§ 1.4 Waar blijft alle grind, zand en klei?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.4 Waar blijft alle zand, grind en klei?

Tot nu toe

Wat gaan we doen?

• Herhaling eerdere theorie
  
• Uitleg paragraaf 1.4
• Aan de slag

1. mechanische verwering
2. chemische verwering
3. biologische verwering

Sleep het juiste begrip naar de juiste afbeelding

Chemische verwering

Mechanische verwering: water

Mechanische verwering: temperatuur

Biologische verwering: planten

Dit dal is geërodeerd door een...

1. Rivier
2. Gletsjer

Dit dal wordt ook wel een .... genoemd.

Dit dal is gevormd door een...

1. Gletsjer
2. Rivier

Leerdoelen

• Je weet op welke manier zandbanken, duinen en delta’s worden gevormd.
  
• Je begrijpt dat in een laagvlakte sedimentatie optreedt en dat uit samengeperste sedimenten na lange tijd sedimentgesteenten ontstaan.
  
• Je kunt met behulp van een foto de naam en een aantal kenmerken van sedimentgesteente benoemen.

Ben je weleens op het strand geweest?

Ja, heel vaak

ja, een paar keer

ja, een enkele keer

nee, nog nooit

Wat komt er altijd uit op zee?

Zeeën en rivieren

Om de verandering van landschappen te begrijpen, zul je moeten begrijpen hoe zeeën en rivieren invloed hebben op het land.

Een laaggelegen en vlak gebied heet een laagvlakte.

Door de laagvlakte stroomt de benedenloop van de rivier.
(- hooggebergte = bovenloop)
(- middelgebergte en heuvellandschap = middenloop)

Een laaggelegen en vlak gebied heet een laagvlakte

Door de laagvlakte stroomt de benedenloop an de rivier.

aantekening

In een laagvlakte kom je metersdikke lagen grind, zand en klei tegen. Die zijn daar naar de bodem gezakt.

Sedimentatie: proces waarbij korrels blijven liggen.
Sedimentatie = neerleggen

aantekening

Verwering =

Erosie =

Meanderen =

Sedimenteren =

Noem de 6 sedimentatiematerialen (verweringsmaterialen).

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Welke sedimentatie in welke loop?

Bovenloop	Middenloop	Benedenloop
Rotsblokken	Stenen (keien)	Zand (grind)
Keien	Grind	Klei
Zeer snelle rivier	snelle rivier	langzame rivier

Veel verwering	Beetje verwering	weinig verwering
Erosie	Erosie	Veel erosie
Sedimentatie	Sedimentatie	Veel sedimentatie

aantekening

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Delta

Delta

Nieuw land in zee dat ontstaat door sedimentatie waar een rivier in zee uitmondt.

Nieuw land in zee dat ontstaat door sedimentatie waar een rivier in zee uitmondt.

aantekening

Estuarium

Trechtervormige monding van de rivier. 

Tijdens eb en vloed stroomt de zee de rivier in en uit en neemt sediment mee naar de zee. 

aantekening

Delta

Estuarium

0

Bekijk het volgende filmpje en bedenk wat er gaat gebeuren

https://www.youtube.com/shorts/tVXZRbVpaKg

Op een strand

 heb je misschien wel eens met je voeten in de branding gezeten. De golven stromen af en aan. En telkens bewegen er zandkorrels en schelpen heen en weer. Toch blijft er bij elke golf net iets meer zand liggen dan er mee teruggenomen wordt. Hierdoor wordt het strand opgehoogd met een dun laagje zand.

Zandbanken

Strand

Hoe komt het zand uiteindelijk op het strand terecht?

Bij hoog water en gunstige wind wordt het zand van de zandbanken naar het strand vervoerd. Zo worden stranden hoger. 

Een deel van al het zand en klei dat door de rivier wordt aangevoerd, wordt door stromend zeewater meegenomen. Op plaatsen voor de kust waar de stroming wordt afgeremd, vallen de zandkorrels naar beneden. Ze vormen daar

zandbanken

. Op deze zandbanken komen stranden voor.

Zee

• Golven nemen zand mee richting het strand.
• Zo zorgt de zee voor sedimentatie van zand op het strand.
• Bij storm slaan de golven stukken van de duinen weg. Dan zorgt de zee voor erosie.

aantekening

Duinen: door de wind opgewaaide zandheuvel.

Door de wind opgewaaide zandheuvel.

Door de wind opgewaaide zandheuvel.

Als je op je handdoek ligt op het droge strand, kan het gebeuren dat plotseling de wind opsteekt. Het zand vliegt dan om je oren. Rondom je tas hoopt zich dan zand op. Als je je tas zou laten liggen, zou die helemaal bedekt raken met zand en zou je nog alleen een heuveltje zand zien. Op dezelfde wijze ontstaan er op het strand duinen rond stukken hout of plantjes helmgras. Het begint klein maar na verloop van tijd kunnen ze meters hoog worden

WIND

aantekening

Je weet nu hoe gesteente verbrokkelt en dat het uiteindelijk duizenden kilometers verderop weer wordt gesedimenteerd in de laagvlakte en op de zeebodem. Omdat dit al heel lang aan de gang is, bestaan de laagvlakten uit kilometers dikke lagen zand en klei. 

Bij een dikte van honderden meters of meer worden de zand- en kleikorrels zo stevig samengeperst,
dat het gesteente wordt => sedimentgesteente

aantekening

Sedimentgesteente

Gesteente dat dat ontstaat uit samengeperst

sediment (laagjes).

- Zand --> Zandsteen

- Klei --> Schalie

- Schelpen --> Kalksteen (fossielen)

aantekening

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 8