hoofdstuk 9

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 9: Bindingsvraagstuk veiligheid

Imke, Luna en Charlotte

Paragraaf 9.1

Veiligheid bestuderen:

- Maatschappelijk/politiek         vraagstuk

- Veiligheidsutopie

- Soorten veiligheid

- Risicomaatschappij

- Type bedreigingen

Veiligheid als maatschappelijk vraagstuk 

- Veiligheid is een belangrijk thema is het dagelijks leven

- Voor een veilige samenleving zijn we afhankelijk van elkaar daarom is het een bindingsvraagstuk 

Politiek vraagstuk 

- Veel mensen vinden dat de overheid de veiligheid moet vergroten. 

- Het verschaffen van veiligheid van de burgers behoord tot de basisfuncties van de staat. 

Examenopdracht

10 minuten de tijd, je mag je boek gebruiken.

Antwoord examenopdracht

Veiligheidsutopie

Dilemma tussen veiligheid en vrijheid

Voorbeeld: beveiliging camera's

Of

Twee soorten veiligheid

Objectieve veiligheid:

- Meetbaar in cijfers

- Feitelijk 

Subjectieve veiligheid:

- Gevoel

-Bindingen

Welke plaatjes passen bij objectieve veiligheid en welke bij subjectieve veiligheid?

Objectieve veiligheid

Subjectieve veiligheid

Objectieve veiligheid

Subjectieve veiligheid

Risico maatschappij

Wie is er verantwoordelijk voor de risico's?

 In een risicomaatschappij is er niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor de risico en de aanpak van bedreigingen.

Voorbeeld: Risicomaatschappij

Wonen naast een vliegveld: 

Wie is verantwoordelijk voor de vervuiling en de geluidoverlast?

Bewoners 

of

Vliegveld

Verschillende typen bedreigingen in de risicomaatschappij

Natuurlijke aard

 Technologische aard

Sociale aard

Welke bedreiging hoort bij welke ramp?

Bedreiging natuurlijke aard

Bedreiging sociale aard

Bedreiging technologische aard

Voorbeelden

 Bedreigingen natuurlijke aard: epidemie of natuurramp

 Bedreigingen technologische aard: luchtverontreiniging, uitval   van       systemen

 Bedreigingen sociale aard: oorlog, terreur of criminaliteit

Paragraaf 9.2

Hoe  onveiligheid en criminaliteit ontstaan:

- Definitie criminaliteit

- Criminologische theorieën

- Verschillende factoren die     criminaliteit bevorderen

Definitie criminaliteit

Wat is criminaliteit?

Gedrag dat door de overheid wettelijk strafbaar is gesteld. Het gaat over menselijk gedrag waarbij andere personen, dieren of milieu worden uitgebuit of schade wordt toegebracht.

- Criminaliteit is relatief

Criminologische theorieën

Vier soorten criminologische theorieën:

1. Gelegenheidstheorie en rationele keuze theorie

2. Bindingstheorie

3. Anomietheorie

4. Etiketteringstheorie

Gelegenheidstheorie en rationele keuzetheorie

Gelegenheidstheorie: aanwezigheid van potentiële daders en geschikte doelwitten, en de afwezigheid van voldoende sociale bewaking.

Rationele keuzetheorie: afweging tussen de kosten en baten.

Bindingstheorie

Bindingstheorie: maatschappelijke bindingen of sterke integratie van mensen in groepen werken remmend op criminele impulsen. 

Anomietheorie

Anomietheorie: criminaliteit kan worden beïnvloedt door omgevingsfactoren. 

De sociale druk om doelen te bereiken leidt ertoe dat mensen de wetten kunnen gaan overtreden.

Etiketteringstheorie

Etiketteringstheorie: er wordt een stempel, oftewel etiket, van "crimineel" geplakt op mensen van bepaalde groepen waar stereotiepe beelden over zijn.

Examenopdracht

8 minuten de tijd, je mag je boek gebruiken.

Antwoord examenpdracht

02:46

Van welke criminologische theorie is er sprake in het geval van Igor?

1. Gelegenheidstheorie
2. Rationele keuzetheorie
3. Etiketteringstheorie
4. Anomietheorie

Verschillende factoren die criminaliteit bevorderen

- Beperkte sociale cohesie

- Meer groepsvorming en integratie in "criminele (jeugd) groepen"

- Meer losse gezagsverhoudingen 

 -Meer ongelijkheid

Paragraaf 9.3

Gevolgen van onveiligheid en criminaliteit:

- Gevolgen van criminaliteit

- Doelen van straffen

- Rol van de media

- Meten van criminaliteit

Gevolgen criminaliteit

- Materiële gevolgen: schade en het verlies van bezittingen

- Immateriële gevolgen: gevoel en beleving van slachtoffers

- Gevolgen samenleving: stereotypering, etnisch profileren, crimineel als rolmodel

- Gevolgen verdachte: reputatieschade, emotionele schade

- Gevolgen dader: somberheid, bindingen beschadigd, aansluiting  maatschappij verslecht

Doelen van straffen

1. Vergelding

2. Afschrikking

3. Speciale preventie

4. Resocialisatie

5. Bescherming van de samenleving

Vergelding en afschrikking

Vergelding: de dader moet net zoveel schade ervaren als hij zelf aangericht.

Afschrikking: als een straf hoog is dan zijn de kosten (de risico's) van een criminele daad hoger, waardoor minder mensen deze daad zullen plagen.

