Taalverzorging D

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Taalverzorging D

Programma

-Huiswerk controleren + nakijken	10 min
-Herhalen Werkwoordspelling	10 min
-Samenstellingen	10 min
-Zelfstandig werken	30 min

Leerdoelen

• Ik weet hoe je samenstellingen schrijft. 
• Ik kan correcte samenstellingen maken en foute samenstellingen verbeteren. 
• Ik kan bijzonderheden uitleggen in de bijzonderheden van samenstellingen. 
• Ik kan zelf nieuwe voorbeelden van juiste of onjuiste samenstellingen vinden en bedenken. 

Werkwoordspelling

We maken 5 groepen van 4 personen. Elke groep werkt een onderdeel van de spelling uit in een presentatie die aan het einde van de les gegeven wordt. Je presentatie duurt 3 minuten. Je bedenkt ZELF voorbeelden. De theorie uit het handboek mag gebruikt worden. 

Groep 1: werkwoordspelling tegenwoordige tijd (blz 180)

Groep 2: werkwoordspelling verleden tijd (blz 181). 

Groep 3: werkwoordspelling voltooid en onvoltooid deelwoord (blz 182).

Groep 4: werkwoordspelling onregelmatige werkwoorden (blz 183). 

Groep 5: werkwoordspelling Engelse werkwoorden (blz 183). 

werkwoordspelling
U (hebben) veel tijd aan werkwoordspelling (besteden).

1. heeft besteed
2. heeft besteedt

werkwoordspelling
Ik (besteden) veel tijd aan werkwoordspelling.

1. besteed
2. besteedt
3. besteden

1. (worden) je moe van werkwoordspelling?
2. (worden) je broer ook zo moe van werkwoordspelling?

WERKWOORDSPELLING
[verbazen]
Dat heeft me altijd __________.

De werkwoordspelling heb ik altijd ................ (haten).

Menig leerling [                      ] zich de strijd met d’s en t’s. Je moet er goed op letten dat de laatste letter, afhankelijk van de vorm en tijd van het werkwoord, soms [                      ]. Het is dan ook niet voor niets dat de werkwoordspelling jaarlijks wordt 

[                       ]. Een foutje is ook na jarenlange training, nauwgezette oefening en gerichte uitleg zo [                       ]. Hoewel er enkele lastige regels toegepast dienen te worden, moet je er wel op blijven letten dat iedere letter de juiste uitgang krijgt die het heeft

 [                       ].

Zorg ervoor dat je alle regels nog een keer zorgvuldig [                       ]. De werkwoordspelling is echt nooit [                       ], maar bij het schrijven heb je het stappenplan gewoon niet voldoende 

[                       ]. Het [                       ]vast nog wel eens dat je een slordigheidsfoutje maakt, maar je tekst krijgt de zorg die het 

[                       ].

herinnert

herinnerd

verandert

veranderd

herhaalt

herhaald

gebeurt

gebeurd

verdient

verdiend

We hebben de werkwoordspelling ......

We hebben deze les dus al hard....

Nu weet ik precies hoe dit werkwoord .... moet worden!

herhaalt

herhaald

gewerkt

gewerkd

gespelt

gespeld

gespeldt

Noem samenstellingen waarin je het koppelteken gebruikt.

Samenstellingen

Aaneenschrijven	Spaties	Tussen-s
Samengestelde woorden met één klemtoon. Feestbeest, limonadeglazen.	In een eigen naam. Anne Frankhuis. Dode Zeezout.	Als je een extra s hoort. Koningsdag, buitenshuis.
Meerdere woordsoorten mogelijk. Lichtgeel, derdewereldlanden.	Soms afhankelijk van de betekenis. Uitzicht en uit zicht. Meedoen en mee doen.	Soms begint het rechterdeel met een s waardoor je de tussen-s niet hoort. Vervang. Dorpsstraat, levensstijl.
Afgeleid van een werkwoord. lesgegeven, kampeeruitrusting.
Bijwoorden. Hierheen, daarvandaan.
Engelse leenwoorden. Flatscreen, feelgoodmovie.
Eigennaam. TikTokdansje.

Samenstellingen

Tussen-en	Tussen-e	Tussen-er
Als het linkerdeel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is met een meervoud op -en. Boekenweek, krantenbezorger, sterrenstelsel.	Als het linkerdeel van de samenstelling: - meervoud heeft op -s. Lentekriebels. - meervoud heeft op -s en -en. Keuzestress. - geen meervoud. P lattegrond. - uniek is. Zonneschijn. - een bijvoeglijk naamwoord verstrekt. Apetrots, pikkedonker.	Bij woorden in het meervoud eindigen op -eren. Eierdop, kinderfiets.

Koppelteken

Als klinkers botsen.	zee-eend, auto-onderdelen, lente-ui.
Bij gelijkwaardige combinaties, zoals bij combinaties van titels en beroepen.	chef-kok, rood-wit-blauwe vlag, kaas-uienpizza.
Tussen alle woorden van een vaste woordgroep.	een-op-een, kant-en-klaarmaaltijd.
Bij aardrijkskundige namen en samenstellingen die daarvan afgeleid zijn.	West-Terschelling, Nieuw-Zeelander.
Na afkortingen, letters, cijfers en speciale tekens.	PvdA-leden, L-vormig, 65-plusser. MAAR havoklas en pincode.
Na voorvoegsels: adjunct, aspirant, assistent, bijna, collega, ex, interim, kandidaat, leerling, meester, niet, non, oud, sint, substituut.	Meester-metselaar, kandidaat-astronauten, Sint-Janskathedraal.
Volgende deel begint met hoofdletter.	Oud-Hollands, Pro-Frans, Anti-AliExpress.
Anderstalige woorden die normaal los geschreven worden.	Déjà-vugevoel, out-of-the-boxdenken.

Toepassing

Zo'n tekst (over schrijven) vonden ze maar saai. 

Wil je mij die (twee literflessen) aangeven?

Ik ben eerlijk gezegd gek op (boter kaas en eieren). 

Welke verschillende betekenissen hebben deze zinnen?

Oefeningen

Wie?	Zelfstandig.
Wat?	Taalverzorging, paragraaf D, opdracht 2 t/m 7.
Hoe?	Oefenboek blz 124-125 . Handboek blz 184-186.
Hulp?	Docent.
Tijd?	Tot 12:50.
Uitkomst?	Je beheerst de leerdoelen.
Klaar?	Zie studiewijzer volgende les/week.

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Ik weet hoe je samenstellingen schrijft. 

Ik kan correcte samenstellingen maken en foute samenstellingen verbeteren. 

Ik kan zelf nieuwe voorbeelden van juiste of onjuiste samenstellingen vinden en bedenken.

Ik kan bijzonderheden uitleggen in de bijzonderheden van samenstellingen. .