6. Het dagritme in de kinderopvang

• Opvoedkunde
• Secundair onderwijs

Beeld je in: "Je bent een kind van 3 jaar. Hoe ziet jouw dag eruit in de opvang?

6. Het dagritme in de kinderopvang

Inhoud:

6.1 De eerste keer in de kinderopvang
6.2 Dagindeling in de kinderopvang: dagplanning, onthaalmomenten, eetmomenten, slaap en rust, afscheid.
6.3 Vrij spel in de kinderopvang
6.4 Activiteiten in de kinderopvang

Cursus kinderbegeleider pag. 214 tot pag. 248

+ Leerpad 6. Hoe verloopt een dag in de kinderopvang?

6.1 De eerste keer in de kinderopvang

Wanneer een baby of peuter naar de kinderopvang gaat, begint het wennen eerst samen met de ouders en daarna alleen. 

Wennen = Het geleidelijk aan laten verlopen van de overgang van het thuismilieu van het kind naar de kinderopvanglocatie.

Wanneer wennen?

• Het kind gaat  voor het eerst naar de opvang.
• Na een langere ziekteperiode of vakantie.
• Bij een groepswissel, bijvoorbeeld van de baby- naar de peutergroep.
• Bij de overstap naar school of buitenschoolse opvang.

Waarom wennen?

De eerste dagen in de opvang kunnen stressvol zijn voor het kind. Het kind ervaart nieuwe mensen, onbekende geluiden, vreemde geuren… Daarom is het goed om vooraf te wennen. Zo verloopt de overgang van thuis naar de opvang soepeler en op het ritme van het kind.

Welke voordelen heeft het wennen voor het kind?

Voordelen voor het kind:

1. minder stress voor het kind
2.  minder angst voor het kind
3. minder kans op wiegendood

Voordelen voor de ouders:

1. Hoger welbevinden voor de opvoeders.
2. De opvoeders krijgen een duidelijk beeld van de werking van de kinderopvang.

Voordelen voor de kinderbegeleider:

1. De kinderbegeleider krijgt informatie over hoe de ouders zijn kind troost of met hem speelt.
2. Ouders kunnen signalen en de betekenis ervan doorgeven zodat de kinderbegeleider gepast kan reageren op het gedrag van het kind.

4 onderdelen van de kennismaking/wenmoment:

1. formeel gedeelte
2. informeel gedeelte
3. rondleiding
4. meespelen in de kinderopvang

Digitale leerpaden (Ped)agogisch handelen

6. Hoe verloopt een dag in de kinderopvang?

Theorie en technieken 

-> De eerste keer in de opvang: vraag 2B - 2E

Klaar? 

Maak de (extra) oefeningen (1-4) in het leerpad 

De eerste keer in de opvang 

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.1 De eerste keer in de kinderopvang (p.214-216)

Opdracht

Ga op zoek naar vijf tips die je kan meegeven aan de ouders die willen langskomen voor een wenmoment.

Maak hiervan een collage in Canva en dien in via Google Classroom!

Bereid je kind voor

Vertel op voorhand dat jullie samen naar de opvang/school gaan, zodat het kind weet wat er komt.

Blijf positief en rustig

Kinderen voelen de emoties van hun ouders. Als jij vertrouwen uitstraalt, voelt je kind zich sneller veilig.

Geef je kind de tijd

Verwacht niet dat je kind meteen alles leuk vindt. Wenmomenten zijn bedoeld om rustig op te bouwen.

Neem iets vertrouwds mee

Een knuffel, doekje of ander voorwerp van thuis kan houvast geven.

Maak duidelijke afspraken over afscheid

Spreek kort af, zeg wanneer je terugkomt en houd je eraan. Dat geeft je kind vertrouwen.

Opdrachtomschrijving

Een wenmoment = eerste kennismaking van ouders en kind met opvang of school.

Belangrijk: kind kan wennen, ouders krijgen vertrouwen en info.

Opdracht:

• Zoek 5 praktische tips voor ouders bij een wenmoment.

• Maak in Canva een collage met tekst én beeld.

• Lever in via Google Classroom (tegen de deadline).

Beoordeling (15 punten):

• Inhoud: 5 bruikbare tips, betrouwbaar (5)
• Vormgeving: overzichtelijk, creatief, leesbaar (5 p)
• Bronnen & taal: 2 bronnen, correct Nederlands (5p)

6.2 Dagindeling in de kinderopvang

6.2.1 Dagplanning in de kinderopvang

6.2.2 Onthaalmomenten in de kinderopvang

6.2.3 Eetmomenten in de kinderopvang

6.2.4 Slaap en rust in de kinderopvang

6.2.5 Afscheid

Waarom is een duidelijke dagindeling belangrijk in de kinderopvang?

