Afweer Les 2 en 3: Specialiseren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Specialiseren of sterven!

§3 t/m 5

Th. 16 Afweer

vwo 6

Kennis uit de vorige les

1e verdedigingslinie richt zich op: voorkomen

2e verdedigingslinie richt zich op opruimen en tegenwerken

3e verdedigingslinie richt zich op een specifieke ziekte.

Kenmerken die horen bij deze linies zijn dus:

mechanische afweer, chemische afweer, aspecifiek, specifiek, verworven, aangeboren.

Kennis uit de vorige les

1e verdedigingslinie richt zich op: voorkomen

2e verdedigingslinie richt zich op opruimen en tegenwerken

3e verdedigingslinie richt zich op een specifieke ziekte.

Kenmerken die horen bij deze linies zijn dus:

mechanische afweer, chemische afweer, aspecifiek, specifiek, verworven, aangeboren.

2e - 3e verdedigingslinie

Verschil tussen 2e en 3e linie:

2e linie is aspecifiek en kan iedere ziekteverwekker herkennen! en onschadelijk maken.

3e linie is specifiek en er moeten allerlei stoffen speciaal gemaakt worden. Als de ziekte bestreden is zijn deze stoffen overbodig geworden. Dit kost lichaam dus veel energie en grondstoffen.

Herkenning!

Voor zowel 2e als 3e linie is herkenning van iets lichaamsvreemd belangrijk.

Elke cel laat antigenen (antibody generators) zien op het celmembraan.

Lichaamseigen antigenen worden genegeerd.

Lichaamsvreemd activeert immuunsysteem.

MHC-I-molecuul helpt met het presenteren van de antigenen. Dit MHC-molecuul zelf is ook verschillend per persoon.

Herkenning!

Daarnaast helpt het complementsysteem met het makkelijker zichtbaar maken van ziekteverwekkers.

Dit gebeurt via:

• signaalstoffen (leiden naar infectie)

• opsonisatie (zichtbaar maken)

Daarnaast doden de eiwitten van het complementsysteem zelf ook ziekteverwekkers.

2e linie is onvoldoende...

Als de ziekteverwekker zich sneller deelt/verspreid dan de 2e linie kan opruimen is er hulp nodig: de 3e linie.

Om te specialiseren is wel informatie nodig.

Dit gebeurt door de APC met een MHC-II-eiwit.

Geïnfecteerde cellen kunnen laten zien dat ze geïnfecteerd zijn via een MHC-I-eiwit, maar dat alleen is niet genoeg.

3e linie stelt zich voor:

De 3e linie bestaat uit 'special forces' (lymfocyten) die vooral in lymfeknopen gestationeerd zijn.

Cellen getraind in de thymus (schildklier):

• T_h-cellen
• T_c-cellen

Cellen getraind in het beenmerg:

• B-cellen

Afweer via Tc-cellen (cellulaire afweer)

Afweer via B-cellen (humorale afweer)

Let op:

• T- en B-cellen bevinden zich vooral in lymfeknopen. Een APC met antigeen moet dus 'op zoek' gaan naar juiste T- en B-cel. Daarna moeten T-/B-cellen zich nog klonen.
  

• Activering van T_c- en B-cellen gaat via T-helpercellen.

• Alleen bij 3e linie worden zowel T- als B-geheugencellen gevormd. Klaar om volgende infectie af te slaan (immuun).

Oefenen

Oefen met de volgende vragen:

23, 25, 26a, 30, 33, 34 en 35.

Immuniteit

Je bent immuun als je het vermogen hebt om ziekteverwekkers uit te schakelen voordat je ziek wordt.

Dit kan doordat je geheugencellen hebt gemaakt bij een eerdere infectie.

Je gebruikt hierbij vooral de humorale (antistoffen) en eventueel de cellulaire (via Tc-cellen) afweer.

Vormen van immuniteit

Vormen van immuniteit

Actief: hierbij maakt je lichaam geheugencellen (lange bescherming).

Passief: je krijgt antistoffen, zonder zelf geheugencellen aan te maken (tijdelijke bescherming).

Kunstmatig: via een injectie grijpt de mens in.

Natuurlijk: zonder menselijk ingrijpen.

 

Bloedgroepen

Oefen per onderwerp:

Paragraaf 16.4

• Algemeen specifiek afweer

vraag 40, 41

• Immunisatie:

vraag 42

• Antibiotica:

vraag 46

• Allergie:

vraag 51

Paragraaf 16.5:

• Bloedgroepen

Vraag 55, 58

• Orgaandonatie

vraag 61, 62

• Auto-immuunziekten

vraag 63

• Kanker

vraag 68