Thema 4 - Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 4

Afweer

BINAS tabellen: 77, 84I-N, 87A

Week 5 t/m 7: V6-T4, week 8: herhalen V4-T2-4, week 10: herhalen V4 T3+4, week 11: herhalen V4-T5 + V5-T4

Basisstof 1

- Je kunt de werking en functie van de huid bij de afweer van de mens beschrijven

- Je kunt de verschillen tussen lichaamsvreemde en lichaamseigen stoffen beschrijven

- Je kunt de verschillen tussen chemische en mechanische afweer beschrijven

Binnen is beginnen

Telefoon in telefoontas

Boeken en planning erbij pakken, zelfwerkzaamheid

Nakijken en aftekenen als een basisstof af is

Om 15:10 bespreken vraag 5 (basisstof 1)

Basisstof 1

- Je kunt de werking en functie van de huid bij de afweer van de mens beschrijven

- Je kunt de verschillen tussen lichaamsvreemde en lichaamseigen stoffen beschrijven

- Je kunt de verschillen tussen chemische en mechanische afweer beschrijven

Bespreken basisstof 1, vraag 5

5a:

- Hoe en wanneer ontstaat huidkanker?

b:

- 3 stappen evolutionaire vraag: genetische variatie/spontane mutaties, selectiedruk, natuurlijke selectie/reproductie

c:

- oorzaak, verband, gevolg (donkere huidskleur verspreid door Afrika)

d:

- ik lees (lichte huid verspreid op noordelijk halfrond), ik weet, dus

Pathogenen

• Bacterie
• Schimmel
• Dieren
• Virus

Virussen

• Eiwitmantel met DNA/RNA
• Hecht aan receptor gastheercel
• DNA/RNA in cytoplasma wordt afgelezen en virussen vermenigvuldigen
• Cel dood of beschadigd

Externe afweer

• Mechanische afweer: huid, slijmvliezen
• Chemische afweer: zoutzuur maagsap, pH huid

Huid

• Hoornlaag beschermt tegen beschadiging, uitdroging, infectie
• Kiemlaag levende epitheelcellen en melanocyten
• Talgklieren in haarzakjes produceren talg, houdt hoornlaag soepel
• Lederhuid bindweefsel, zintuigcellen, uitlopers zenuwcellen, haarspiertjes, bloedvaten, zweetklieren
• Onderhuids bindweefsel met vetcellen

Basisstof 2

- Je kunt de vormen van aangeboren afweer beschrijven

- Je kunt de vormen van verworven afweer beschrijven

- Je kunt de onderlinge relatie van de delen van het immuunsysteem toelichten

Aangeboren en verworven afweer

• Maak een verhaal met tekeningen waarin je laat zien hoe je immuunsysteem reageert op een ziekteverwekker
• Start met de reactie van de aangeboren afweer en laat zien hoe de verworven afweer wordt geactiveerd
• Benoem alle verschillende soorten witte bloedcellen die bij de reactie betrokken zijn en laat met pijltjes en beschrijvingen zien wat er gebeurt (gebruik boek en binas)

Aangeboren afweer

• Fagocyten: granulocyten en monocyten
• Monocyten: macrofagen en dendritische cellen
• Herkennen ziekteverwekkers aan afwijkende antigenen
• Fagocyteren ziekteverwekkers

Granulocyt en macrofaag vallen indringer aan

Fagocytose door fagocyten

Antigenen indringer binden aan MHC-II receptoren     --> Antigeen Presenterende Cel (APC)

MHC-receptoren

• MHC-I receptoreiwitten op celmembraan alle cellen met celkern en bloedplaatjes
• MHC-II receptoreiwitten op macrofagen, dendritische cellen en B-cellen

Verworven afweer

• Uit stamcellen in rode beenmerg ontstaan T- en B-lymfocyten
• Lymfocyten binden aan antigeen één type ziekteverwekker 
• Miljoenen variaties, rijping in thymus
• Lymfocyten met binding aan lichaamseigen antigenen afgebroken

Humorale respons: lichaamsvocht

Cellulaire respons: cellen

APC bindt aan T-lymfocyt, deze deelt en vormt T-helpercellen en cytotoxische T-cellen

T-helpercellen activeren B-lymfocyten en cytotoxische T-cellen

Cytotoxische T-cellen ruimen geïnfecteerde cellen op en vormen geheugencellen

Th-cellen activeren B-lymfocyten, deze vormen B-plasmacellen en B-geheugencellen

Antistoffen maken indringer onschadelijk

Basisstof 3

- Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan

Binnen is beginnen

Telefoon in telefoontas

Boeken en planning erbij pakken, zelfwerkzaamheid

Nakijken en aftekenen als een basisstof af is

Om 13:10 bespreken vraag 20 (basisstof 3)

Basisstof 3

- Je kunt beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan

Bespreken basisstof 3, vraag 20

20a:

- Er wordt gevraagd naar een verschil, benoem dus beide reacties in je antwoord.

c:

- Wat is de overeenkomst tussen deze twee manieren van immuniteit bereiken
d:

- Wat was een van de gevolgen van het oplopen van mazelen?

Basisstof 4

- Je kunt beargumenteren welke problemen kunnen ontstaan door antigenen bij transplantaties en bloedtransfusies en op welke wijze deze kunnen worden aangepakt

Transplantatie

• Afstotingsreacties door MHC eiwitten celmembraan
• Bij mens MHC-systeem: HLA
• Door HLA-systeem onderscheiden lymfocyten eigen cellen van lichaamsvreemde
• Nooit 100% overeenkomst met donor
• Afstoting door cellulaire afweer

ABO-systeem

• Bloedgroepen vernoemd naar antigenen
• Antigeen A, B, beide of geen antigenen
• Celmembranen rode bloedcellen

Antistoffen in bloedplasma

Bloedtransfusie rode bloedcellen

Resusfactor

• Resusantigeen op celmembraan
• Rh- kan antistof resusantigeen maken na contact Rh+ bloed
• Eerste contact weinig antiresus
• Tweede contact grote hoeveelheid antiresus

Resuskindje

• Pathogenen, virussen, externe afweer
• Aangeboren en verworven afweer
• Natuurlijke en kunstmatige immuniteit, actief en passief
• Transplantaties, bloedgroepen

https: