Leren voor de toets

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Leren voor de toets T2b

Let op!

Dit is geen vervanging van de theorie in je boek 

of de gemaakte oefeningen.

Het is een extra hulpmiddel.

Leerdoelen zinsontleden

• Benoemen volgens de vaste volgorde: persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde, onderwerp, lijdend voorwerp (paragraaf 1.7, boek A). 
• Benoemen van werkwoordelijk gezegde met wederkerend werkwoord en herhaling van de overige stukjes die bij het werkwoordelijk gezegde horen (1.7, boek A).
• Benoemen van het meewerkend voorwerp (3.7, boek A).
• Benoemen van de bijwoordelijke bepaling (5.7, boek B).

Vaste volgorde

1. Onderstreep de pv => tijdproef

2. Zet zinsdeelstrepen => zinsdeelproef

3. Benoem wg

4. Benoem o: wie/wat + gezegde?

5. Benoem lv: wie/wat + gezegde + onderwerp?

6. Benoem mv: aan/voor wie/wat + gezegde + o + lv?

7. Benoem bwb: zinsdelen die overblijven (prullenbak)

Werkwoordelijk gezegde

pagina 52

Wederkerend werkwoord: ook wg

Ik herinner me de wedstrijd nog goed.      wg: herinner me

Jij wast je altijd voor de wedstrijd.             wg: wast je

Hij/zij/u verbaast zich over het weer.         wg: verbaast zich

Wij herinneren ons de wedstrijd goed.      wg: herinneren ons

Jullie wassen je altijd voor de wedstrijd    wg: wassen je

Zij verbazen zich over het weer.               wg: verbazen zich

Voorbeeldzin

Een voorbeeld zin in stapjes van ontleden 

volgens de vaste volgorde.

Stap 1: zoek de pv

Na haar beurt zou  Sterre de boog aan Boyan geven.

Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm (pv).

Stap 2: zet zinsdeelstrepen

Na haar beurt zou  Sterre de boog aan Boyan geven.

Zet strepen om de pv.

Alles voor de pv is 1 zinsdeel.

Welke delen horen bij elkaar?

Alles wat voor de pv kan staan, is 1 zinsdeel. (zinsdeelproef)

Stap 3: zoek het gezegde

Na haar beurt | zou (pv) | Sterre | de boog  | aan Boyan | geven.

Het werkwoordelijk gezegde (wg) zijn alle werkwoorden in de zin (dus ook de pv). Daarbij horen ook aan het, te, wederkerend voornaamwoord en scheidbare werkwoorden.

Bijvoorbeeld: was aan het vissen, stond te vissen, waste zich, belde op.

Stap 4: zoek het onderwerp

Na haar beurt | zou (pv, wg) | Sterre | de boog | aan Boyan | geven (wg).

Wie/wat + gezegde? Antwoord hierop is het onderwerp (o).

Stap 5: zoek het lijdend voorwerp

Na haar beurt | zou (pv, wg) | Sterre (o) | de boog  | aan Boyan  | geven (wg).

Wie/wat + wg + o? Antwoord hierop is het lijdend voorwerp.

Stap 6: zoek het meewerkend voorwerp

Na haar beurt | zou (pv, wg) | Sterre (o) | de boog (lv) | aan Boyan  | geven (wg).

Aan/voor wie/wat + gezegde + o + lv? Antwoord hierop is het meewerkend voorwerp.

Let op! Aan/voor moet je ook weg kunnen laten.

Stap 7: benoem overige zinsdelen

Na haar beurt | zou (pv, wg) | Sterre (o) | de boog (lv) | aan Boyan (mv) | geven (wg).

De zinsdelen die overblijven zijn bijwoordelijke bepalingen. Die zinsdelen geven antwoord op vragen als waardoor, wanneer, hoe vaak, waarmee, waar, waarheen?

Tips

• Een o en lv beginnen nooit met een voorzetsel. 
• Als je een stukje van de zin moet benoemen, doe dan wel alle stappen van het ontleden. Je mag gewoon op de toets schrijven.
• Een zin hoeft geen lv of mv of bwb te hebben.
• Er kunnen meerdere bwb's in een zin zitten.

kast / kooi / vakantie woorden

bijvoorbeeld: op, in, achter, tijdens, voor, van, ...

Leerdoelen werkwoordspelling

Persoonsvorm tegenwoordige tijd (paragraaf 1.8, boek A)

Persoonsvorm verleden tijd (2.8, boek A)

Voltooid en tegenwoordig deelwoord (3.8, boek A)

Voltooid en tegenwoordig deelwoord bijvoeglijk (4.8, boek B)

Engelse werkwoorden (5.8, boek B)

Uitleg persoonsvorm tt

1. Hoe vind je de persoonsvorm?
2. Wat zijn de regels bij tegenwoordige tijd?

• Ik erbij, jij erachter => ik-vorm              ik fiets, loop jij
• Rest enkelvoud => ik-vorm + t             jij wordt, hij bakt
• Meervoud => hele werkwoord             wij / jullie / zij lopen

Vul 'lopen' in.  Dan hoor je het of er een t bij moet.

