Ak week 20

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Deze les

Instructie via lessonup

Samenvatting van begrippen

Herhaling stof HS5

5.1

In Laag-Nederland had ... een grote invloed op de vorming van het landschap

1. de rivieren
2. moeraslandschap
3. de zee
4. de polder

In Nederland ... er meer water dan dat er ...

1. verdampt-valt
2. valt-afgevoerd kan worden
3. valt-verdampt

Wat is sedimentatie?

Oeverwallen zijn

1. Hogere stukken land naast de rivieren
2. Stukken land waar zand is neergelegd naast rivieren
3. Stukjes land naast slootjes, rivieren en grachten

Wat is inklinken?

Wat is een 'delta'?

1. Grieks voor de letter D
2. Een alternatieve weg voor water naar zee als de rivier verstopt zit
3. Een driehoekig stuk rivier
4. 4

Wanneer was de laatste ijstijd?

1. 12 miljoen jaar geleden
2. 1200 jaar geleden
3. 120.000 jaar geleden
4. 12.000 jaar geleden

IJstijd

De laatste ijstijd was ca. 12.000 jaar geleden. Toen de ijstijd eindigde en het ijs smolt, steeg het waterpeil en het extra water verplaatsten zand langs de rand van de zee. Zo zijn duinen ontstaan. 

Moerassen en veen

Na de ijstijd steeg de zeespiegel langzamer, wel werd er nog veel zand vervoerd. Hierdoor werden duinen hoger en groeiden eilanden, zoals Noord- en Zuid-Holland aan elkaar vast. Zeewater kon daarom niet meer in het binnenland komen, rivieren wel en daardoor kwamen er moerassen. Afgestorven plantenresten lagen onder water en konden niet verrotten, ze vormden veen. 

Wat is bijzonder aan veenmos?

1. Het kan overal groeien
2. Het houdt water vast als een spons
3. Het is niet groen

5.2

Een polder is een...

1. Stuk land met dijken er omheen waar mensen zelf de waterstand regelen
2. Het gebied om de dijken heen
3. Een landelijk gebied met veel boerderijen
4. Het gebied langs de kust

Polders

Naast gewone polders (stuk land omgeven door dijken waar mensen zelf het waterpeil regelen) heb je ook zeepolders, waar het land door de zee is opgebouwd. Er zijn ook veenpolders. Dit zijn stukken land waar boeren sloten groeven door het veen. Hierdoor droogde en rotte het veen waardoor het land inklonk. Deze gebieden zijn op sommige plekken al 4m gezakt. 

Hoe laag ligt de laagste veenpolder?

1. op zeeniveau
2. 2 meter onder zeeniveau
3. 4 meter onder zeeniveau
4. 6 meter onder zeeniveau

Wat is een droogmakerij?

1. Een stuk drooggelegd land onder zeeniveau
2. Een pomp die land onder zeeniveau droog legt
3. Het droogleggen van land wat in zee ligt

Zuiderzeewerken

Bij dijkdoorbraken liepen polders soms onder. Dit ging met veel kracht waardoor er gaten kwamen in het landschap. Deze plassen heten wielen. 

In 1916 braken de dijken van de Zuiderzee door. Een deel van 3 provincies kwam onder water te staan. Om dit in de toekomst te voorkomen is de Afsluitdijk gebouwd. 

De Zuiderzee lag waar nu het IJsselmeer ligt (tussen Flevoland Friesland en Noord-Holland. Welke provincies denk je dat onder water zijn gelopen?

Welk van deze plekken is geen polder?

1. Overijssel
2. Flevoland
3. Noordoostpolder
4. Wieringermeerpolder

Deltaplan

Er waren plannen om de kustlijn kleiner te maken. De watersnoodramp in 1953 zorgde er mede voor dat deze plannen ook echt uit werden gevoerd. Er werden nieuwe dammen en dijken gebouwd en er kwamen strenge regels over de eisen waaraan die moesten voldoen. 

