Rechtsstaat, par 6b VWO

• Maatschappijleer
• Middelbare school

6. Staat de rechtsstaat onder druk?

lesdoel:

Na deze les kunnen jullie enkele voorbeelden van botsende grondrechten in Nederland benoemen. Daarbij kunnen vertellen waarom in een rechtsstaat het voeren van een discussie over botsende grondrechten belangrijk is.

even herhalen:

Kenmerken van een rechtstaat

• Er is een grondwet met daarin grondrechten: (zoals persvrijheid en godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting)


• Er is een scheiding der machten
• legaliteitsbeginsel (geen straf zonder rechtsgrond)
• Er is onafhankelijke rechtspraak

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld: veiligheid en rechtsgelijkheid; 

Hoever mag de overheid gaan om misdaad te bestrijden?

kroongetuige

een kroongetuige is een crimineel die zelf minder straf krijgt in ruil voor zijn medewerking (waardoor andere criminelen kunnen worden aangehouden). Hoe zit dit qua rechtsgelijkheid?

Utilitarisme: de stroming die kijkt naar de gevolgen van een handeling voor het algemene belang.

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld:vrijheid van meningsuiting en veiligheid

Persvrijheid (vrijheid van meningsuiting) is essentieel voor een rechtsstaat.

In een rechststaat zijn media onafhankelijk van de overheid.

De media vormt de 5e  macht (schaduwmacht)

(ambtenaren zijn de 4e)

 

 

rechterlijke afweging bij botsing 

De rechter maakt de afweging of hetgeen iemand zegt of schrijft valt onder de vrijheid van meningsuiting of dat het te ver gaat en het daarmee de vrijheid van een ander beperkt.

Wet openbaarheid bestuur(WOB)

In een rechtsstaat is transparantie belangrijk.

Informatie is (behoudens uitzondering) openbaar. Burgers kunnen op grond van deze wet een verzoek om informatie aan de overheid doen.

persvrijheid en het recht op bronbescherming

Een journalist hoeft zijn informatiebron niet bekend te maken (behalve bij hoge uitzondering qua staatsveiligheid).

vb (onterechte) gijzeling van journalisten door de Nederlandse overheid 

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld: veiligheid en privacy; 

Hoeveel mag de overheid van ons weten?

 Botsende grondrechten in onze rechtsstaat

bijvoorbeeld: vrijheid en veiligheid

zoals de vijheid van godsdienst en terrorismebestrijding

Hoe heet de NL'se inlichtingendienst?

1. FIOD
2. CIA
3. ARBO
4. AIVD

AIVD

Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Bewaakt de nationale veiligheid. Let in het bijzonder op:

extremisten (religieuze-, nationalistische- en rechtsradicalen). Wil ingrijpen voordat er aanslagen gepleegd worden.

0