HVM Les 2 Zenuwstelsel

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Zenuwstelsel

Inhoud

Zenuwstelsel: 

- ligging en functie

Opdracht

Evaluatie

Leerdoelen

• Je kent de ligging en functie van het zenuwstelsel.
• Je weet de weg van de prikkelgeleiding.
• Je weet het verschil tussen hersen - en ruggenmergzenuwen.
• Je kunt 3 belangrijke hersenzenuwen benoemen en waaruit deze ontspringen.

 Zenuwstelsel

Wat weet je nog van niveau 3?

Hoe heten de korte uitlopers van een zenuwcel / neuron?

1. dendriet
2. neuriet
3. axon
4. myeline

Waaruit bestaat de witte stof van het zenuwweefsel?

1. zenuwcellen
2. vette stof

1. Anatomische indeling

Centraal zenuwstelsel

Ligging: centraal gelegen binnen de schedel en ruggenwervel

1. Hersenen:

• Grote hersenen
• Kleine hersenen
• Hersenstam
• Tussenhersenen 

2. Ruggenmerg

Opdracht: 

In groepjes functie opzoeken en op het boord noteren

Functie grote hersenen:

gevoel, verstand, geheugen, bewustzijn, willekeurige motoriek

Functie kleine hersenen:

coördinatie van houding en beweging

Tussenhersenen:

voornamelijk stofwisseling

Functie hersenstam:

Uittredingsplaats hersenzenuwen

geleidingsorgaan

Centrum voor vitale functies ademhaling en hartcentrum

Perifeer zenuwstelsel 

Het ruggenmerg

• Centrale kanaal (ruggenmergvocht) 
• Grijze stof (zenuwcellen H)
• Witte stof ( zenuwvezels)
• Ruggenmergvliezen met ruggenmergvocht als beschermende laag 

Ruggenmerg

Voorhoorns:

• Ligging borstzijde
• Motorische zenuwcellen
• Voorwortel

Achterhoorns:

• Ligging rugzijde
• Sensibele zenuwcellen
• Achterwortel

Uitleg prikkelgeleiding

Perifeer zenuwstelsel 

Bestaat uit: 

• Hersenzenuwen - 12 paar
• Ruggenmergzenuwen - 31

Hersenzenuwen ontspringen uit de hersenstam. Het zijn gemengde zenuwen - motorisch en sensibel.

5de hersenzenuw

• Drielingzenuw of Nervus trigeminus
• Gemengde zenuw

1. bovenste oogtak
2. middelste bovenkaaktak
3. onderste onderkaaktak

• Aangezichtspijn 

Symptomen / te herkennen aan:

• Het lijkt op elektrische stroomstoten! Heftige pijnen op een bepaalde plek in het gezicht.
• Een plotselinge snijdende of bonzende hoofdpijn aan één zijde van het hoofd in de kaak of wang.
• Een zeurende of brandende pijn die uitstraalt.

7de hersenzenuw

• Aangezichtszenuw of Nervus facialis 
• Overheersend motorisch
• Vertakking vlak onder het oor richting de mimische spieren
• Aangezichtsverlamming 

10 de hersenzenuw 

• Zwervende zenuw of Nervus vagus
• Belangrijke motorische zenuw en behoort tot het parasympatische deel van het autonome zenuwstelsel.
• Activeert spijsvertering, maag en peristaltiek

Ruggenmerg- 

zenuwen

• Gemengde zenuw
• Functie is zowel animaal als autonoom > zijwortel
• 31 paar ruggenmergzenuwen
• Paardenstaart: 2L
• Functie: geleider van prikkels en reflexorgaan

7 hals

12 borst

5 lende

5 heiligbeen 

2 staartbeen

De eerste paar treedt uit tussen het achterhoofdsbeen en 1 ste halswervel

Nervus phrenicus

• Zenuw vanuit de halswervels.
• Door overprikkeling kan een stijve nek ontstaan en hoofdpijnklachten.

Nervus pelvicus

• Zenuw vanuit de heiligbeenwervels.
• Door overprikkeling kunnen bv blaasproblemen ontstaan.

Ruggenmerg- zenuw

Signaal verloop:

Afferenten: naar het c.z.s. toe - sensibel / gevoel

Efferenten: van het c.z.s. af - motorisch / effect

Afferent: van Latijn 'Ad' en 'ferre' = naartoe dragen. Ad is verbasterd tot af.

(bij adduceren wordt ad nog wel gebruikt)

Efferent: van Latijn 'Ex' en 'ferre' = vanaf dragen. Ex is verbasterd tot ef

(bij exoroteren wordt ex nog wel gebruikt)

Functieherstel centraal zenuwstelsel

Herstel van het centraal zenuwstelsel is verschillend. 

