordt gemaakt in de kern= transcriptie
Stap 2: messenger RNA verlaat de kern en gaat naar de ribosomen.
Stap 3: ribosomen  gebruiken m-RNA om een eiwit te maken = translatie

stap 1: messenger RNA (m-RNA) maken

(=Transcriptie)

messenger RNA  is een "boodschappenlijstje" (=kopie van DNA)

(DNA is het receptenboek)

Matrijsstreng wordt afgelezen door RNA polymerase, koppelt de RNA nucleotiden aan DNA

(A-U en C-G ; T-A en G-C)

BINAS 71 C en E

transcriptie

stap 2: m-RNA verlaat de kern en gaat naar ribosoom

stap 3 translatie =Eiwitsynthese in het ribosoom

3 nucleotiden( = codon)  in het 

m-RNA coderen voor 1 aminozuur
De volgorde van de basen, bijv. AUCCAGU bepaalt welke aminozuren er om de beurt aan elkaar worden gekoppeld en welk eiwit er ontstaat.

t-RNA brengt juiste aminozuur naar het ribosoom


BINAS 71 G

BINAS 71

L = leucine

V = valine

AUG
AAG
UCG
UAA

BINAS 71 

start of 

stop

AUG is

1. een stopcodon
2. leucine
3. valine
4. startcodon

Het aantal stopcodons is

1. 1
2. 3
3. 2
4. 4

Elk aminozuur heeft maar 1 codon

1. Waar
2. Niet Waar

Oefening Celorganellen

Maak de opdrachten op het werkblad

gebruik hierbij je boek en BINAS

Terugkoppeling Celorganellen werkblad

learn.genetics.utah.edu

l

Bij zowel de aanmaak van DNA als bij de vorming van m- RNA kunnen fouten gemaakt worden.

Wat is erger?

Fout in DNA

Fout in m-RNA

puntmutatie      deletiemutatie

Een verandering van DNA
ATTGGCATCCG
ATTGGAATCCG

=> m-RNA verandert ook op die plek
=> er wordt een ander aminozuur ingebouwd
=> er ontstaat een ander eiwit

afsluitende vraag

binas en de toets

70 a en b

71 a, b, c, e, g, j

76 a, b

78

79 a, b, c, d