4.2 Platteland en stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom!

Geschiedenis

M1

28 maart 2025

Wat ligt er op tafel?

- schrift, etui, iPad

Planning

• Terugblik 4.2.1
• Uitleg 4.2.2
• Quizje 4.2.2
• Aan de slag met 4.2.2
• Filmpje 'Schooltv'

Tijdvak 4:

Tijd van steden en staten

Leerdoelen

• Je kunt verschillende verbeteringen in de landbouw vanaf het jaar 1000 beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen hoe een stad aan stadsrechten kan komen.
  
• Je kunt beschrijven welke voordelen de Hanze had voor kooplieden.
  
• Je kunt uitleggen wat een gilde is en waarom ambachtslieden bij een gilde zitten.
  

4.2 Platteland en stad

Meer voedsel

• Europa rond het jaar 1000: meer voedsel
  
• Oorzaak: ontwikkelingen in de landbouw
  
• Bijvoorbeeld: drieslagstelsel 
  
• Meer voedsel, gevolg: de bevolking groeit

Drieslagstelsel

Andere beroepen

Genoeg voedsel: niet iedereen hoefde boer te zijn

Gevolg: ontstaan andere beroepen

Ambachten: Een beroep waarbij producten met de hand gemaakt worden

Aan de slag

Wat: maak opdrachten 1 t/m 6 van 4.2 Platteland en stad

Hoe: alleen, overleggen mag

Klaar? Ga verder met opdrachten 7 t/m 10 van 4.2

Met welk tijdvak zijn we nu bezig?

1. Tijdvak 1. Jagers en boeren
2. Tijdvak 2. Grieken en Romeinen
3. Tijdvak 3. Monniken en ridders
4. Tijdvak 4. Steden en staten

Wat was er rond het jaar 1000 in Europa?

1. Meer mensen die dood gingen
2. Meer oorlogen
3. Meer vikingen
4. Meer voedsel

Welk stelsel is dit? 'Bij dit stelsel wordt de landbouwgrond in drie stukken verdeeld.'

1. Drieslagstelsel
2. Hofstelsel
3. Leenstelsel

Welke dieren werden steeds meer op het land gebruikt om te ploegen?

1. Geiten
2. Herten
3. Ossen
4. Schapen

Wat is geen ambacht?

1. Bakker
2. Boer
3. Mandenmaker
4. Smit

De markt

• Ambachtslui gingen hun spullen verkopen op een markt in een stad. 
  
• Gevolg: sommige ambachtslieden gingen in steden wonen
  
• Rond het jaar 1000: veiliger om te reizen
  
• Gevolg: de handel nam toe
  

De markt

• Een markt was vaak bij een rivier en een kasteel of klooster.
  
•  Een marktplek kon uitgroeien tot een stad. 
• Een haven: schepen konden makkelijk een stad bereiken.

Rond 1060 kreeg Stavoren, in Friesland, als eerste Nederlandse stad stadsrechten.

Stadsrechten

• De rechten van een stad op eigen bestuur en eigen rechtspraak.
  

• Voordelen van stadsrechten: 
• Toestemming om een muur te bouwen (betere verdediging)
• Ze mochten ook een markt houden wat erg veel geld opleverde.

De Hanze

• Een handelsverbond tussen meerdere steden uit verschillende landstreken uit Noord- en Midden-Europa.

• Voordelen van een handelsverbond: 
• Kooplieden (handelaren) reisden voortaan vaak samen 
• Minder belasting te betalen
• Afspraken over de prijzen

Nederlandse hanzesteden

Een gilde

• Een groep mensen met hetzelfde ambacht, vak of beroep.

• Taken van een gilde:
• Regels over prijs en kwaliteit van de producten.
• Opleiding van ambachtslieden.
• Familiezorg als een gildelid ziek werd of stierf.

Ambachtslui gingen hun spullen verkopen op een markt in een stad. Wat was hiervan het gevolg?

1. Dat sommige ambachtslieden in steden gingen wonen
2. Dat het veiliger werd om te reizen
3. Dat de handel toenam

Waar kon je vroeger niet een markt vinden.

1. Bij een rivier
2. Bij een boerderij
3. Bij een kasteel
4. Bij een klooster

Welke Nederlandse stad kreeg als eerste stadsrechten?

1. Amsterdam
2. Leeuwarden
3. Rotterdam
4. Stavoren

Wat is een ander woord voor kooplieden?

1. Boeren
2. Ambachtslieden
3. Handelaren
4. Soldaten

Wat was geen Hanzestad?

1. Deventer
2. Harderwijk
3. Den Haag
4. Zwolle

Aan de slag...

Wat: maak opdrachten 1 t/m 5 van 4.2

Hoe: alleen, overleggen mag, oortjes mogen in

Niet af. Extra vakflexuur ges.

Klaar? Ga verder met opdrachten 6 t/m 13 van 4.2