Speciale preventie en resocialisatie

Speciale preventie: de straf moet dusdanig zijn dat het nieuwe misdrijven door dezelfde dader voorkomt (waarschuwing), zoals voorwaardelijke straf.

Resocialisatie: heropvoeden, zoals afkicken van drugs of psychische behandeling.

Bescherming van de samenleving

Bescherming van de samenleving: wanneer speciale preventie of resocialisatie weinig effect heeft bij de dader, kan het belangrijkste doel van straf zijn om de samenleving te beschermen, zoals een gevangenisstraf.

04:01

In deze veroordeling wordt onder andere een voorwaardelijke straf gegeven. Welk doel van straffen past bij dit soort straf?

1. Vergelding
2. Speciale preventie
3. Resocialisatie
4. Bescherming van de samenleving

Rol van de media

1. Cultivatiehypothese: het beeld van de werkelijkheid wordt beïnvloed als mensen over een onderwerp veel kijken of lezen, toenemende subjectieve onveiligheid

2. Opinieleidershypothese: benadrukt de invloed die opinieleiders, influencers en idolen hebben op de media

3. Mediaframing hypothese: mediamakers kiezen bewust of onbewust  voor een bepaalde invalshoek voor het onderwerp

4. Selectiviteitshypothese: mensen lezen of kijken nieuws wat hun mening of bevestigd en aansluit bij hun referentiekader

Meten van criminaliteit

1. Rechtbankstatistieken

2. Politiestatistieken

3. Zelfrapportage: daders en slachtoffers

Rechtbankstatistieken

Rechtbankstatistieken: brengen het aantal veroordelingen in kaart.

Nadelen: rechtbankstatistieken brengen alleen het veroordeelde type misdrijven in kaart. De misdrijven die niet tot veroordeling leiden blijven buiten beschouwing.

Politiestatistieken

Politiestatistieken: geven de cijfers weer van de criminaliteit die onder de aandacht van de politie komt. 

Afhankelijk van aangiftebereidheid: type delict en vertrouwen in politie en justitie

Zelfrapportage

- Zelfrapportage (slachtoffer): wanneer en hoe was iemand slachtoffer.

- Zelfrapportage (dader): wanneer iemand welk misdrijf gepleegd heeft.

Anonimiteit: mensen zijn meer bereid om eerlijk antwoord te geven.

Betrouwbaarste methode: zolang het gaat over vaak voorkomende en niet al te ernstige criminele feiten.

Paragraaf 9.4

Onveiligheid en criminaliteit bestrijden:

- Klassieke en moderne school

- Tweesporenbeleid

- Ideologieën over criminaliteit en     onveiligheid

- Ontwikkelingen veiligheidsbeleid

Klassieke en moderne school

Deze scholen ( wetenschappelijke visie, denkrichting ) kenmerken zich door verschillende ideeën over de oorzaak van criminaliteit en hebben elk een ander mensbeeld.

Klassieke school

- Mens is een rationeel wezen, criminaliteit een rationele keuze

- Criminaliteit gedrag: afweging tussen kosten en baten

- De straffen moeten hoog zijn

- Daadrecht: dezelfde vergrijpen moeten gelijk bestraft worden

- Vergelding en afschrikking hoofddoelen van straffen

Moderne school

- Mens is onvrij in zijn denken en handelen

- Er moet rekening worden gehouden met de persoonskenmerken en de sociale omstandigheden van de dader.

- Mensen als product van nature- en nurturefacotoren

- Daderrecht: aandacht voor omstandigheden dader

- Speciale preventie, resocialisatie en bescherming van de samenleving als hoofddoel van straffen.

Welke kenmerken horen bij de klassieke school en welke bij de moderne school?

Klassieke school

Moderne school

Daadrecht

Daderrecht

Resocialisatie

Bescherming van de samenleving

Mens is rationeel

Vergelding

Tweesporenbeleid

- Tweesporenbeleid: door de overheid ontwikkeld om criminaliteit te bestrijden en veiligheid te vergroten. Bestaat uit preventie en repressie

- Preventie(voorkomen): Ondersteuning en hulpverlening en beperken van de gelegenheid tot criminaliteit (strategie).

- Repressie( bestraffen of onderdrukken): rechtshandhaving

Ideologieën over criminaliteit en onveiligheid

- Socialistische/ sociaaldemocratisch ideologie

- Liberale ideologie

- Confessionele ideologie

Socialistische/ sociaaldemocratisch ideologie

- Stimuleren van gelijke rechten en kansen op macht, bezit en status

- Nadruk op rechtsbescherming maar criminaliteit sterk bestrijden want kan solidariteit in gevaar brengen.

- Criminaliteit voorkomen: opvoeding, school, maatschappelijke ondersteuning en aanpak van wijken.

- Europese aanpak

Liberale ideologie

- Persoonlijke vrijheid en eigen verantwoordelijkheid

- Focus op rechtshandhaving en bescherming van de democratische rechtsorde

Twee soorten liberalen in liberalisme:

1. Conservatieve liberalen

2. Progressieve liberalen

Confessionele ideologie

- Voorstander sociale cohesie

- Overbrengen van normen en waarden zijn belangrijk (preventie)

- Nadruk op rechtshandhaving

Ontwikkelingen veiligheidsbeleid

- Integraal veiligheidsbeleid: is de samenwerking met verschillende organisaties en burgers om een veilige samenleving te creëren.