Burgerschap: mediawijsheid (1)

• Burgerschap
• Secundair onderwijs

Vooraleer we ingaan op de mechanismen die schuilgaan achter sociale media en de effecten die ze op ons hebben, starten we met enkele brain hacks. De leerlingen kijken op de volgende slide naar een filmpje van VRT-journalist Bram Vandeputte, die aan de hand van een experiment uitlegt hoe we ons brein soms laten misleiden. Vervolgens kunnen de leerlingen nog enkele andere brain hacks ervaren op de kaartjes van de EDUbox. Laat de leerlingen elk een kaartje met een brain hack nemen en hem uitleggen aan de andere leerlingen uit hun groepje. Er zijn 4 brain hacks om te verdelen binnen elk groepje:

Bekijk de video.

Journalist Bram vandeputte legt je aan de hand van een experiment uit hoe we ons brein soms laten misleiden.

video duurt 3:12

Opdracht: Ik ben niet geïnteresseerd in hoeveel vierkanten jullie zien. Maar zeg eens, hoeveel cirkels tellen jullie in deze tekening? 

Uitleg: 

In totaal bevat de tekening 24 cirkels. Heb je ze kunnen vinden? 

Het woord “vierkant” in de opdracht, duwt ons brein al in een bepaalde richting. Door het luidop uit te spreken, gebruiken we de horizontale lijnen op de achtergrond onmiddellijk om vierkanten mee te maken. En zo verdwijnen de cirkels, omdat we enkel nog vierkanten kunnen zien. 

Zo zie je maar: er zijn altijd verschillende kanten aan hetzelfde verhaal!

Opdracht: 

Zeg eerst de kleuren die je ziet in de linkse tabel.

Easy peasy? Probeer het nog een keer met de kleuren in de rechtse tabel.

(Dus niet het woord, wel de kleur van het woord.)

Uitleg: 

Bij de rechtse tabel ging het al een stuk moeilijker om de kleuren uit te spreken, toch?

In de introvideo hebben we uitgelegd dat er twee systemen zijn in ons brein. Wel, bij deze hack ontstaat er een conflict tussen de twee. Het ene systeem is goed in taal: we lezen een woord en kunnen dat direct luidop uitspreken. Voor kleuren gebruiken we het

andere systeem. 

In de linkertabel komen het woord en de kleur overeen, dus dat is geen probleem.

Maar wanneer zij van elkaar verschillen, vechten beide systemen om aandacht. Je bent eerst geneigd om het woord voor te lezen, vooraleer je jouw aandacht naar het kleurensysteem kan verplaatsen. Het duurt dus even langer om goed te antwoorden.

Opdracht: 

Zeg eerst de kleuren die je ziet in de linkse tabel.

Easy peasy? Probeer het nog een keer met de kleuren in de rechtse tabel.

(Dus niet het woord, wel de kleur van het woord.)

Uitleg: 

Bij de rechtse tabel ging het al een stuk moeilijker om de kleuren uit te spreken, toch?

In de introvideo hebben we uitgelegd dat er twee systemen zijn in ons brein. Wel, bij deze hack ontstaat er een conflict tussen de twee. Het ene systeem is goed in taal: we lezen een woord en kunnen dat direct luidop uitspreken. Voor kleuren gebruiken we het

andere systeem. 

In de linkertabel komen het woord en de kleur overeen, dus dat is geen probleem.

Maar wanneer zij van elkaar verschillen, vechten beide systemen om aandacht. Je bent eerst geneigd om het woord voor te lezen, vooraleer je jouw aandacht naar het kleurensysteem kan verplaatsen. Het duurt dus even langer om goed te antwoorden.

Opdracht: 

Het geluidsfragment dat jullie zo dadelijk horen werd een echte hype op TikTok!

Wat hoor jij: iPhone? Voor een ei? Fortnite? Olijf? Nice one?

Tip: sluit je ogen tijdens het beluisteren.

Uitleg: 

Geluid komt via je oren binnen, maar het zijn je hersenen die er een betekenis aan

geven. Die betekenis hangt af van wat je vroeger hebt geleerd. Een baby zal het geluid van een deur die sluit bijvoorbeeld nog niet herkennen, terwijl jullie dit onmiddellijk zullen

begrijpen.

Misschien hoor jij in dit geval één woord, of misschien hoor je ze wel allemaal. Iedereen hoort wat bij haar of hem sneller een belletje doet rinkelen. Bovendien wordt het fragment

heel snel herhaald. 

