Hoofdstuk 2 - DNA, RNA en Eiwitten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 2 - Cellen

DNA, RNA en eiwitten

Planning:

Les 1+2: Soorten cellen + organellen

Les 3+4: DNA

Les 5+6: Celcyclus

Les 7: Biotechnologie

Les 8 en verder: Start Hoofdstuk 4 (Voortplanting)

Vorige les

Organisatieniveaus

Organellen

Soorten cellen

Een bacteriecel heeft een celwand

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de plantencel?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat heeft een schimmelcel niet?

1. Celwand
2. Bladgroenkorrels
3. Celkern
4. Celmembraam

Een bacteriecel heeft een celkern

1. Juist
2. Onjuist

wat betekent 'heterotroof'?

1. verbruikt geen CO2 en stoot wel uit
2. kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken
3. kan niet uit anorganische stoffen organische stoffen maken
4. heeft zuurstof nodig

Planten zijn heterotroof

1. Waar
2. Niet waar

Doelen van de les

Je weet welke functie eiwitten kunnen hebben

Je weet hoe DNA is opgebouwd

Je weet hoe RNA is opgebouwd

Je weet hoe DNA en RNA wordt afgelezen

DNA, RNA en eiwitten

BiNaS 71G

Eiwitten

Verschillende eiwitten:

- Bouwstof

 - Afweerstof

- Enzym

- Transportmiddel

- Hormoon

Eiwitten

Soort kralenkettingen

Bestaan uit aminozuren (20 soorten)

40.000 verschillende typen eiwitten per cel

DNA

A - T / G - C

Volgorde is belangrijk -> vormt een code voor het maken van eiwitten

DNA-molecuul met informatie voor het maken van een eiwit: gen

DNA

Gedraaide touwladder

Fosfaatgroepen + suikermoleculen (deoxyribose)

Adenine, Cytosine, Guanine, Thymine

A, C, G, T

DNA naar RNA

Twee DNA-strengen gaan los

Tegen elke streng komt een nieuwe, tijdelijke streng: RNA

- RNA bestaat altijd uit 1 streng

- RNA heeft geen Thymine, maar Uracil (U)

- RNA bevat geen deoxyribose maar ribose

Als RNA klaar is, koppelt het los en koppelen DNA-strengen weer aan elkaar

Translatie (DNA naar RNA)

RNA naar eiwitten: translatie

RNA wordt afgelezen door ribosomen

Ribosomen lezen het RNA per 3 stikstofbazen; codon

RNA naar eiwit: translatie

Translatie begint altijd bij een AUG code (het startcodon). Hiermee wordt een methionine aminozuur ingebouwd.

Er zijn een paar stopcodons waarmee de translatie stopt.

Verandering in DNA

DNA is instabiel

Mutaties: Een basenpaar verandert: C-G wordt A-T of andersom

Puntmutatie

Wat kan er gebeuren?

Mutaties in DNA

Als een basenpaar verandert, ontstaat een ander eiwit na translatie

Cellen herstellen deze mutaties zelf

Mutaties in DNA

Ernstige schade:

- Grote stukken DNA verdwijnen

- Grote stukken DNA verdubbelen

- Stukken DNA omgekeerd ingebouwd

Kan ontstaan bij celdeling

Mutaties in DNA

Menselijke cellen: 46 chromosomen

Syndroom van Down: per cel 1 extra DNA-molecuul

Genoom-mutatie

Aan het werk

Maken:

Vragenblad DNA, RNA en Eiwitten

Gebruik uitgedeeld blad met daarop stappen.

Schrijf de code op van gebruikte stappen om tot een antwoord te komen.