Spreekwoorden/ Uitdrukkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, havo
• Leerjaar 2

Welkom bij de les Nederlands

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Weet je meer over spreekwoorden
• Ken je de betekenis van enkele spreekwoorden
• Kun je spreekwoorden uitbeelden
  

Welke spreekwoorden herken je in de volgende video?

Welke spreekwoorden en gezegden herkende je?

Welke spreekwoorden ken je zelf nog meer?

• Zoek een plekje in of buiten de school om spreekwoorden of gezegden te fotograferen of te filmen.  
• Let op: verklap op de foto of in je video niet om welk spreekwoord of gezegde het gaat.  
• Wanneer er andere personen op de foto of video komen, moet hiervoor te allen tijde eerst toestemming worden gevraagd. 
• Aan het eind van de les ben je terug in het lokaal. Eerder mag ook. 
• E-mail jullie beste inzending naar [e-mail] In de begeleidende e-mail zet je jullie namen. Ook schrijf je er bij om welk spreekwoord of gezegde het gaat.  

Opdracht

create.kahoot.it

Verschil spreekwoorden en uitdrukkingen

• Een spreekwoord is een vaste zin met een wijsheid of tip.
  Bijvoorbeeld: Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken. 
  
  
• Een uitdrukking is een woord of groepje woorden met een aparte betekenis die je in zinnen kunt gebruiken.
  Bijvoorbeeld: vlinders in je buik hebben. 

 Spreekwoorden 

• Een spreekwoord is onveranderlijk (verandert nooit).
• Je gebruikt dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde. 
• Een spreekwoord is bovendien altijd een mededeling, geen vraag. 
• Het werkwoord (de persoonsvorm) staat in de tegenwoordige tijd (als er een persoonsvorm aanwezig is). Meestal is een spreekwoord een algemene levenswijsheid: zo gaat het nu eenmaal in de wereld. 
• Voorbeelden van spreekwoorden zijn: ‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’

Uitdrukking 

Het is een overkoepelend begrip voor alle vaste verbindingen met een figuurlijke betekenis. 

Je kan een uitdrukking veranderen van woordvolgorde.

Voorbeeld:

 'Er als de kippen bij zijn', kun je veranderen in; 'Zij zijn er altijd als de kippen bij als het gratis is'.

Even oefenen:

Moet je een spreekwoord
letterlijk of figuurlijk nemen?

1. letterlijk
2. figuurlijk

zuig ik uit mijn duim

1. altijd, onvoorwaardelijk
2. goed met elkaar overweg kunnen
3. iets verzinnen
4. maken van niets een groot probleem

samen door één deur

1. altijd, onvoorwaardelijk
2. goed met elkaar overweg kunnen
3. is het gedaan, is het zover gekomen
4. maken van niets een groot probleem

door dik en dun

1. altijd, onvoorwaardelijk
2. met een slecht humeur de dag beginnen
3. is het gedaan, is het zover gekomen
4. maken van niets een groot probleem

met het verkeerde been uit bed gestapt

1. uit je hoofd weten
2. in een slechte bui zijn
3. is het gedaan, is het zover gekomen
4. maken van niets een groot probleem

maken van een mug een olifant

1. iemand respecteren hoe hij is
2. doen alsof je van niets weet
3. is het gedaan, is het zover gekomen
4. van iets kleins een groot probleem maken

alles weer koek en ei

1. iemand respecteren hoe hij is
2. doen alsof je van niets weet
3. is het goed tussen die twee
4. maken van niets een groot probleem

niet bij elkaar onder de plak zitten

1. iemand respecteren hoe hij is
2. niet de macht over elkaar hebben
3. is het goed tussen die twee
4. sterk overdrijven

Maak de uitdrukking af:

Doen alsof je neus __

1. snuit
2. kriebelt
3. bloedt
4. niest

Maak de uitdrukking af:

Door de mand __

1. kennen
2. stoppen
3. vallen
4. hangen

Maak de uitdrukking af:

Uit je duim __

1. komen
2. zuigen
3. kennen
4. meten

Wie goed doet, goed ontmoet
Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Honger is een scherp zwaard.

De beste stuurlui staan aan wal.
Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Ieder huisje heeft zijn kruisje.

Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Eén zwaluw maakt nog geen zomer.

Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Wie wat bewaart, die heeft wat.

Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Achter de wolken schijnt de zon.

Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding.

create.kahoot.it