Geestelijke literatuur in de middeleeuwen

• Nederlands
• Secondary Education

Geestelijke literatuur in de middeleeuwen

Middeleeuwen

3 vragen

Wat is goed geschreven?

1. Middeleeuwen
2. middeleeuwen

De middeleeuwen: welke periode?

1. 300-500
2. 500-1000
3. 1000-1300
4. 500-1500

Welke stand in de middeleeuwen stond het hoogst in aanzien?

1. boeren
2. burgers
3. geestelijkheid
4. adel

KENMERKEN MIDDELEEUWSE LITERATUUR

1. IN DICHTVORM -> ORALE VERTELTRADITIE
   
2. VOLKSKUNST DUS EENVOUDIG
3. DIDACTISCH & MORALISEREND (LEER JE LES)
4. WEERSPIEGELING STANDENMAATSCHAPPIJ (RIDDERROMANS - IDEALEN VAN DE ADEL, INVLOED GEESTELIJKEN -> GEESTELIJKE LITERATUUR)
5. THEOCENTRISCH WERELDBEELD

De middeleeuwse maatschappij was theocentrisch. Wat betekent dat?
In het dagelijks leven ...

1. ... staat de wetenschap centraal.
2. ... staan God en godsdienst centraal.
3. ... staan geld en economie centraal.
4. ... staat iemand die Theo heet centraal.

Kijkvragen:

Wat was de belangrijkste stand in de middeleeuwen?

Welke soorten geestelijke literatuur werden er geschreven in de middeleeuwen?

Waarom zijn wonderen belangrijk in de middeleeuwse literatuur?

Waar de literatuur voor de geestelijkheid vooral in Latijn was; ontstond er literatuur in de volkstaal (Middelnederlands) voor publiek van 'gewone gelovigen'.

Memento mori

• Christelijk geloof was heel belangrijk
• Memento mori: gedenk te sterven. Het ging niet om het leven op aarde, maar om het leven in het hiernamaals.
•  Veel literatuur werd geschreven in kloosters (gebeden, christelijke liederen).
• Handschriften werden gekopieerd in kloosters.

Wat zijn voorbeelden van geestelijke literatuur?

1. Karelepiek en arthurromans
2. De Bijbel en psalmen
3. Mystieke teksten, karelepiek en de Bijbel
4. mirakelspelen, exempelen, mystieke teksten

GENRE 1: EXEMPEL / MARIALEGENDE

• geschreven ter ere van Maria. Kern: ook als je zondig leeft, worden je zonden vergeven zolang je tot Maria blijft bidden. 
• 
  
• Meest bekende Marialegende: Beatrijs (ca. 1300).

BOL VAN (GETALLEN)SYMBOLIEK

• twee (waarschuwing voor gevaar / goed en kwaad)
• drie (heilig getal / Vader, Zoon en Heilige Geest / drie keer dezelfde boodschap/opdracht kwam van God)
• vijf (verwijzing naar Maria, haar naam bestaat uit vijf letters)
• zeven (heilig getal / God schiep de wereld in zeven dagen)

OOK KLEUREN SYMBOLISEREN WAT

• blauw (kleur van de adel - blauw bloed - en kleur van reinheid, vroomheid)
• wit ( maagdelijkheid, reinheid, waarheid) 
• rood (menselijke lichamelijke liefde van de man)

GENRE 2: MIRAKELSPEL: 

Marieke van Nieumeghen: een verhaal over een meisje dat vrienden wordt met de duivel. Ze gaat een wild leven leiden. Later komt ze tot inkeer, God en het geloof helpen haar dan.

• Bijzonder omdat het een van de eerste boeken is die gedrukt is met de drukpers. --> einde middeleeuwen

Welke overeenkomsten zie je tussen Beatrijs & Mariken?

Liefde in de middeleeuwen

Wat moet een man doen, die verliefd wordt?

1. Bidden, vriendelijk praten tegen zijn geliefde en geheimhouden
2. Een priester raadplegen en de vader van het meisje om haar hand vragen
3. Het meisje versieren

Wie zijn de grootste vijanden van geliefden?

1. De schoonouders
2. Kwade tongen en jaloerse mensen
3. De priester

Drie vrouwen zijn verliefd op je, welke vrouw kies je?

1. Een rijke vrouw
2. Een wijze vrouw
3. Een mooie vrouw

Welke van de onderstaande drie meisjes is het moeilijkste te versieren?

1. Het meisje dat nog nooit een vriendje heeft gehad
2. Het meisje dat een vriendje heeft
3. Het meisje dat verliefd is op een ander

Hoe kan een man de liefde van een vrouw winnen?

1. Door trouw en standvastig te zijn
2. Door bloemen voor haar mee te nemen
3. Door grapjes met haar te maken

Moet een man het opgeven als een vrouw hem al een paar keer heeft afgewezen?

1. Ja, dit is een hopeloze situatie
2. Nee, hij moet volhouden, want de vrouw gaat hem vanzelf wel leuk vinden

Waaraan kan je zien dat een man een vrouw oprecht liefheeft?

1. Hij geeft haar dure geschenken
2. Hij is bedeesd en gehoorzaam
3. Hij vraagt haar ten huwelijk

GENRE 3: HET SINNESPEL (toneel)

Elckerlijc 

Vanuit de hemel ziet God dat de mensen zondig leven. Hij roept de Dood bij zich. De Dood gaat naar Elckerlijc en zegt hem dat hij een pelgrimstocht moet maken. Zonder uitstel moet hij op reis. Wel mag hij reisgenoten meenemen. Elckerlijc vraagt Gheselscap, Maghe, Neve en Tgoet mee op reis, maar zo gauw ze door hebben wat de ware bestemming is, haken ze af.

Wat valt op aan de namen van de personages in Elkerlyc?

ALLEGORISCH SPEL

GENRE 4: MYSTIEKE LIEDEREN

VOOR VOLGENDE WEEK

MEER LEZEN:

• https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/beatrijs
  
• https://www.jeugdbibliotheek.nl/12-18-jaar/lezen-voor-de-lijst/15-18-jaar/niveau-4/beatrijs.html
  
• https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/mariken-van-nieumeghen
• https://www.jeugdbibliotheek.nl/12-18-jaar/lezen-voor-de-lijst/15-18-jaar/niveau-4/mariken-van-nieumeghen.html
• https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/elckerlijc
  
• https://www.lezenvoordelijst.nl/docenten-15-18/niveau-3/elckerlijc/?docenteninfo