H1 Water in Nederland

1.1 Water in Nederland
 Water
1 / 45
next
Slide 1: Slide
AardrijkskundeMiddelbare schoolvmbo g, t, mavoLeerjaar 4

This lesson contains 45 slides, with text slides and 3 videos.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

1.1 Water in Nederland
 Water

Slide 1 - Slide

1.1 Land in een delta

Slide 2 - Slide

Wat moet je kennen?
✅ verschil hoog-laag NL
✅ ontstaan en kenmerken laag-NL
✅ rivierengebied: kenmerken landschap
✅ herkennen en benoemen landschap op afbeelding
✅  topografie NL

Slide 3 - Slide

Begrippen
✅ delta
✅ NAP
✅ sedimentatie
✅ oeverwal
✅ riviermonding
✅ winterdijk
✅ zomerdijk
✅ uiterwaard
✅ wiel
✅ komgrond

Slide 4 - Slide

Verschil hoog- laag Nederland
NAP = Normaal Amsterdams Peil
—> de gemiddelde hoogte van de         zeespiegel

Je ziet hier duidelijk verschil tussen het hoge en het laaggelegen deel van Nederland.
Overstroom jij als de dijken breken? Waarom wel/niet?

Slide 5 - Slide

0

Slide 6 - Video

Ontstaan Laag-Nederland + kenmerken
kaart van Nederland zonder polders/landaanwinning is een gatenkaas...

op 3 manieren land gewonnen: 
1- door de zee
2- door rivieren
3- door de mens

Slide 7 - Slide

  • duinen onstaan —> achter de duinen ondiep water —>   sedimentatie van zand en klei (= slib)
  • planten groeien achter de duinen —> moeras —> hierop onstond nieuwe bodemlaag —> veen (dode plantenresten)
1. Land gevormd door de zee

Slide 8 - Slide

0

Slide 9 - Video

2. Land gevormd door rivieren
▪️ Nederland : deltagebied van grote rivieren
     - Rijn
     - Maas
     - Waal
     - IJssel

Slide 10 - Slide

Hoe kan een rivier land “maken”?
  • rivier stroomt van hoog naar laag —> bv de rivier de Rijn stroomt van de bergen in Zwitserland naar het lage gebied van Nederland. 
  • zie kaart: 
    stroomgebied van de Rijn

Slide 11 - Slide

Deltagebied van rivieren
▪️ hoe lager het gebied, hoe langzamer het water stroomt
—> sedimentatie van zand bij overstroming rivier.
▪️ zand blijft vlakbij de oever liggen en hoopt zich op
—> oeverwal 
▪️ verder weg van de rivier stroomt water langzamer —> sedimentatie van kleideeltjes —> komgrond   
▪️ komgronden liggen dus lager dan de oeverwal 
Zandkorrels zijn groter en zwaarder dan kleideeltjes. Bij sedimentatie zakken zandkorrels daarom als eerste naar de bodem. Kijk maar eens hoeveel verschil er zit tussen zand en klei! 

Slide 12 - Slide

Kenmerken rivierenlandschap
  • Oeverwal het eerst bewoond door mensen
  • De mens nam meer maatregelen om het water tegen te houden: dijken

Slide 13 - Slide

soorten dijken
  • winterdijk —> ligt op de oeverwal, hoog
  • zomerdijk —> ligt dichtbij de rivier,   lager

  • tussen winterdijk en de rivier ligt een   gebied dat mag overstromen bij te hoog   water: de uiterwaarden

  • Kijk naar de afbeelding en zie het   verschil!