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.2.1 Dagplanning in de kinderopvang (p. 216-219) 

Dit moet ik begrijpen na het verwerken: 

• Ik begrijp wat een gestructureerde dagindeling inhoudt.
• Ik begrijp waarom een goede dagindeling voor kinderen belangrijk is
  
  

Klaar? Maak het digitale leerpad (Ped)agogisch handelen

6. Hoe verloopt een dag in de kinderopvang? 

Dagplanning in de kinderopvang vraag 3A - 3C

6.2.2 Onthaalmomenten in de kinderopvang

Een warm onthaal is een onthaal waarbij je aandacht en tijd geeft aan het kind en zijn opvoeder.

• Verwerk werkveldgids pagina 219 - 221 
• Maak per twee vraag 4A - 4D 'onthaalmomenten in de kinderopvang' (Leerpad 6)

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.2.3 Eetmomenten in de kinderopvang (p. 221-225) 

Dit moet ik begrijpen na het verwerken: 

• Ik begrijp wat het ondersteunen van kinderen bij eetmomenten inhoudt.
• Ik begrijp hoe ik omga met moeilijke eters.
  
  

Klaar? p.224 & 225 -> Lezen en oefeningen in de kantlijn maken.

Maak het digitale leerpad (Ped)agogisch handelen

6. Hoe verloopt een dag in de kinderopvang? 

Eetmomenten in de kinderopvang vraag 5A - 5C

+ Oefeningen eetmomenten

6.2.4 Slaap en rust in de kinderopvang

Regelmaat en voldoende slaap zijn belangrijk:

1. Groei en herstel
2. Mentaal welzijn en cognitieve functies
3. Verhoogde weerstand

Wat is een slaapritueel?

1. Een opeenvolging van vaste gewoontes voor het slapengaan.
2. Een opeenvolging van vaste gewoontes na het slapen.
3. Het slaapmoment een plaats geven in de vaste dagstructuur.
4. De hoeveelheid slaap een kind nodig heeft, is verschillend per leeftijd.

Digitale leerpaden (Ped)agogisch handelen

6. Hoe verloopt een dag in de kinderopvang?

Maak de oefeningen in de kantlijn pagina 226-229

Theorie en technieken -> Slaap en rust in de kinderopvang 

Maak vraag 6A en maak de (extra) oefeningen onder theorie en technieken (1-4): Slaap en rust

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.2.4 Slaap en rust in de kinderopvang (p.226-229)

LEF! Kinderbegeleider voor Opvoeding en begeleiding '6.2.5. Afscheid’.

Dit moet ik begrijpen na het verwerken: 

• Ik begrijp waarom afhaalmomenten belangrijke momenten zijn in het contact met kinderen en ouders.
• Ik begrijp wat over het verloop van de dag van een kind aan ouders kan verteld worden.
• Ik begrijp waarom he belangrijk is om eerlijk aan ouders te vertellen hoe de dag voor een kind verlopen is.
• Ik begrijp hoe ik omga met ouders in de kinderopvang.
• Ik begrijp wat een veilige (speel)omgeving inhoudt.

Dit moet ik kunnen na het verwerken 

Ik vertel aan ouders hoe de dag geweest is.

Ik begeleid kinderen bij het afhaalmoment.

6.2.5 Afscheid

• warm afscheid
• inspelen op wensen en behoeften van het kind
• sta open voor communicatie met de opvoeders
• scheidingsangst kan aanwezig zijn 

Les 5PMW start 25/09/2025

Wat is scheidingangst?

• = seperatieangst
• Het reageert verdrietig als vertrouwde mensen uit zijn/haar omgeving weggaan.
• = meestal rond de leeftijd van 8 maanden tot 18 maanden.
• komt bij ieder kind voor maar het ene kind reageert hier intenser op dan het andere kind.
• deze angst is van voorbijgaande aard.

Tips voor een goed afscheid.

• Maak gebruik van vaste rituelen
• Houd het afscheid kort
• Laat het kind even zijn vertrouwde knuffel bijhouden
• Leid het kind af met een boekje lezen of spelen
• Maak de dagstructuur visueel
• Maak gebruik van troostwoordjes
• Laat de opvoeders het kind uitbundig begroeten bij het ophalen 

Belangrijk

Tijdens onthaal en afscheid worden aanwezigheden genoteerd.

• Kinderbegeleider noteert het uur van brengen en afhalen
• Kinderbegeleider houdt de dagen en uren bij van aanwezigheid van het kind in de kinderopvang (dit kan schriftelijk of digitaal)

Waarom is het belangrijk om de aanwezigheden nauwkeurig bij te houden?

