V5 extra materiaal

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Inwendige warmte

Aarde verwarmt door de zon (van buitenaf)

&

Aarde verwarmt door hitte van binnenuit.
(Aardwarmte of Geothermische energie)

Hoe ontstaat een vulkaan?

- Op plekken in bijv. de oceaan waar platen uit elkaar bewegen. --> Hier ontstaat een midoceanische rug.

IJsland ligt op een midoceanische rug.

Aardkorst 

• Relatief dun
• Onder oceanen dunste delen (5 km), onder gebergtes op continenten dikste (tot 100 km)
• Bestaat uit een oceanische en continentale aardkorst
• Is verdeeld in stukken: aardplaten
• Aardplaten kunnen botsen (convergent), uit elkaar drijven (divergent) of langs elkaar schuiven (transform) (par 2.2)
• Langs plaatranden treden veel aardbevingen op
• Ook vind je daar bijna alle vulkanisme

slabpull = convectiestromen trekken de plaat onder eigen gewicht de diepte in waardoor een diepzeetrog ontstaat 

• Oceanische korst: relatief dun, relatief zwaar, groeit vanuit mid-oceanische rug, verdwijnt bij een trog onder de continentale plaat, bijna altijd onder water
• Continentale korst: relatief dik, relatief licht, min of meer constante grootte, kan omhoog komen (gebergtevorming) of dalen, of lager worden door afslijting, meestal ligt hier land, maar ook het continentaal plat ligt er op

Aardmantel 

• Warm waardoor een deel gesmolten is
• Gesmolten gesteente = magma
• Bestaat uit een binnen- en buitenmantel
• Binnenmantel is vast, buitenmantel is gedeeltelijk “vloeibaar”
• Gesmolten deel = asthenosfeer
• In asthenosfeer zitten stromingen: convectiestromen 
• Convectiestromen zorgen voor breken, verschuiven en verplaatsen aardkorst

Wat zijn verschillen tussen continentale en oceanische korst?

Gesteentes herkennen:
continentale korst > vooral graniet oceanische korst > vooral basalt

Vulkanisme in de oceanen 

•  twee delen oceaanbodem uit elkaar (divergente breuk)
  
  
•  kier in aardkorst
  
  
•  opgevuld met heet gesteente (lava)
  
  
•  contact lava met oceaanwater
  
  
•  lava stolt
  
  
•  ontstaan van nieuw stukje oceaanbodem
   
  
• midoceanische rug = soort van langgerekte berg op oceaanbodem 

Aardkern 

• Zeer warm (5000-6000 graden C)
• Bestaat vooral uit nikkel en ijzer
• Bestaat uit een binnen- en buitenkern
• Binnenkern is vast, buitenkern is “vloeibaar”
• Zorgt voor gedeeltelijk smelten van de aardmantel
• Veroorzaakt magnetisme van de aarde

Maar in Z-A...

Opvallend is dat in drie zones langs de westkust geen actief vulkanisme voorkomt! 

Deze gebieden noem je volcanic gaps

Volcanic gaps

Ouderdom van de plaatrand.

Vlakke subductie
(flat subduction)

Oudere korst = zwaar en duikt diep 

jongere korst = lichter, verschilt in dichtheid weinig van mantel. zakt niet weg.  

vlakke subductie --> geen vulkanisme