Slide 14 - Slide

1.2 Polders in Nederland

Slide 15 - Slide

Wat moet je kennen?
✅ Soorten polders en kenmerken
✅ Soorten water
✅ Verschil afwatering laag-NL en hoog-NL
✅ Sluizen en stuwen: afvoer water, wanneer
✅ Stappen afvoer water in polder

Slide 16 - Slide

Begrippen
✅ bemaling
✅ grondwater
✅ oppervlaktewater
✅ capillair water
✅ hangwater
✅ draineren
✅ boezem
✅ binnenwater
✅ polder
✅ sluis
✅ stuw
✅ buitenwater
✅ kwel
✅ kunstmatige afwatering
✅ natuurlijke afwatering

Slide 17 - Slide

Wat is een polder?
een polder is een stuk land, gewonnen op het water, omringd door dijken om zo de waterstand te kunnen regelen;

er zijn 3 soorten polders:

Slide 18 - Slide

polder 1
📌 zeepolder
  • ligt op zeeniveau (0m NAP)
  • sedimentatie van zand en klei door zee
  • komen voor aan de kust bij Waddenzee en Noordzee

Slide 19 - Slide

polder 2
📌 veenpolder:
  • ligt tussen 0 en 2m onder NAP
  • komen voor in West-NL
  • door draineren veenmoeras —> land droogt en zakt in
     —> dijken er omheen —> polder

Slide 20 - Slide

polder 3
📌 droogmakerij
  • ligt lager dan 2m onder NAP
  • was eerst een meer of stuk zee
  • komen vooral voor in West-NL
  • eerst een dijk om het water —> water wegpompen met   molen of gemaal —> kunstmatige afwatering —> polder

Slide 21 - Slide

water in de grond
grondwater
  • onzichtbaar
  • zit in openingen (poriën)   van zand- en kleideeltjes

Slide 22 - Slide

water in de grond
hangwater:
water dat bij regen wordt vastgehouden door bodemdeeltjes
capillair water:
water dat opstijgt tussen nauwe kanaaltjes
grondwater:
water in de poriën tussen zand- en kleikorrels

Slide 23 - Slide

 Oppervlaktewater:
  • zichtbaar
  • sloten, kanalen, rivieren,   meren, zeeën

Slide 24 - Slide

water in de polder
Kwelwater:
  • water dat stroomt tussen de   bodemdeeltjes
  • water uit hoger gebied kan naar lager gebied stromen
  • water kan onder de dijk doorsijpelen
Hier zie je hoe kwelwater door de dijk naar de uiterwaarden is gesijpeld.

Slide 25 - Slide

Afwatering laag-Nederland
Kunstmatige afwatering
  • sluis: bij zeepolders
  • bemaling: veenpolder en droogmakerij

Hoe?
❓water in de polder = binnenwater —> pomp of molen —> water in tijdelijke opslag = boezem —> via sluis kan water naar buitenwater

Slide 26 - Slide

Hoe komt water de polder in?
  • neerslag
  • kwel 
     = water wat tussen de              bodemdeeltjes door              stroomt in de grond
  • sluis

Slide 27 - Slide

Afwatering hoog-Nederland
Natuurlijke afwatering
  • door hoogteverschil loopt water van hoog naar laag
  • stuw 
     = bouwwerk bedoeld om          water vast te houden 
of water door te laten

Slide 28 - Slide

1.3  Waterproductie en watergebruik

Slide 29 - Slide

Wat moet je kennen?
✅ hoe wordt water                    gewonnen?
✅ verschil zoet en zout            grondwater
✅ watergebruik in industrie      en landbouw

Slide 30 - Slide

Begrippen
✅ doorlaatbaarheid
✅ drinkwater
✅ drinkwaterwinning
✅ filterende werking
✅ grondsoort
✅ industrieel watergebruik
✅ koelwater
✅ proceswater
✅ spaarbekken
✅ watervoetafdruk
✅ waterwingebied
✅ waterwinning
✅ zoetwaterzak

Slide 31 - Slide

Waterwinning: 3 manieren om drinkwater te maken
  1. grondwater
  2. oppervlaktewater
  3. duinen

Slide 32 - Slide

Drinkwater uit grondwater
WAAR
📌 Hoog-NL
HOE?
📌 Neerslag —> infiltreert in de bodem —> grondwaterlaag ligt op 20m tot 200m diepte —> naar boven gehaald en gezuiverd tot drinkwater.

