BSR 7/5 2Aha Grammatica WS 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Bestudeer de theorie op blz. 212.

Beantwoord de startvraag.

Klaar? Begin alvast aan paragraaf 
5.4 in je (online) boek. 

Havo 5.4 Aanwijzend en
vragend voornaamwoord 

Vwo 5.4: Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

Startopdracht:

GRAMMATICA

Woordsoorten

Havo: Maak een zin waarin zowel een vragend als een aanwijzend voornaamwoord voorkomt.

Vwo: Maak een zin met een wederkerend voornaamwoord en een zin met een werderkerig voornaamwoord.

• Je kunt benoemen welke zinsdelen uit leerjaar 1 je nog lastig vindt.
• Je kunt onderscheid maken tussen persoonlijke, bezittelijke, aanwijzende en vragende voornaamwoorden.

Lesdoelen

Planning

Uitleg werkwoordspelling 

Zelfstandig met de oefeningen aan de slag

P L A N N I N G

Cursus 5 - Grammatica

1. Introductie grammatica woordsoorten.

2. Lesdoelen.

3. Planning komende tijd.

4. De basis herhalen (leerjaar 1).

5. §4: Aanwijzend en vragend voornaamwoord.

6. Aan het werk.

7. Afsluiten

Vul hier je antwoord op de startvraag in.

Grammatica woordsoorten

Zinnen bestaan uit woorden. Die woorden kun je indelen in soorten. Je kunt van elk woord in een zin bepalen bij welke woordsoort het hoort. Zo ontdek je hoe een taal is opgebouwd.

§4: Voornaamwoorden
(persoonlijk, bezittelijk, aanwijzend, vragend)

blz. 212-213.

Persoonlijk

voornaamwoord

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, dier of ding:

• Wij gaan een weekendje weg.
• Onze kat slaapt overdag, omdat hij 's nachts buiten rondloopt.
• Ik heb je bericht ontvangen, maar ik heb het nog niet gelezen.

Bezittelijk voornaamwoord

Een bezittelijk voornaamwoord
geeft aan van wie iets is. Het staat altijd voor het zn waar het bij hoort.

• Jullie tuin.
• Mijn telefoon.
• Jouw huis.

Zag je dat onze hond mij zijn riem kwam brengen?

Sleep de persoonlijk voornaamwoorden naar het vakje.

sleep het juiste zinsdeel naar het vak hiernaast

Zag

je

onze

mij

hond

Noteer de persoonlijke voornaamwoorden uit onderstaande zin:
'Deze seizoenkaart geeft ons toegang tot alle thuiswedstrijden van dit seizoen.'

Persoonlijk voornaamwoord

Bezittelijk voornaamwoord

Hij

Zijn

Het

Hun

Mijn

Aanwijzend

Bekijk de zin:
Deze rugzak vind ik veel handiger dan dat koffertje.

In deze zin zijn Deze en dat aanwijzende voornaamwoorden. Een aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw) wijst meestal een mens, een dier of een ding aan: deze jongen, dat varken, die jurk.
Dit zijn de aanwijzende voornaamwoorden:

deze, die, dat, dit, zulk(e), zo’n, dergelijk(e), zelf, hetzelfde, dezelfde.

voornaamwoord

Aanwijzend

Een aanwijzend voornaamwoord kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan.

• Joran kreeg een horloge voor zijn verjaardag en hij vond dat (horloge) het mooiste cadeau.
  
  

Een aanwijzend voornaamwoord kan ook terugwijzen naar een hele zin:

• Mijn broer draait altijd keiharde muziek op zijn kamer. Ik vind dat (mijn broer altijd keiharde muziek op zijn kamer draait) erg storend.

voornaamwoord

Vragend

voornaamwoord

 Een vragend voornaamwoord (vr.vnw) staat aan het begin van een vraag of aan het begin van een zin die gemaakt is van een vraag.

Er zijn vier vragende voornaamwoorden:

• Wie gaat er mee naar de film?
• Melvin vroeg wat het huiswerk is.
• Wat voor (een) auto heb je gekocht?
• Welke film heb je uitgekozen?

Vragend

voornaamwoord

Let op: wie en wat zijn geen vragend voornaamwoord als ze verwijzen naar een eerder genoemd woord.

• De tante naar wie Nicky is vernoemd, woont een dorp verderop. 
• Volgens mij zie jij iets wat er niet iets. 

*Die* speler scoorde in zijn eerste doelpunt van het seizoen.

1. persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw)
2. bezittelijk voornaamwoord (bez. vnw)
3. aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw)
4. vragend voornaamwoord (vr. vnw)

*Wat* heb jij in de meivakantie gedaan?

1. persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw)
2. bezittelijk voornaamwoord (bez. vnw)
3. aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw)
4. vragend voornaamwoord (vr. vnw)

*Wij* doen tegenwoordig waar we zin in hebben.

1. persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw)
2. bezittelijk voornaamwoord (bez. vnw)
3. aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw)
4. vragend voornaamwoord (vr. vnw)

Weet jij waar *mijn* oplader is?

1. persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw)
2. bezittelijk voornaamwoord (bez. vnw)
3. aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw)
4. vragend voornaamwoord (vr. vnw)

wederkerig voornaamwoord

Bekijk de volgende zin:

Julie en Isra beschuldigen elkaar ervan dat ze zich bij het groepswerk te weinig inzetten.

In een wederkerig of een wederkerend voornaamwoord zie je het onderwerp ‘wederkeren’ (terugkomen).
In de voorbeeldzin is elkaar een wederkerig voornaamwoord (wedig.vnw).
Het Nederlands heeft er maar één: elkaar. Soms wordt het geschreven als mekaar of elkander.

wederkerend voornaamwoord

Bekijk de volgende zin:

Julie en Isra beschuldigen elkaar ervan dat ze zich bij het groepswerk te weinig inzetten.

In een wederkerig of een wederkerend voornaamwoord zie je het onderwerp ‘wederkeren’ (terugkomen).
In de voorbeeldzin is zich een wederkerend voornaamwoord (wed.vnw). Het komt voor bij wederkerende werkwoorden: zich schamen, zich voornemen. 

Er zijn twee soorten wederkerende werkwoorden:

• verplicht wederkerende werkwoorden
  (deze zijn altijd wederkerend)
  
  
• toevallig wederkerende werkwoorden
  (deze zijn soms wederkerend)

• Het woord zich is altijd wederkerend voornaamwoord, maar me, je en ons kunnen ook persoonlijk voornaamwoord zijn. De woorden je en ons kunnen daarnaast nog bezittelijk voornaamwoord zijn.
  
  Zo stel je de woordsoort vast: Vervang het woord me, je of ons door hij, hem, zijn of zich. Als je het woord kunt vervangen:
• door hij of hem, dan is het een persoonlijk voornaamwoord;
• door zijn, dan is het een bezittelijk voornaamwoord;
  
• door zich, dan is het een wederkerend voornaamwoord.
  

Uitlegfilmpje!

Oefenen

Wat?	Cursus 5.4 Havo: Maak opdracht 1 t/m 5 (blz. 212-213). Vwo: Maak opdracht 1 t/m 4 op blz. 212-213). * Keuze: echte boek of online boek!
Hoe?	Keuze: zelfstandig of in tweetallen.
Hulp	De 4 B's, oogje, theorie in de LessonUp.
Tijd	Timer.
Klaar?	Maak de opdrachten van paragraaf 5.2 af in je online boek of oefen alvast voor de leestoets.

'Ik snap het niet'

• Je kunt benoemen welke zinsdelen uit leerjaar 1 je nog lastig vindt.
• Je kunt onderscheid maken tussen persoonlijke, bezittelijke, aanwijzende en vragende voornaamwoorden.

Lesdoelen

Noteer de onderstreepte woorden en benoem de woordsoorten. 

Kies uit: ww, lw, bn, zn, vz, vw, pers. vnw, bez. vnw, vr. vnw.

1. Hardloopwedstrijden zijn buitengewone evenementen. 
2. Je loopt hetzelfde parcours als de snelste mannen en vrouwen. 
3. Het publiek juicht je net zo hartstochtelijk toe. 
4. Of zelfs fanatieker, als toeschouwers zien dat je het moeilijk hebt. 
5. Wanneer heb jij voor het laatst hardgelopen?

Checkopdracht

Welke voornaamwoorden waren makkelijk te benoemen en te herkennen?

Welke voornaamwoorden vond je lastig
te benoemen?

Sleep de woorden naar het juiste vakje.

aanwijzend voornaamwoord

persoonlijk 

voornaamwoord

Bezittelijk 

voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

Heeft

zij

die

posters

gezien

die

in

mijn

kamer

hangen?

vragend

voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

persoonlijk 

voornaamwoord

Wat

heb

je

met

deze

boeken 

gedaan?

Maak een zin waarin een persoonlijk, bezittelijk, aanwijzend en vragend voornaamwoord voorkomt.