Praktische opdracht:  "Een warm afscheid aan de deur"

• Maak groepjes van 3 leerlingen
•  Ervaar hoe je als kinderbegeleider het kind en zijn/haar ouders kan begeleiden bij het afscheid
• Creeër een veilige sfeer, hanteer afscheidsrituelen en ga om met emoties
• Iedereen is eens kinderbegeleider
• Duur rollenspel:minimum 2 minuten - maximum 4 minuten

Digitale leerpaden (Ped)agogisch handelen

6. Hoe verloopt een dag in de kinderopvang?

Theorie en technieken -> Afscheid

Maak vraag 7A + 7B

+ de (extra) oefeningen Afscheid

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.2.5 Afscheid (pagina 230)

Digitale leerpaden (Ped)agogisch handelen

7. Hoe organiseer je activiteiten in de kinderopvang?

Leerdoelen

Voorkennis

Casus

6.3 Vrij spel in de kinderopvang 

Vrij spel

• = buiten de dagstructuur (-> een groot deel van de dag)
• het kind kiest zelf wat het doet
• ervaringen en gebeurtenissen worden verwerkt
• prikkelt de creativiteit van het kind en ontdekt eigen vaardigheden
• ontdekt de wereld op zijn eigen manier

Wat zijn de voordelen van vrij spel?


Wat zijn de voordelen van vrij spel?

Wat is de rol van de kinderbegeleider tijdens vrij spel?

• betrokken zijn
• toezicht houden en de veiligheid bewaken 
• gepaste materialen aan het kind aanbieden
• ervoor zorgen dat de ruimte aangepast is

Digitale leerpaden (Ped)agogisch handelen

7. Hoe organiseer je activiteiten in de kinderopvang?

Theorie en technieken -> Vrij spel in de kinderopvang

Maak vraag 1A + 1B

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.3 Vrij spel in de kinderopvang (pag. 231)

6.4 Activiteiten in de kinderopvang

Waarom is spel belangrijk voor een kind?

• is een middel om contact te maken met de buitenwereld
• het doet ervaringen op
• het kind leert creatief oplossingen te zoeken
• het kind ontdekt de wereld
• het kind oefent verschillende vaardigheden
• het kind leert ervaringen te verwerken 

Factoren van keuze van vrij spel:

• hangt af van de interesses van het kind
• hangt af in welke ontwikkelingsfase het kind zich bevindt

• het soort spel hangt af van de leeftijd en de ontwikkelingsfase van het kind
•  als kinderbegeleider moet je variëren in het aanbod van activiteiten

6.4.1 Soorten spelvormen

Soorten spelvormen:

1. Spelen met voorwerpen (exploratief spelvorm): spelen met water, zand, voelboekje, parels, dozen, rietjes, dennenappels...
2. Bewegingsspel: tikkertje, voetbal, dansen, fietsen, ...
3. Interactief spel: samen spelen vb. verkleden, winkeltje, verstoppertje ....
4. Creatief spel: tekenen, schilderen, knutselen, klei, ....
5. Fantasiespel/rollenspel (winkeltje, doktertje, toneel, ...)
6. Spelen met taal: liedjes, versjes, poppenkast, verhaaltje voorlezen, ...

Digitale leerpaden (Ped)agogisch handelen

7. Hoe organiseer je activiteiten in de kinderopvang?

Theorie en technieken -> Activiteiten in de kinderopvang

Vraag 2A - 2C

+ Oefeningen (onder Theorie en technieken)

Verwerk in LEF! Kinderbegeleider:

6.4 Activiteiten in de kinderopvang (p. 233)

6.4.1 Soorten spelvormen

Opdracht: zet de juiste spelvorm bij juiste afbeelding

Soorten spel

1. Imitatiespel
   
2. Bewegingsspel
3. Fantasiespel
   
4. Constructiespel
   
5. Regelspel

Fantasiespel

• Rollenspel: doen alsof en na doen spel
  
• Kind speelt dingen na die hij echt heeft gezien
  
• Oefenen voor later
• Vader en moedertje, dokter, brandweer, met popen spelen
• Veel praten (taalontwikkeling)

Bewegingsspel

• Ren spel/tik spel
• Dansen en springen
  
• Glijbaan, klimtoestel, ballenbak, tikkertje
  
• Straatspel
  
• Balspel
• Fietsen
  
• Behendigheidsspel

Creatief spel

• Bouwen
  
• Ruimtelijk inzicht
  
• Oog hand coördinatie
  
• Samen werken
• Creativiteit

Regelspel

• Bordspellen
  
• Sporten
  
• Leren omgaan met regels, op je beurt wachten, winnen/verliezen, teleurstelling, afspraken maken en samenwerken

Andere soorten spellen

Denkspel

Woordspel

Concentratiespel

Puzzelspel

Quiz
Muziekspel

Kaartspel

Gezelschapsspel

Welk soort spel spelen deze kinderen?

Welk soort spel speelt dit kind?

Een gezelschapsspel is een:

1. creatief spel
2. interactief spel
3. taal spel
4. samenspel

Zich verkleden in een prinses is een:

1. creatief spel
2. interactief spel
3. fantasie spel
4. samenspel

Naar de poppenkast kijken en luisteren is een:

1. creatief spel
2. interactief spel
3. fantasie spel
4. taalspel

touwtje springen is een :

1. bewegingsspel
2. interactief spel
3. fantasie spel
4. taalspel

Speelhoeken

Mogelijke speelhoeken:

• ontdekhoek
• bouwhoek
• muziekhoek
• creatieve hoek
• fantasiehoek
• spellenhoek
• poppenhoek