Uitleg persoonsvorm vt p.122

1. Hoe vind je de persoonsvorm?
2. Wat is een sterk en zwak werkwoord?
3. Wat zijn de regels bij verleden tijd?

Sterke werkwoorden: schrijf zoals je het hoort

ik loop, ik liep; ik lees, ik las; ik help, ik hielp

sterk werkwoord: verandert van klank: loop / liep

zwak werkwoord: verandert niet van klankt: fiets/fietste

Uitleg persoonsvorm vt

Wat zijn de regels bij verleden tijd zwakke werkwoorden?

1. Kijk naar de STAM van het werkwoord              fietsen
2. 't kofschip X ja? => ik-vorm + te / ten                fietste
3. 't kofschip X nee? => ik-vorm + de / den           rennen

                                                                                 rende

PV en O = getrouwd

Onderwerp enkelvoud? Dan persoonsvorm ook.

Onderwerp meervoud? Dan persoonsvorm ook.

Voltooid deelwoord (p. 185)

Staat altijd een vorm bij van: hebben, zijn of worden.

Begint vaak met ge-.

Let op! Werkwoorden die beginnen met: ge-, be-, ver-, ont-, er- of her- krijgen GEEN ge- bij het voltooid deelwoord.

gebeuren, beïnvloeden, vertellen, ontwikkelen, ervaren, herinneren

Voltooid deelwoord (p. 185)

• Schrijf het zoals je hoort: gekocht, geslapen, gegaan.
• Maak het langer om te horen hoe je het schrijft.
• Gebruik anders 't Kofschip-X/ taxi kofschip

Reizen => ik-vorm: reis, stam Z, dus gereisd

Ontwikkelen => ik-vorm: ontwikkel, stam l, dus ontwikkeld

Tegenwoordig deelwoord (p 186)

Deze gebruik je om aan te geven dat je iets doet, 

terwijl je ook iets anders doet. 

Schrijven: hele werkwoord + d.

Tegenwoordig deelwoord (p 186)

Deze gebruik je om aan te geven dat je iets doet, terwijl je ook iets anders doet. Schrijven: hele werkwoord + d.

• Terwijl ze lachte, liep ze het lokaal binnen.
• Lachend liep ze het lokaal binnen.
• Terwijl ze huilden, sloten ze elkaar in de armen.
  
• De vriendinnen sloten elkaar huilend in de armen.

Bijvoeglijk gebruikt vd

Het vd staat voor een zelfstandig naamwoord.

Maak van het werkwoord een voltooid deelwoord.

Schrijf het zo kort mogelijk.

De ........ tas (VD: kopen)

De gekochte tas (met een -e, => rode tas

Bijvoeglijk gebruikt td

Het td staat voor een zelfstandig naamwoord.

Maak van het werkwoord een tegenwoordig deelwoord.

Schrijf het zo kort mogelijk.

De ........ tak (TD: wandelen)

De wandelende tak (met een -e, => bruine tak)

Engelse werkwoorden

paragraaf 5.8

Zelfde regels aanhouden

persoonsvorm tegenwoordige tijd (ott) Een -t als ...

veranderen                                 downloaden

ik verander                                  ik download

jij verandert / verander jij             jij downloadt/ download jij

hij/ zij / het verandert                   hij downloadt

wij veranderen                             wij downloaden

Zelfde regels aanhouden

persoonsvorm verleden tijd (ovt) -te(n) of -de(n) als...

veranderen                                 downloaden

ik / jij / hij veranderde                   ik downloadde

wij veranderden                            wij downloadden

ik / jij / hij fietste                            ik faxte

wij fietsten                                    wij faxten

Zelfde regels aanhouden

Voltooid deelwoord -t of -d als...

veranderen                                 downloaden

ik / jij / hij veranderde                   ik downloadde

ik ben veranderd                          ik heb gedownload

ik / jij / hij fietste                            ik faxte

wij hebben gefietst                       wij hebben gefaxt

Ietsje anders

Persoonsvorm tegenwoordige tijd. Een -t als...

veranderen                                 saven

ik verander                                  ik save

jij / hij verandert                           jij / hij savet

     

ik / jij / hij veranderde                   ik savede

wij zijn veranderd                         wij hebben gesaved

pv verleden tijd -te(n) of -de(n) / voltooid deelwoord - t of -d

Ietsje anders

Persoonsvorm tegenwoordige tijd. Een -t als...

veranderen                                paintballen

ik verander                                  ik paintball

jij / hij verandert                           jij / hij paintballt

     

ik / jij / hij veranderde                   ik paintballde

wij zijn veranderd                         wij hebben gepaintballd

pv verleden tijd -te(n) of -de(n) / voltooid deelwoord - t of -d