Slide 33 - Slide

Drinkwater uit oppervlaktewater
WAAR?
📌 Laag-NL
WAAROM?
📌 grondwater is zout in laag-Nederland
HOE?
📌 water in spaarbekkens —> zuiveren
📌 duurder


Slide 34 - Slide

Drinkwater uit de duinen
WAAR?
📌 langs de kust
WAAROM? 
📌 drinkwater voor grote steden in de Randstad
HOE?
📌 zoetwaterzak
—> zoet water drijft op zout water in een soort zak
PROBLEEM
📌 zoetwaterzak werd te klein door teveel waterwinning
OPLOSSING
📌 water uit rivier in zoetwaterzak pompen, diep in de grond omdat plantengroei anders verandert

Slide 35 - Slide

Watergebruik in NL
Huishoudens:
📌 Per huishouden 120 liter/per persoon/per dag!

Industrieel watergebruik: 2 soorten:
proceswater: 
     water nodig in proces, bv wassen groente
     Hoeft niet drinkbaar te zijn —> oppervlaktewater + 
     grondwater.
koelwater
     afkoelen manchines, warm water in rivier en meer
     Electriciteitscentrales grootste gebruiker koelwater:        1600 liter/per dag/ per persoon!

Landbouw:
📌 irrigatie



Slide 36 - Slide

Amercentrale
koeltoren
om proceswater uit de fabriek af te koelen voordat het weer in de rivier wordt geloosd

Slide 37 - Slide

Watervoetafdruk
✅ Al het zoet water dat je gebruikt voor          huishouden, landbouw en in de                    industrie.

✅ Watervoetafdruk NL:
      - huishoudelijk water
      - industrieel water
      - landbouw water    +
      = watervoetafdruk

Slide 38 - Slide

1.4 Waterschappen: wat doen ze eigenlijk?

Slide 39 - Slide

Wat moet je kennen?
✅ huishoudelijk afvalwater: 
     soorten
✅ vervuiling water: soorten
✅ waterbeheer: organisaties
✅ functie waterschappen
✅ herkennen op foto wat 
     waterschap doet
✅ inspraak inwoners waterschap:
     hoe

Slide 40 - Slide

Begrippen
✅ brak water
✅ chemische vervuiling
✅ grijs water
✅ organische vervuiling
✅ Rijkswaterstaat
✅ thermische vervuiling
✅ verdroging
✅ verzilting
✅ waterkwaliteit
✅ waterkwantiteit
✅ waterschap
✅ watervervuiling
✅ zelfreinigend vermogen

Slide 41 - Slide

Soorten huishoudelijk water
  • zwart water: toiletwater —> goed zuiveren!
  • grijs water: douche, wasmachine, keukenwater 
                        —> weinig zuivering nodig

▪️ regenwater komt in riool: mengt met zwart water —> 
    vies —> zuiveren

Slide 42 - Slide

Soorten vervuiling water
  • organische vervuiling: etensresten, poep
  • chemische vervuiling: industrie
  • thermische vervuiling: warm koelwater industrie
  • vervuiling door landbouw: kunstmest in 
     oppervlaktewater —> bacterieën
  • verzilting: mengen zoet en zout water = brak water

Slide 43 - Slide

Waterbeheer in Nederland
  • Rijkswaterstaat: landelijk beheer water
  • Waterschappen: regionaal beheer, gekozen bestuur

TAKEN:
  1. waterkwaliteit controleren
  2. waterkwantiteit (= hoeveelheid) beheren: afvoer teveel water of                                                  tekort aanvullen, verdroging tegengaan
  3. beheer dijken, duinen en stuwen
  4. waterwegen goed bevaarbaar houden voor schepen


Slide 44 - Slide

0

Slide 45 - Video