Oefeningen en BS 10: erfelijkheidsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Een meisje heeft de genen voor de oogkleur: Aa.
Zij is dan:

1. Homozygoot recessief
2. Heterozygoot
3. Homozygoot dominant

A zorgt voor bruine ogen
a zorgt voor blauwe ogen
Welke kleur ogen is dominant?

1. A (bruin)
2. a (blauw)

Frank heeft voor het haarkleur de genen BB (bruin), Frank is

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief

Rode bloemen zijn dominant (A), witte bloemen recessief (a). Maar bloemen met het genotype Aa hebben roze bloemen, dit genotype noem je dan:

1. Dominant
2. Intermediair
3. Recessief

Chromosomen liggen in de

1. Celwand
2. Celmembraan
3. Cytoplasma
4. Celkern

Een mens heeft in een geslachtscel (eicel of zaadcel).

1. 46 chromosomen
2. 23 chromosomen

Het genotype is

1. Alle erfelijke eigenschappen
2. Alleen het uiterlijk

Het fenotype is

1. Alleen erfelijk
2. Erfelijk en invloeden van de omgeving
3. Alleen de invloeden van de omgeving

Mitose is de

1. Gewone celdeling
2. Reductiedeling (vorming geslachtscellen)

De kleur van erwten is een erfelijke eigenschap.
Een bepaalde erwtenplant is opgegroeid uit een gele erwt. Hij wordt gekruist met een andere erwtenplant die ook is opgegroeid uit een gele erwt. Onder de nakomelingen uit deze kruising komen zowel gele als groene erwten voor.

Wat is het genotype van beide ouderplanten voor de kleur van de erwten waaruit ze zijn opgegroeid?

1. Beide planten zijn heterozygoot.
2. Beide planten zijn homozygoot.
3. De ene plant is heterozygoot, de ander homozygoot

Alle kinderen uit één gezin hebben hetzelfde DNA?

1. Ja
2. Nee

Door geslachtelijke voortplanting ontstaan organismen met nieuwe genotypen

1. Ja
2. Nee

In de kern van een lichaamscel van een mens zitten 46 chromosomen

1. Ja
2. Nee

Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast

1. Ja
2. Nee

Eicellen van een plant bevatten 16 chromosomen. Hoeveel chromosomen bevat de cel van een blad van deze plant?

1. 16
2. 32

Op welk moment komt het genotype van een baby tot stand?

1. Op het moment van de geboorte
2. Op moment van de bevruchting van de eicel
3. Op moment van de vorming van de eicel

Een ouderpaar heeft twee dochters. De dochters berekenen hoeveel van hun chromosomen, in theorie, precies hetzelfde kunnen zijn. Hoeveel chromosomen kunnen er maximaal hetzelfde zijn bij de twee dochters?

1. 22
2. 23
3. 45
4. 46

Biotechnologie wordt onder andere toegepast bij de productie van voedingsmiddelen, geneesmiddelen en enzymen. Noem een andere groep producten waarbij men tijdens de productie gebruik maakt van biotechnologie.

1. Hormonen
2. Schimmels

Een plant met brede bladeren wordt gekruist met een plant met smalle bladeren. Het gen brede bladeren is dominant (B). De plant met brede bladeren (vrouwtje) is homozygoot en de plant met smalle bladeren is homozygoot (man).
Hoe groot is de kans op het genotype Bb?

Een vrouwtjeskonijn met ruw haar wordt gekruist met een mannetjeskonijn met glad haar. Glad haar is dominant (H). Het mannetje is homozygoot. Hoe groot is de kans dat de F2 generatie het fenotype glad haar heeft?

Erfelijkheidsonderzoek

Erfelijkheidsonderzoek

Een erfelijkheidsonderzoeker onderzoekt hoe groot de kans is dat er kinderen worden geboren met een erfelijke afwijking

Man en vrouw kunnen daarna beslissen over een eventuele zwangerschap of het beeindigen ervan.

Advies inwinnen - Wanneer doe je dat?

RISICOGROEPEN

• Als er een ernstige erfelijke ziekte in de familie voorkomt
  
• Als een vrouw bv. al meerdere keren een miskraam heeft gehad
• Als een man of vrouw heeft blootgestaan aan een hoge dosis radioactieve straling
  

Wanneer ben je drager?

• Wanneer je niet zelf ziek bent
• Maar wel het gen bezit (je genotype is heterozygoot Aa)
• Jouw kind kan van jou het gen van de ziekte krijgen en heeft daardoor een verhoogde kans. 

Voorbeeld CF

Taaislijmziekte (CF) is een erfelijke ziekte en zorgt voor problemen met de vertering van voeding en (chronische) luchtweginfecties.

Iemand die wel het gen voor de zieke hypofosfatase bezit maar zelf niet ziek is, wordt een drager genoemd.

Is Stephanie een drager? En Henry?

1. Alleen Stephanie is een drager.
2. Alleen Henry is een drager.
3. Stephanie en Henry zijn beiden drager.
4. Stephanie en Henry zijn beiden geen drager.

Prenataal onderzoek

Onderzoek vóór de geboorte, tijdens de zwangerschap wordt het ongeboren kind onderzocht op een ziekte of afwijking:

Echoscopie

Vlokkentest

Vruchtwaterpunctie

NIPT-test

Echoscopie

Door middel van geluidsgolven wordt het embryo zichtbaar gemaakt op het scherm.

Alleen abnormale vormen

kunnen worden gesignaleerd

Vlokkentest

Er wordt weefsel uit de placenta gehaald.

De chromosomen van de cellen worden onderzocht

Vruchtwaterpunctie

Er wordt vruchtwater met cellen van het kind uit de baarmoeder gehaald.

De chromosomen van deze cellen worden onderzocht op afwijkingen van het DNA.

NIPT - test

Bloedafname bij de moeder

Cellen van het kind onderzocht op afwijkingen in het DNA

Bij een vruchtwaterpunctie wordt weefsel uit de placenta weggehaald.

1. juist
2. onjuist

Bij een vlokkentest wordt weefsel uit de placenta weggehaald.

1. juist
2. onjuist

Hier zie je

1. de vlokkentest
2. postnataal onderzoek
3. vruchtwater-punctie
4. NIPT-test

Bij welk erfelijkheidsonderzoek kun je het erfelijk materiaal van het ongeboren kind NIET onderzoeken?

1. Echoscopie
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest
4. NIPT- test