3A 6.3 Samenleven

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Startopdracht 

1. Geef de formule voor fotosynthese

2. Geef de formule voor verbranding

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je chromebook, boek, schrift + pen

Startopdracht 

1. Geef de formule voor fotosynthese

2. Geef de formule voor verbranding

Antwoorden

1. 

Koolstofdioxide + water + zonlicht (energie) --> glucose + zuurstof

2.

Glucose + zuurstof --> energie + koolstofdioxide + water

Ecologie & duurzaamheid

• 6.1 Organismen en omgeving 
• 6.2 Voedselrelaties / kringlopen
• 6.3 Samenleven
• 6.4 Natuurbeheer
• 6.5 Mens en milieu
• 6.6 Duurzaamheid
• 6.7 Energiestromen ecosysteem
• 6.8 Voedselproductie

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 6.3 --> Samenleven
• 2 filmpjes symbiose --> 2 en 3 minuten
• Opdracht samenleven

• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is.
• Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting. 

Populatiegrootte

Het aantal organismen van dezelfde soort dat in een bepaald gebied leeft. 

De populatiegrootte verandert constant

Populatiegrootte

De populatiegrootte hangt af van de invloeden uit de omgeving, dus van biotische en a-biotische factoren. Bij optimale omstandigheden zal de populatie groeien. 

Meestal schommelt de populatiegrootte door de jaren heen = biologisch evenwicht. 

Optimumkromme

De invloed van abiotische factoren kan worden 

weergegeven in een optimumkromme.

Hieruit kan je onderscheiden:

• Minimum (minimaal nodig om te overleven)
• Optimum (de grootste kans om te overleven en nakomelingen te krijgen)
• Maximum (het maximale wat een organisme aankan om te overleven) 
• Tolerantiegebied (het deel tussen minimum en optimum)

Optimumkromme       (optimum = beste omstandigheden)

Optimumkromme

Het diagram geeft de optimumkromme voor een organisme

Bij de ideale temperatuur (in dit geval 22 graden) is de kans op overleven en voortplanten het grootst.

Onder de 5 graden (= minimum)

en boven de 38 graden 

(= maximum) overleeft dit 

organisme het niet. 

Samenleven

Een relatie kan gericht zijn op concurrentie (competitie) of op samenwerking. Concurrentie is de strijd/ competitie tussen organismen in een ecosysteem.

• Voedsel
  
• Ruimte
  
• Licht
  

Daarom hebben dieren vaak een territorium om 

hun bronnen veilig te stellen.

Concurrentie

• Binnen een ecosysteem is er veel concurrentie
  
• De hoeveelheid concurrentie heeft invloed op de overlevingskans.
  
• De organismen die het best zijn aangepast aan het milieu hebben de grootste overlevingskans.
  

Samenwerking

Samenwerking binnen een soort.

Relaties binnen een populatie

• Rangorde --> dieren leven in een groep en 1 dier is de baas.

• Territorium --> eigen gebied met duidelijke 

grenzen die verdedigd worden tegen soortgenoten. 

• Paarvorming: eenmalig of blijvend --------------->

Relaties verminderen de kans op vechten. 

Relaties tussen soorten

Relaties tussen soorten

Niche: de rol van een soort binnen een ecosysteem.

Omdat iedere soort zijn eigen niche heeft, hebben soorten vaak geen last van elkaar terwijl ze wel in hetzelfde ecosysteem leven.

Niche

De rol die een organisme (soort) heeft in een ecosysteem = niche.

Symbiose

Langdurige relaties tussen organismen van verschillende soorten

Relaties tussen soorten

Relaties tussen soorten

Symbiose:
- mutualisme +/+
- commensalisme +/0
- parasitisme +/-

Mutualisme

Een vorm van symbiose waarbij beide organisme een voordeel hebben. 

+/+

Korstmos: schimmel + algen

Kunnen niet zonder elkaar leven

Commensalisme

Vorm van symbiose waar de ene soort een voordeel heeft en de andere soort geen nadeel of voordeel.

+/0

Parasitisme

Vorm van symbiose waar ene soort voordeel en andere soort nadeel heeft.

+/-

Opdracht Samenleven

1. De klas wordt verdeelt in groepjes van 3.

2. Elk groepje krijgt een tekst over een leefgemeenschap in een duingebied.

3. Lees de tekst, discussieer in je groepje en vul de tabel in. 

4. Klassikaal nabespreken opdracht.

Eerder klaar?

Maak opdracht 1 t/m 4 en 6 t/m 9 (huiswerk).

Huiswerk

Lezen 6.3

Maken opdracht 1 t/m 4 en 6 t/m 9

Herhalen en/of extra oefenen

Verschillende oefeningen

Uitlegvideo's  (havo)

Effectief leren video's 

Klaar: puzzel laten maken