Architectuur

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

"Architectuur is de kunst en de wetenschap van het ontwerpen van de bebouwde omgeving."

Architectuur?

Belangrijk om te onthouden is dat architectuur een toegepaste kunstvorm is: het heeft niet alleen een esthetische waarde maar ook een functionele. Architectuur moet dus niet alleen mooi zijn, maar ook bruikbaar en stevig. 

 Wat bruikbaar en stevig is, daar wordt je het al snel over eens. 

Maar wanneer is een gebouw nou mooi? 

6 Kenmerken:

Een gebouw kan een bepaald gevoel oproepen. Je voelt je er prettig, of juist niet. Dit heeft te maken met de uitstraling van het gebouw. Er zijn verschillende kenmerken die voor een bepaalde uitstraling zorgen. Deze kenmerken zijn: functie, vorm, omgeving, materiaal, constructie en visie.

Functie

Al sinds de eerste vormen van architectuur kon je aan de vorm van een gebouw meteen de functie herkennen. Een kerk had een klokkentoren en een gerechtsgebouw een statige, klassieke entree met zuilen. Tegenwoordig ontwerpen nog maar weinig architecten traditionele, herkenbare gebouwen. Je kunt niet meer zo makkelijk aan de buitenkant zien of een gebouw bedoeld is om in te wonen of te werken. Toch hebben gebouwen vaak een bepaalde uitstraling die past bij hun functie. 

Vorm

Klassieke gebouwen hebben vaak symmetrische vormen, een statige gevel, een centrale entree en ornamenten (versieringen) die de status verhogen.

De eenvoudige doosvorm is kenmerkend voor het modernisme en bepaalt veel van de architectuur tussen 1930 en 1980. 

Organische vormen zijn niet-geometrische vormen die ontleend zijn aan de natuur, ooit geïntroduceerd door de Spaanse architect Gaudi. Nieuwe technologie maakt het tegenwoordig mogelijk om complexe, organische vormen te ontwerpen. 

Vorm

Klassieke gebouwen hebben vaak symmetrische vormen, een statige gevel, een centrale entree en ornamenten (versieringen) die de status verhogen

Vorm

De eenvoudige doosvorm is kenmerkend voor het modernisme en bepaalt veel van de architectuur tussen 1930 en 1980. 

Vorm

Organische vormen zijn niet-geometrische vormen die ontleend zijn aan de natuur, ooit geïntroduceerd door de Spaanse architect Gaudi.

Omgeving

Soms sluit nieuwe architectuur aan op de bestaande omgeving. Een nieuw gebouw gaat dan als het ware op in het ritme van de omringende gebouwen. Bijvoorbeeld doordat de hoogte, vorm, materialen en kleuren hetzelfde zijn. Maar een architect kan ook bewust kiezen voor een contrast, door een gebouw te ontwerpen dat sterk van zijn omgeving afwijkt. 

Omgeving

Een architect kan ook bewust kiezen voor een contrast, door een gebouw te ontwerpen dat sterk van zijn omgeving afwijkt

Omgeving

1 met de omgeving versus contrast

Materiaal

De gebruikte materialen dragen in belangrijke mate bij aan de uitstraling van een gebouw. Voor bankgebouwen worden luxe materialen gebruikt, zoals marmer. Metselwerk met bakstenen is typisch Hollands en geeft de gebouwen een vertrouwd uiterlijk. In de negentiende eeuw geven gewapend beton, staal en glas architecten ongekende nieuwe mogelijkheden. Hierdoor kunnen grotere en lichtere constructies worden ontworpen. 

Materiaal

Constructie

Letterlijk betekent constructie het samenvoegen van verschillende delen. In de architectuur zorgt de draagconstructie ervoor dat een gebouw overeind blijft staan. De muren, vloeren en fundering dragen samen het gewicht. In moderne architectuur is meestal sprake van skeletbouw. Een skelet van stalen of betonnen kolommen draagt het gewicht en houdt het gebouw overeind. Een architect kan ervoor kiezen om het skelet ‘eerlijk’ zichtbaar te maken of te verbergen, bijvoorbeeld achter plaatwerk. 

Visie

Architecten bouwen vanuit een visie. Zij hebben ideeën over hoe gebouwen eruit moeten zien en moeten functioneren om er prettig in te wonen, te werken of samen te leven. De visies van architecten hebben dus grote invloed op ons dagelijks leven. Zo was ‘Less is more’, de slogan van de beroemde modernistische architect Mies van der Rohe. Zijn uitgangspunt was: geen decoratie, de functie bepaalt hoe een gebouw eruitziet. De postmodernistische architect Robert Venturi vond dat maar saai en zei: ‘Less is a bore’. Bij postmodernistische architectuur is er dan ook meer ruimte voor niet-functionele zaken, zoals ornamenten, uitbundige kleuren en een mix van verschillende bouwstijlen. 

VORM (hoe)

De stijl van bouwen. De architect maakt keuzes in het materiaalgebruik, de constructie, de vorm en kleur, de grootte van het gebouw, enz.

Denk aan: stijl, materiaal, constructie, grootte, licht, kleur, ruimte en omgeving.

INHOUD (wat)

UITSTRALING

> visie

Wat is de uitstraling van het gebouw en waarom?

Wat laat de architect met het gebouw zien? 

INHOUD: wat laat de architect met het gebouw zien? 

• Om de functie van het gebouw te laten zien. 
• Een herkenningspunt omdat veel gebouwen met dezelfde functie er zo uitzien. 
• Een reactie op de omgeving of het gebouw wat er eerder stond. 
• Of juist iets aparts om de aandacht te trekken. 

Opdracht gebouw analyseren

Jullie krijgen in groepjes een foto van een gebouw. 

Van het gebouw bespreek je:

• Wat straalt het gebouw uit? 
• Waardoor straalt het dat uit? 
• Wat spreekt je wel en niet aan in de vormgeving van het gebouw? 
• Omschrijf Vorm, Inhoud (en functie) van het gebouw?
• Jullie mogen samen een aanpassing/een verbouwing plegen: welk aspect zou je aanpassen/veranderen en waarom?

Opdrachten

Verschillende architecten en vormgevers, 

Paleis van Versailles, Parijs (vanaf 1624)

Max

Juliette

Fay

Jetje

Renske

Dop

Ciske

Verschillende architecten en opdrachtgevers, Kathedraal van Milaan, 1386 - 1950

Tjenno

Ita

Fabrice

Jarmo

Nicky

Feline

Ole

Lasse 

Jørn Utzon, Sydney Opera Huis, 1973

Eva M

Jens

Dirkje

Vepooshan

Annabelle

Boele

Anoushka

Ellanora

 Skidmore, Owings and Merrill, Burj Khalifa, 

Dubai (2010)

Luna

Kayden

Boots

Demi

Rocio

Midas

Marius

Ilja

A.W. Weissman/Bethem Crouwel Architekten, Stedelijk Museum Amsterdam, 1895/2012

Zonna

Lana

Kahlen

Thymo

Amaro

Guus

Tjenno

Kris

Emiel van Averbeke / Zaha Hadid, Havenhuis Antwerpen, 1922 / 2016

Valentina

Hidde

Bram

Wouter

Casper

Eva R

Maya

De opdrachten