7.3-7.3bb

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Thema 7

Ecologie en Duurzaamheid

Basisstof 3 samenleven

                           

absenties

herhaling

7.3

opdrachten

wat is ecologie?

1. het milieu
2. invloeden op het milieu
3. relatie tussen milieu en organisme
4. relatie met organismen

Abiotische factor

Biotische factor

Temperatuur

Roofdieren

Voedsel

Neerslag

Bacterie

Bescherming door struiken

Abiotische en biotische factoren

Biotische factoren komen

uit de levende natuur

Abiotische factoren komen

uit de niet levende natuur

Een ecosysteem is het laagste niveau van de ecologie.

1. Waar
2. Niet waar

Niveaus van ecologie

individu

populatie

levensgemeenschap

ecosysteem

Zet de niveaus van ecologie van klein naar groot.           (1 = de kleinste, 4 = de grootste)

Niveau 1

Niveau 2

Niveau 3

Niveau 4

Levensgemeenschap

Populatie

ecosysteem

individu

Voedselketen en voedselweb

Vorige les

Voedselweb

Voedselkringloop

Hoe worden de planten in een voedselweb genoemd?

1. consumenten
2. reducenten
3. producenten

Wat is de hoofdregel van een kringloop?

1. Het is maar tussen drie organismen
2. Een kringloop bestaat alleen uit dieren
3. Stoffen worden altijd hergebruikt

BS 3 Samenleven

Leerdoelen:

Aan het einde van deze les kun je uitleggen wat een biologisch evenwicht is

Je kunt manieren noemen waarop soorten met elkaar samenleven

Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk van elkaar zijn voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting

Invloeden uit de omgeving

Abiotische en biotische invloeden kunnen positief of negatief zijn voor de populatiegrootte. 

populatiegrootte

De populatiegrootte=het aantal organismen in een populatie.

• hangt af van de invloeden uit de omgeving, dus van biotische en abiotische factoren.
• voldoende voedsel maar weinig vijanden? kunnen de konijnen in een bos zich goed voortplanten. De populatie wordt  groter. 
• ongunstige omstandigheden= als er weinig te eten is. Er sterven dan meer individuen dan er geboren worden. Daardoor wordt een populatie kleiner.
  

biologisch evenwicht

In veel ecosystemen worden de populaties soms groter, dan weer kleiner. Bij de meeste populaties schommelt de populatiegrootte door de jaren heen rondom een evenwichtswaarde. 

Biologisch evenwicht

Samenleven

Binnen een populatie heeft elk individu relaties met soortgenoten: Konijnen leven  samen in hol en krijgen samen jongen. Of ze vechten met elkaar om voedsel.

Relatie kan gericht zijn op concurrentie of op samenwerking

Relaties

Elk organisme heeft relaties met soortgenoten. Er zijn twee soorten relaties tussen organismen:

• concurrentie (of competitie): organismen vechten om hetzelfde

• samenwerking: organismen werken samen

Relaties binnen een populatie

Dieren die in groepen leven, hebben vaak een rangorde. Eén dier is dan de baas.

Een territorium is een gebied waar één dier leeft, of een groep dieren van dezelfde soort. Andere soortgenoten mogen er niet in.  Daardoor komen ze elkaar niet tegen en gaan ze ook niet vechten.

Bij  paarvorming werken een mannetje en een vrouwtje samen om zich voort te planten.

Relaties tussen soorten

Individuen van verschillende soorten kunnen een langdurige relatie met elkaar hebben. Zo’n langdurige samenleving noem je symbiose. 

Een voorbeeld van symbiose is een korstmos. Hierin leven een schimmel en een alg met elkaar samen. De alg maakt voedsel voor de schimmel door fotosynthese. De schimmel zorgt voor water en een beschutte plek voor de alg.

Parasitisme

Een van de individuen kan nadeel hebben van de samenleving. Dat noem je parasitisme. Hierbij leeft een individu, de parasiet, op of in een individu van een andere soort, de gastheer. Parasieten kunnen dieren, planten of schimmels zijn (zie afbeelding 5).

Relaties tussen soorten

Symbiose = Twee organismen van verschillende soorten leven langdurig samen.

Parasitisme = Eén van de twee heeft een nadeel.                    

• Gastheer = Het organisme dat een nadeel heeft.
• Parasiet = Het organisme die een voordeel heeft.

Een groep leeuwen vallen tegelijk een zebra aan. Hoe noemen wij dit?

1. Samenwerking
2. Parasitisme
3. Symbiose
4. Concurrentie

Dieren die in een groep leven , hebben vaak een....

1. Territorium
2. Rangorde
3. Symbiose

Poetsvissen zijn vissen die andere vissen helpen door het verwijderen van restanten dode huid en het schoonmaken van wonden.

Waar is de relatie tussen een poetsvis en een andere vis een voorbeeld van?

1. Concurrentie
2. Parasitisme
3. Samenwerking

Zet de verschillende soorten gedrag in de juiste kolom.

Samenwerken

Concurrentie

Territorium aangeven

Paarvorming

symbiose

Parasitisme

Aan het werk:

Lees BS 3 Samenleven

Maak opdrachten BS 3

BB=7.3 opdr  1 tm 7

KB= 7.3 opdr 1 tm 7 (5 overslaan)