Je hersenen vullen zelf aan wat moeilijk te horen is.

Opdracht: 

Het geluidsfragment dat jullie zo dadelijk horen werd een echte hype op TikTok!

Wat hoor jij: iPhone? Voor een ei? Fortnite? Olijf? Nice one?

Tip: sluit je ogen tijdens het beluisteren.

Uitleg: 

Geluid komt via je oren binnen, maar het zijn je hersenen die er een betekenis aan

geven. Die betekenis hangt af van wat je vroeger hebt geleerd. Een baby zal het geluid van een deur die sluit bijvoorbeeld nog niet herkennen, terwijl jullie dit onmiddellijk zullen

begrijpen.

Misschien hoor jij in dit geval één woord, of misschien hoor je ze wel allemaal. Iedereen hoort wat bij haar of hem sneller een belletje doet rinkelen. Bovendien wordt het fragment

heel snel herhaald. 

Je hersenen vullen zelf aan wat moeilijk te horen is.

Opdracht: 

Hoeveel keer tel jij de letter “F” of “f” in de zin op de voorkant van dit kaartje?

Uitleg:

In deze zin komt 5 keer de letter “f” voor. Tel jij er minder? Misschien heb je dan de woordjes “of” over het hoofd gezien. Dit woord komt namelijk 2 keer voor in de zin.

De reden waarom we het woord “of” gemakkelijk overslaan, is omdat we sterk geoefende lezers zijn. Daarom lezen we niet meer elk woord apart, maar enkel de belangrijkste  woorden van een zin. We focussen op “bioscoopfilm” en “afgewerkt” en “afvroeg”.

Ons brein zal de details en kleine woorden zelf invullen om aan de zin een betekenis te geven. Hierdoor vergeten we dus naar de kleine woorden te kijken bij het tellen van letters.

Bekijk de video.

De 3 principes: reclame op sociale media. 

Video: 3:32

Bekijk de video.

SOS! Journalist Bram Vandeputte vat de 3 principes nog eens samen. 

video: 2:02

Sociale media doen je zelfvertrouwen kelderen.

1. FABEL
2. FEIT

Bekijk de video.

Are You Living an Insta Lie? Social Media Vs. Reality

Video: 3:13

Sociale media maken je eenzaam.

1. FEIT
2. FABEL

Sociale media verstoren je slaap.

1. FEIT
2. FABEL

Sociale media zorgen voor stress en onrust.

1. FEIT
2. FABEL

Je kan makkelijk rijk worden via sociale media.

1. FEIT
2. FABEL

Sociale media maken je depressief.

1. FEIT
2. FABEL

Bekijk de video.

Feit of fabel: cyberpesten

Video: 3:35

Sociale media kunnen gevaarlijk zijn.

1. FEIT
2. FABEL

Sociale media maken je asociaal.

1. FEIT
2. FABEL

Sociale media kunnen verslavend zijn.

1. FEIT
2. FABEL

Bekijk de video. 

Feit of fabel: digibesitas.

Optioneel: Video: 2:45

Sociale media zullen kranten en nieuwszenders vervangen als nieuwsbron.

1. FEIT
2. FABEL

Bekijk de video. 

MNM-dj's Sander Gillis, Kawtar Ehlalouch & Anushka Melkonian vertellen jullie over hun gebruik van sociale media. 

Video: 2:50

Zelftest

OPDRACHT

Doe dan nu de zelftest! 

Klik op de link 'zelftest'.

Duid telkens het antwoord aan dat het best bij jou past. 

Klik hier.

vrt.eu.qualtrics.com

Bekijk de video.

Louise Houdt vraagt aan professor Lieven De Marez hoe jongeren omgaan met sociale media. 

Bekijk de video.

Louise Houdt geeft je nog enkele nuttige apps om bewuster om te gaan met sociale media. 

De leerlingen zoeken de tips aan de hand van rebussen en raadsels.

Ga jij verstandig om met je sociale media?

Ja

Neen

Zijn jouw sociale mediaprofielen openbaar?

Ja

Neen

Op sommige apps wel, andere dan weer niet.

Zou je jezelf verslaafd aan sociale media noemen?

ja, absoluut!

Ja, het komt toch in de buurt van een verslaving.

Neen, ik gebruik het, maar niet té veel.

Neen, totaal niet. Ik gebruik geen sociale media.

Is jouw mediagedrag aan verbetering toe?

Ja

Neen

Hoe zou je je eigen sociale media gebruik omschrijven?