Hersenen: Trauma of doorbloedingsstoornissen binnen de schedel kunnen beschadigde neuronen zich niet meer herstellen. Andere neuronen functies kunnen het overnemen > Plasticiteit

Ruggenmerg: Beschadiging neuronen binnen de wervelkolom kunnen zich na beschadiging nagenoeg niet meer herstellen. Voorbeeld dwarslaesie

Functieherstel perifeer zenuwstelsel

• Neuronen die perifeer gelegen zijn kunnen zich wel herstellen.
• Op de beschadigde uiteinde groeien nieuwe zenuwen > Sprouting 

 Sleep de bovenstaande woorden naar het juiste zenuwstelsel

Centrale zenuwstelsel

Perifeer zenuwstelsel

Grote hersenen

Hersenstam

Hersenzenuw

Ruggenmergzenuw

Kleine hersenen

De pijn is heftig en snijdend boven het oog. Welke zenuw overheerst?

1. Nervus vagus
2. Nervus trigeminus
3. Nervus phrenicus
4. Nervus facialis

Het oog sluit niet goed en de rechterzijde van het gezicht hangt. Welke hersenzenuw is hier aangetast?

1. Nervus vagus
2. Nervus trigeminus
3. Nervus phrenicus
4. Nervus facialis

Opdracht

Maak de opdracht zenuwstelsel.

2. Functionele indeling

Enkele termen

Animaal = willekeurig = somatisch bv skeletspieren

Autonoom = onwillekeurig = vegetatief bv organen

• (Ortho)sympathisch = lichaam in actie (spijsvertering wel in rust)
  
• Parasympathisch = lichaam in rust (spijsvertering wel in actie)

Sensorisch = gevoel

Motorisch = beweging

Functie zenuwstelsel

Neurofysiologie 

Myeline

Gemyeliniseerde neuriet: geleiden prikkels snel

- al goede prikkeling met zachte massagetechnieken

Ongemyeliniseerde neuriet: geleiden prikkels langzaam

- pas goede prikkeling met hardere en scherpere technieken

Bij HVM gecontroleerde weefselschade: activatie vernieuwing huid en collageen.

Neuron

Receptoren: zintuigelijke ontvangers

Synaps: prikkel tussen 2 zenuwcellen

Neurotransmitter: overdrachtsstof die ontstaat bij een prikkel

Prikkel ontstaat door input uit de omgeving, vanbuiten of van binnenuit of en elektrische ontlading bij de grote hersenen zoals een idee, gedachten 

Neurotransmitters

Acetylcholine: komt vrij bij een prikkeloverdracht via de parasympatische zenuwvezels en de motorische eindplaatjes. Werking > bloedvat verwijdend

Noradrenaline: komt vrij bij een prikkeloverdracht via de ortho-sympathische zenuwvezels.

Werking >  bloedvat vernauwend 

Motorische eindplaatjes: is het uiteinde van een neuriet van de motorische zenuw. Hierdoor wordt een spier of orgaan geïnnerveerd 

Animale prikkel

Prikkel van buitenaf via receptor (bv huid)

Via sensibele neuron (afferent, achterwortel)

Via ruggenmerg naar hersenen

Terug via ruggenmerg 

Naar motorische neuron (efferent, voorwortel)

Naar bv spier

Autonome prikkel

Verloopt zoals een animale prikkel, de prikkel komt echter NIET  tot bewustzijn in de hersenen.

De prikkel verloopt via de hersenstam.

De prikkel is onbewust, je hebt er geen invloed op.

Reflex prikkel

- verloopt NIET via het centrale zenuwstelsel

- prikkelverloop direct omgeschakeld via het ruggenmerg

- via zogenaamde schakelneuronen

Combineer het begrip met de juiste uitleg

is actief als het lichaam actief is

is actief als het lichaam in rust is

willekeurige zenuwstelsel

onwillekeurige zenuwstelsel

animale zenuwstelsel

vegetatieve zenuwstelsel

sympatische zenuwstelsel

parasympatische zenuwstelsel

Autonoom zenuwstelsel

Animale zenuwstelsel

Bewuste acties

Bloedvaten vernauwen

Samentrekking van de maag

Samentrekken van mimische spieren

Reflexen

De prikkel komt binnen vanaf de huidreceptor. Met welke prikkel hebben we te maken?

1. Motorische en efferente zenuwvezel
2. Sensibele en efferente zenuwvezels
3. Sensibele en afferente zenuwvezel

Wat is waar over een autonome prikkel?

1. verloopt via de hersenen
2. verloopt via de hersenstam
3. verloopt via het ruggenmerg

Check leerdoelen

• Je kent de ligging en functie van het zenuwstelsel.
• Je weet de weg van de prikkelgeleiding.
• Je weet het verschil tussen hersen - en ruggenmergzenuwen.
• Je kunt 3 belangrijke hersenzenuwen benoemen en waaruit deze ontspringen.

Het ruggenmerg

• Centrale kanaal (ruggenmergvocht) 
• Grijze stof (zenuwcellen H)
• Witte stof ( zenuwvezels)
• Ruggenmergvliezen met ruggenmergvocht als beschermende laag