2.2 DNA en specialisatie van cellen - Deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.2 DNA en specialisatie van cellen

Deel 1

Leerdoelen 2.2 DNA en specialisatie van cellen

1. Je kunt de bouw van DNA vergelijken met de bouw van RNA.

2. Je kunt de code van een stukje DNA via RNA naar een aminozuur vertalen. 

3. Je snapt het verschil tussen transcriptie, translatie en replicatie. 

4. Je kunt de stappen van de celcyclus beschrijven.

Bouwstenen van DNA

Nucleotide

BINAS 71C

Basenparen:

A = T

G = C

_

BINAS 71B

Wat maakt een zenuwcel anders dan een huidcel?

Uiterlijk? Functie? levensduur?

Celspecialisatie

De ene cel is de andere niet doordat er verschillende eiwitten gemaakt worden in elke cel!

DNA bevat de bouwinstructie voor eiwitten: als andere genen "aangezet" worden (dus actief zijn - er is dan genexpressie van het gen), maakt de cel andere eiwitten

Cellen zijn eiwit-fabrieken !

van DNA naar RNA

Een stuk DNA dat codeert voor één eiwit (eigenschap) is een gen.

De nucleotidevolgorde van dat stuk DNA is de code voor het maken van het eiwit.

Eiwitten bestaan uit een keten van aminozuren. Er zijn 20 verschillende aminozuren 

BINAS 67H1

van DNA naar RNA

DNA kan de celkern niet verlaten (= te groot). Dus moet er een kopietje gemaakt worden van een stukje DNA. Dit is mRNA (messenger RNA = boodschapper RNA). RNA kan wel de celkern verlaten en dus zich verplaatsen naar de ribosomen (RER). De ribosomen maken van de code van mRNA aminozuren. En aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten !

DNA	mRNA
suiker deoxyribose	suiker ribose
base thymine	base uracil
dubbele streng nucleotiden	enkele streng nucelotiden
DNA molecuul bestaat uit duizenden nucleotiden	RNA molecuul bestaat uit honderden nucelotiden

mRNA is een kopietje van een stukje DNA

www.bioplek.org

van DNA naar RNA

Opdracht:

Stukje matrijs DNA = AGC TAC AAC TGG CAC GGA CTG ATT TGT

1. "Vertaal" het matrijs DNA naar mRNA (=complementerend).

2. Let op! mRNA bevat U ipv T

3. Tot slot "vertaal" je het mRNA naar een aminozuurketen.

van RNA naar eiwit

Het mRNA verlaat de celkern (via een kernporie) naar het cytoplasma en bindt aan een ribosoom.

Het ribosoom leest het mRNA in steeds 3 basen tegelijk

(= codon).

van RNA naar eiwit

Bijvoorbeeld codon AAG. 

BINAS 71G

van RNA naar eiwit

Bijvoorbeeld codon AAG. 

BINAS 71G

van RNA naar eiwit

Translatie door een ribosoom begint altijd bij een AUG code

(= startcodon). Hiermee wordt een methionine aminozuur ingebouwd.

Er zijn een paar mogelijke stopcodons waarmee de translatie stopt ->  er wordt dan GEEN aminozuur meer toegevoegd aan de keten !

van DNA naar RNA

Opdracht:

Stukje matrijs DNA = AGC TAC AAC TGG CAC GGA CTG ATT TGT

1. "Vertaal" het matrijs DNA naar RNA (=complementerend).

2. Let op! mRNA bevat U ipv T.

3. Tot slot "vertaal" je het RNA naar een aminozuurketen.

matrijs DNA = AGC TAC AAC TGG CAC GGA CTG ATT TGT

      mRNA =    UGC AUG UUG ACC GUG CCU GAC UAA ACA

Ribosoom begint bij het startcodon, dus UGC "doet niet mee".

Het startcodon wordt ingebouwd.

Ribosoom stopt bij stopcodon, maar wordt NIET ingebouwd. Dus ACA "doet ook niet meer mee".

De aminozuurketen wordt:

Met - Leu - Thr - Val - Pro - Asp

Huiswerk

Bestudeer 2.2

Bekijk nogmaals deze LessonUp en bekijk 

de link (van bioplek) en de filmpjes die aan het einde staan.