In 1993 en 1995 waren er bijna rivieroverstromingen. Toen heeft de regering dijken verder uit elkaar gelegd, rivieren dieper gemaakt en zelfs een extra rivier gegraven, in Nijmegen, om het water meer ruimte te geven.

5.3

Atmosfeer is de laag lucht rondom de aarde. Welk is waar?

1. Het is 78% stikstof met 21% zuurstof en 1% andere gassen
2. Zonlicht komt heel slecht door de atmosfeer heen
3. Koolstofmonoxide is het belangrijkste broeikasgas
4. Zonder natuurlijk broeikaseffect zou het 33 graden kouder zijn

Koolstofkringloop

Koolstofdioxide (CO2) is koolstof + zuurstof. 
Methaan (CH4) bevat ook koolstof. Methaan houdt veel warmte vast. 

We halen koolstof uit voeding, zuurstof ademen we in, CO2 ademen we uit. Bij vuur en het verrotten van platen komt ook CO2 vrij

Groene planten nemen CO2 op. Via zonlicht (fotosynthese) maken ze er suikers van om te groeien en stoten weer zuurstof uit. 

Koolstof wordt ook opgeslagen in de aardkorst en dat wordt steenkool.

CO2 lost op in water, hoe meer in de atmosfeer, hoe meer in zee. 

Zit er verschil tussen het natuurlijke broeikaseffect en het versterkte broeikaseffect?

1. Ja
2. Nee

De verbranding van welke stof(fen) draagt bij aan het versterkte broeikaseffect?

1. steenkool
2. aardolie
3. methaan
4. koolstofdioxide

Wat is GEEN gevolg van het versterkte broeikaseffect?

1. Smelten van de ijskappen
2. Hogere zeespiegel
3. Langere hittegolven
4. Minder regen

Gevolgen klimaatverandering

Wereldwijd warmer en langere hittegolven

IJskappen smelten, dit water komt in zee en rivieren, dus hogere zeespiegel. 

Door de warmte verdampt er meer water, dit zorgt ook voor meer regen en dus wateroverlast. 

Lange perioden van veel of weinig neerslag verandert natuur (nieuwe dier- en  plantsoorten, oude soorten weg etc.)

5.4

Wat is mitigatie?

1. Vertrekken naar een ander land/werelddeel
2. verminderen van broeikasgassen
3. Het bewateren van droge landdelen

Hoe zou je minder broeikasgassen vrij kunne laten komen?

Voorbeelden

• Minder vliegen
• minder vlees (minder dieren = minder methaan)
• verwarming lager
• fossiele brandstoffen vervangen door stroom op basis van zon en/of wind
• bossen en moerassen aanleggen 

Sterkere kust

Strand en duinen beschermen en land. Wordt regelmatig laag zand bij gespoten. 

Nadelen?

In 2011 is een grote zandbank voor de kust gemaakt, door eb en vloed komt het zand zo bij de hele Nederlandse kust. 

Wat is de functie van wadi's, waterpleinen en groene daken?

1. Ze voeren water af
2. Ze trekken water aan in droge gebieden
3. Ze slaan water tijdelijk op tot het verdampt of afgevoerd kan worden

Wat is adaptie?

1. Het graven van een extra geul naast een (over)volle rivier
2. Meer waterdamp in de lucht dus meer regen
3. Iets overnemen van een ander land
4. Aanpassingen aan het veranderende klimaat

Wat is een voorbeeld van adaptie?

1. Extra geul graven naast een (over)volle rivier
2. Dijken verstevingen
3. Doorgaan met hoe je al bezig bent in het leven
4. Meer groen in woonwijken

Wat zou een optie kunnen zijn voor het oplossen van watertekort voor landbouw in de zomer?

1. Water uit de grote rivieren naar droge gebieden pompen
2. Neerslag die in de winter valt opslaan voor de zomer
3. Gewassen verbouwen die geen water nodig hebben
4. Doodgaan